دانلود پاورپوینت بررسی علل و نحوه پیدایش حاشیه نشینی

اختصاصی از نیک فایل دانلود پاورپوینت بررسی علل و نحوه پیدایش حاشیه نشینی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

دسته بندی : پاورپوینت 

نوع فایل:  ppt _ pptx

( قابلیت ویرایش )

---

 قسمتی از محتوی متن پاورپوینت : 

تعداد اسلاید : 25 صفحه

بررسی علل و نحوه پیدایش حاشیه نشینی نمونه موردی : اسکان غیر رسمی در غرب مشهد – قلعه وکیل آباد) مقدمه یکی از بزرگترین دستاوردهای بشر ساختن شهر است.
شکل شهر همواره شاخص بیرحم درجه تمدن بشری بوده و خواهد بود.
در واقع این مجموع تصمیمات مردم ساکن شهر است که شکل شهر را تعیین میکند.
پیدایش انقلاب صنعتی در نیمه دوم قرن نوزدهم و عوامل نشات گرفته از آن همچون تمرکز صنعت و تجارت، نابرابری در تقسیم کار و توزیع ناعادلانه درآمد از سویی و مهاجرت روستاییان به شهر ها به علت کمبود خدمات ، بیکاری و از این قبیل از سوی دیگر منجر به افزایش جمعیت شهر ها و بویژه شهر های بزرگ و ایجاد کلان شهر ها شده است. در چنین شرایطی ساکنان محدوده اقتصادی شهر که دچا رفقر ، بیکاری و بی سوادی می باشند، جذب نظام اجتماعی – اقتصادی شهر شده و در حاشیه شهر به صورت غیر رسمی اسکان می یابند و منجر به بروز پدیده حاشیه نشینی می شوند.
حاشیه نشین کیست؟
حاشیه نشین به مفهوم کلی به کسی گفته میشود که در شهر سکونت دارد ولی به علل گوناگون نتوانسته است جذب نظام اقتصادی و اجتماعی شهر شود و از خدمات شهری استفاده کند. حاشیه های درون شهری حاشیه های درون شهری که عموما در بخشهای قدیمی تر شهر دیده می شوند ، آن قسمت از شهر می باشند که در گذشته وضعیت مطلوب و سامان یافته ای داشته ولی به تدریج شرایط آن نامناسب شده و ساکنان آن به نقاط بهتر و جدیدی از شهر رفته و درآن جا سکنی گزیده اند. حاشیه پیرامون شهر ها این سکونتگاه ها ازآن حیث به عنوان حاشیه نشین شناخته شدند که اغلب در پیرامون نقاط شهری و یا در اراضی نامناسب که در معرض انواع تهدیدهای طبیعی می توانست قرار گیرد یا از حیث مالکیت وضعیت مبهمی داشتند ، شروع به توسعه کردند.
اسکان غیر قانونی (عدوانی ) سکونتگاه غیر قانونی (عدوانی) را می توان به عنوان یک منطقه مسکونی تعریف کرد که بدون مطالبه قانونی برای دریافت زمین و یا اجاره از سوی مقامات مربوطه برای ساختن خانه توسعه یافته است.
زاغه های غیرقانونی معمولا در حاشیه شهرها ظاهر می شوند.
دلایل ظهور پدیده حاشیه نشینی شکل گیری و توسعه سکونتگاه های غیر قانونی تابعی از عوامل داخلی و خارجی است.
از عوامل داخلی می توان به مواردی مانند فقدان ممر عایدی تضمین شده و دیگر مسائل مالی ، شغل های روزمزد با دستمزد کم که در بسیاری موارد موقت و نیمه دائم است.
، اشاره نمود .
دلایل خارجی نیزمواردی مانند: مهاجرت ، قیمت بالای زمین و مسکن ، بی توجهی دولت نسبت به رسیدگی به وضعیت این مناطق ، استاندارد های بالای مسکن قابل قبول ، ضوابط و مقررات ، طرح های پیچیده وموانع نهادی و سازمانی را شامل می شوند.
تاریخچه حاشیه نشینی در ایران توسعه شهری در ایران در فاصله سال های 1340-1320 مبنتی بر رشد مهاجرت روستایی بوده و دو قطب مرفه نشین شهری و فقیرنشین در این دوره خودنمایی می کند. در سال 1351، به دلیل اصلاحات ارضی و همچنین عدم کارائی اقتصاد کشاورزی روستاها، موج مهاجرت‌های گسترده ‌ای به شهرهای بزرگ رخ داد که به نمود یافتن زیست حاشیه ای منجر شد.
مطابق با برآوردهایی که توسط مرکز مطالