تاثیر انحراف نرخ رشد واقعی از نرخ رشد پایدار بر عملکرد شرکت های فعال در بازار تهران
چکیده :
مدیران شرکت ها برای برنامه ریزی رشد آتی خود از مدل های متنوعی بهره می گیرند که یکی از مهم ترین و کاربردی ترین این مدل ها، مدل نرخ رشد پایدار می باشد . نرخ رشد پایدار عبارت است از حداکثر نرخ رشد فروش که یک واحد تجاری می تواند بدان دست یابد بدون اینکه تغییراتی در سیاست های مالی خود ایجاد نماید و یا حتی سیاست های عملیاتی خود را تغییر دهد . در این پژوهش تاثیر انحراف نرخ رشد واقعی از نرخ رشد پایدار بر روی عملکرد شرکت ها سنجیده می شود . معیارهای سنجش عملکرد در این بررسی ، عبارت اند از : نسبت بازده حقوق صاحبان سهام (ROE) ، نرخ بازده دارایی ها (ROA) و نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری شرکت (P/B) .
روش تحقیق این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بوده است. جامعه آماری شامل کلیه شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد که تمامی این شرکت ها ، از سال 1385 تا 1387 مورد بررسی قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل یافته های مربوط به این پژوهش نشان داد که بین انحراف نرخ رشد واقعی شرکت ها از نرخ رشد پایدار و نسبت بازده حقوق صاحبان سهام رابطه معنی داری وجود دارد. همچنین بین انحراف نرخ رشد واقعی از نرخ رشد پایدار و نرخ بازده دارایی ها نیز رابطه معنی داری مشاهده شد. در نهایت یافته های مربوط به سومین فرضیه این تحقیق نشان داد بین انحراف نرخ رشد واقعی از نرخ رشد پایدار و نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری شرکت رابطه معنی داری وجود دارد.
واژه های کلیدی : نرخ رشد پایدار – نرخ رشد واقعی – نسبت جاری- نسبت آنی – بازده حقوق صاحبان سهام
مقدمه:
یکی از مهم ترین اهداف شرکت حداکثر نمودن ارزش سهام شرکت و به تبع آن بیشینه کردن ثروت صاحبان سهام می باشد . این امر به دو طریق امکان پذیر است:1-کاهش ریسک اوراق بهادار شرکت بدون این که بازده این اوراق کاهش یابد .2-ثابت نگه داشتن ریسک و افزایش دادن بازده سهام شرکت به طور هم زمان. مطابق این معیارها هنگامی که بازده اوراق بدون تغییر ریسک افزایش پیدا کند شرکت به هدف خود دست یافته است . بدین منظور مدیران می بایستی فروش شرکت را افزایش دهند بدون این که ریسک افزایش پیدا کند یعنی نسبت اهرمی شرکت بدون تغییر باقی بماند . بنابراین مدیران شرکت تمامی تلاش خود را برای حداکثر نمودن رشد فروش به کار می گیرند اما ممکن است در این راه به وضعیت مالی و عملیاتی و هم چنین منابع سازمانی خود توجه لازم را نداشته باشند و این امر پیامد های نامطلوبی را برای شرکت به همراه خواهد داشت . در حقیقت مدیریت رشد نیازمند توازن دقیق اهداف فروش شرکت با کارایی عملیاتی و منابع مالی آن می باشد.نکته مهم این است که عدم کنترل بر رشد فروش می تواند منجر به ور شکستگی شود زیرا هم زمان با رشد فروش نیاز به نقدینگی نیز افزایش می یابد بنابراین ممکن است شرکت با کمبود نقدینگی مواجه شود .البته شرکت می تواند در این حالت مشکل کمبود نقدینگی خود را با دریافت اعتبار مرتفع سازد اما ظرفیت وام گیری هر شرکت محدود است مدیران می بایستی به این نکته توجه لازم را مبذول دارند اما در صورتی که شرکت به دریافت اعتبار روی آورد و بدین نحو بخشی از سرمایه گذاری خود را تامین نماید ریسک شرکت افزایش خواهد یافت به عبارت بهتر به موازات افزایش بازده ریسک نیز افزایش یافته است . پس هدف اصلی شرکت – بیشینه کردن ثروت سهامداران - تامین نگردیده است .برای غلبه بر این مشکل مدیران می بایستی رشد فروش را به نحوی تامین نمایند که با ظرفیت ها و منابع سازمانی شرکت مطابقت و سازگاری کامل داشته باشد.(دستگیر ، محسن ، 1385 )
مبانی نظری:
رشد شرکت با تغییر در میزان فروش آن سنجیده می شود . فروش شرکت بر حجم دارایی ها و بدهی های جاری اثر مستقیم دارد و در صورت افزایش فروش ، این اقلام نیز افزایش می یابند ، برای مثال خریدها به موجودی کالا و حسابهای پرداختنی تبدیل شده و فروش باعث ایجاد وجه نقد و حسابهای دریافتنی می گردد (دستگیر ، اسماعیل پور ، 1385 ).از آن جایی که نسبت جاری از تقسیم دارایی های جاری بر بدهی های جاری به دست می آید پس می توان چنین بیان نمود که رشد فروش (نرخ رشد واقعی ) به دلیل این که بر دارایی ها و بدهی های جاری موثر است می تواند نسبت های نقدینگی – علی الخصوص نسبت جاری و آنی - را تحت تاثیر خود قرار دهد . این قضیه در مورد حسابهای دریافتنی میز مصداق پیدا می کند زیرا رشد فروش باعث ایجاد حسابهای دریافتنی می گردد. همان گونه که در بالا توضیح داده شد رشد فروش افزایش موجودی کالا و افزایش حسابهای پرداختنی را نیز در پی خواهد داشت بنابراین رشد فروش می تواند نسبتهای گردش موجودی کالا و دوره ی حسابهای پرداختنی را نیز تحت تاثیر قرار دهد .پس می توان چنین نتیجه گرفت که وجود هر گونه نوسان در نرخ رشد واقعی ( رشد فروش شرکت ) و در نتیجه انحراف آن از نرخ رشد استاندارد ( رشد پایدار ) بر نسبت های مالی شرکت موثر می باشد .
پیشینه پژوهش:
تاکنون تعدادی از محققان اقدام به تحقیقاتی در زمینه مدل رشد پایدار و برشمردن معایب و مزایای آن نموده اند که نتایج تحقیقات شماری از آنان به شرح زیر می باشند :
پوشان کائو )2005) پژوهشی در مورد مربوط بودن ارزش نرخ رشد پایدار انجام داده است . وی ضمن تعریف مدل و متغیر های آن فرض مربوط بودن ارزش نرخ رشد پایدار را مورد بررسی قرار داده است که هدف ، بررسی ارتباط بین نرخ رشد پایدار و قیمت بازار سهام بوده است.پس از آزمون ، فرض مورد نظرتاییدگردید. به عبارتی نتایج پژوهش آنان موید این مطلب می باشد که می توان از مدل نرخ رشد پایدار به عنوان یک متغیر پیش بینی کننده جهت پیش بینی قیمت بازار سهام استفاده نمود و بنابراین این مدل می تواند برای تصمیم گیری توسط استفاده کنندگان از اطلاعات و صورت های مالی مفید واقع گردد.
کید در سال 2004نیز همانند سایر محققان ابتدا مدل نرخ رشد پایدار را توضیح داده سپس به تشریح چالش ها و ذکر معایب و مزایای این مدل می پردازد .
پیکت )2002) نرخ رشد پایدار را با استفاده از تعریف ون هورن شرح داده و نحوه محاسبه این نرخ را به طور کامل توصیف نموده است .
دستگیر و اسماعیل پور در سال 1385 پژوهشی با عنوان بررسی امکان به کارگیری مدل نرخ رشد پایدار در برنامه ریزی مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران انجام داده اند. روش آماری این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بوده است. جامعه آماری شامل کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد که از بین 414 شرکت ،تعداد61 شرکت به عنوان نمونه از سال 1375 تا 1381 مورد بررسی قرار گرفتند.
تجزیه و تحلیل یافته های مربوط به این پژوهش نشان داد که بین انحراف نرخ رشد واقعی شرکت ها از نرخ رشد پایدار و میزان ریسک شرکت (نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام)، رابطه معنی داری وجود دارد. هم چنین بین انحراف نرخ رشد واقعی از نرخ رشد پایدار و سیاست های پرداخت سود سهام (نرخ سود تقسیم نشده) نیز رابطه معنی داری وجود دارد. به همین صورت در بخش عملیاتی بین انحراف نرخ رشد واقعی از نرخ پایدار و کارایی عملیاتی شرکت (نسبت بازده دارایی ها) نیز رابطة معنی داری مشاهده شد. در نهایت یافته های مربوط به چهارمین فرضیه این تحقیق نشان داد بین انحراف نرخ رشد واقعی از نرخ رشد پایدار و میزان سرمایه ی شرکت ها رابطه معنی داری وجود ندارد.
متغیرهای پژوهش :
انحراف نرخ رشد واقعی از نرخ رشد پایدار در این تحقیق متغیر وابسته محسوب می شود. حاصل عبارت نرخ رشد واقعی از نرخ رشد پایدار تعیین کننده ی سرعت رشد شرکت است. این متغیر شامل دو جز زیر می باشد :
نرخ رشد واقعی :درصد تغییر در فروش شرکت از یک سال نسبت به سال پایه است .
نرخ رشد پایدار :بالاترین درصد افزایش قابل دستیابی در فروش سالانه است که منابع مالی لازم برای حمایت از ان بدون نیاز به انتشار سهام جدید و تنها از طریق بدهی و سود انباشته قابل تامین است. محاسبه نرخ رشد پایدار به صورت زیر می باشد :
نرخ سود تقسیم نشده =b
نرخ بازده حقوق صاحبان سهام =ROE
متغیرهای مستقل : چهار متغیر نسبت جاری ، نسبت آنی ، نرخ بازده حقوق صاحبان سهام و نرخ بازده دارایی ها به عنوان متغیرهای مستقل پژوهش انتخاب شده اند . این متغیرها به صورت زیر تعریف می شوند :
بازده حقوق صاحبان سهام (ROE) : با تقسیم سود خالص پس از کسر مالیات در هر سال بر ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام عادی در ابتدای سال محاسبه می شود .
نرخ بازده دارایی ها (ROA) : این نسبت حاصل تقسیم سود خالص بر مجموع دارایی های شرکت می باشد .
نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری(P/B)
روش تجزیه و تحلیل داده ها :
روش های آماری به کار رفته در این پژوهش در بخش آمار توصیفی شامل، میانگین، انحراف معیار و در بخش آمار استنباطی شامل آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون می باشد.
روش گردآوری داده ها :
برای جمع آوری داده ها و اطلاعات از روش کتابخانه ای استفاده می شود . برای جمع آوری اطلاعات موردنیاز بخش مبانی نطری از مجله ها و مقاله های تخصصی فارسی و لاتین و برای گردآوری اطلاعات مربوط به متغیرها از بانک های اطلاعاتی سازمان بورس اوراق بهادارتهران، نرم افزار تدبیر پرداز و صورت های مالی شرکت های مورد بررسی استفاده شده است .
جامعه آماری و نمونه پژوهش :
کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از سال1385 تا سال 1387 در صورت دارا بودن موارد زیر مورد بررسی قرار می گیرند :
1- سال مالی آن ها منتهی به 29 / 12 / باشد .
2- طی دوره مورد بررسی زیان ده نباشند .
3- شرکت ، سرمایه گذاری یا جزو موسسات مالی و اعتباری نباشد .
4- طی دوره ی مورد بررسی تغییر سال مالی یا تغییر فعالیت نداشته باشد .
5- - اقلام مورد نیاز برای محاسبه متغیرها طی دوره مورد بررسی موجود باشد
با اعمال محدودیت های فوق و بر اساس نمونه گیری تصادفی در این پژوهش تعداد 69 شرکت به عنوان نمونه ی پژوهش انتخاب شده اند.
فرضیه های پژوهش :
1- بین انحراف نرخ رشد واقعی از نرخ رشد پایدار و بازده حقوق صاحبان سهام (ROE) رابطه ی معنی داری وجود دارد
2- بین انحراف نرخ رشد واقعی از نرخ رشد پایدار و نرخ بازده دارایی ها (ROA) رابطه ی معنی داری وجود دارد.
3- بین انحراف نرخ رشد واقعی از نرخ رشد پایدار و نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری(P/B) رابطه ی معنی داری وجود دارد.
نتایج حاصل از آزمون فرضیات :
در این قسمت نتایج حاصل از آزمون همبستگی و رگرسیون ارایه شده است.
-1- آمارتوصیفی
جدول شماره ی 1 حاوی آمار توصیفی متغیرهای مورد آزمون است :
جدول 1- آمار توصیفی داده های پژوهش
متغیرها تعداد مشاهدات حداقل حداکثر میانگین انحراف معیار
انحراف نرخ رشد واقعی از نرخ رشد پایدار 162 -9.30 710 5.54 58.65
نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری 162 -.50 11.04 1.69 1.64
اهرم مالی 162 -1.30 4.40 ./397 ./614
نرخ بازده دارایی ها 162 -/16 ./53 ./088 0/092
اطلاعات مندرج در جدول 1 بیانگر این مطلب است که متوسط انحراف نرخ رشد واقعی از نرخ رشد پایدار در بین شرکت های نمونه و طی دوره ی مورد بررسی برابر 5.54 بوده است . هم چنین متوسط نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری، اهرم مالی (نسبت بدهی های بلندمدت به حقوق صاحبان سهام) و نرخ بازده دارایی ها به ترتیب 1.69 ، ./397 و ./088 می باشد . نکته ی قابل توجه در این جدول ، پراکندگی بالای برخی از متغیرهای پژوهش می باشد . ستون آخر جدول که مربوط به انحراف معیار متغیرهای پژوهش بوده گواه بر این مدعا می باشد .
4-2- نتایج حاصل از آزمون فرضیات
1-4-2-آزمون فرض اول
فرضیه ی اول: بین انحراف نرخ رشد واقعی از نرخ رشد پایدار و نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری رابطه ی معنی داری وجود دارد.
همان گونه که در جدول زیر نشان داده است، ضریب همبستگی بین دو متغیر انحراف نرخ رشد واقعی از نرخ رشد پایدار و نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری برابر ./417 می باشد ) ./417= r ) .با توجه به اینکه سطح معنی دار محاسبه شده طبق جدول بالا کمتر از 0/05 می باشد یافته های آماری مؤید این نکته است که بین انحراف نرخ رشد واقعی از نرخ رشد پایدار و نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری سهام رابطه معنی داری وجود دارد.
جدول 2 : آزمون همبستگی فرض اول
متغیر ضریب همبستگی ضریب تعیین ضریب تعیین تعدیل شده سطح معنی داری
نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری ./417 ./035 0/001 .002
هم چنین نتایج جدول بالا بیانگر این است که شدت رابطه بین انحراف نرخ رشد واقعی از نرخ رشد پایدار و نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری برابر با 0/001 است یعنی 0/001از تغییرات نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری شرکت توسط انحراف نرخ رشد واقعی از نرخ رشد پایدار تبیین شده و حدود 99 % آن مربوط به سایر متغیرهاست که در این پژوهش مورد بررسی قرار نگرفته اند .
2-4-2-آزمون فرض دوم
فرضیه ی دوم: بین انحراف نرخ رشد واقعی از نرخ رشد پایدار و نرخ بازده دارایی ها (ROA) رابطه ی معنی داری وجود دارد.
همان طور که در جدول زیر نشان داده است ضریب همبستگی بین دو متغیر انحراف نرخ رشد واقعی از نرخ رشد پایدار و نرخ بازده دارایی ها برابر./202می باشد ) ./202= r ) .با توجه به اینکه سطح معنی دار محاسبه شده طبق نگاره بالا کمتر از05/0 می باشد(sig=0/014) یافته های آماری مؤید این نکته است که بین انحراف نرخ رشد واقعی از نرخ رشد پایدار و نرخ بازده دارایی ها رابطه معنی داری وجود دارد. به سخن دیگر فرضیه پژوهشی تایید شده و نقیض ادعا رد می شود. در نتیجه
می توان ادعا کرد بین انحراف نرخ رشد واقعی از نرخ رشد پایدار و نرخ بازده دارایی ها رابطه معنی داری وجود دارد .
جدول 3: آزمون همبستگی فرض دوم
متغیر ضریب همبستگی ضریب تعیین ضریب تعیین تعدیل شده سطح معنی داری
نرخ بازده دارایی ها ./202 ./041 ./034 0/014
هم چنین نتایج جدول بالا بیانگر این است که شدت رابطه بین انحراف نرخ رشد واقعی از نرخ رشد پایدار و نرخ بازده دارایی ها برابر با./034 است یعنی ./034 از تغییرات نرخ بازده دارایی ها توسط انحراف نرخ رشد واقعی از نرخ رشد پایدار تبیین شده و حدود 97 % آن مربوط به سایر متغیرهاست که در این پژوهش مورد بررسی قرار نگرفته اند .
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 13 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله تاثیر انحراف نرخ رشد واقعی از نرخ رشد پایدار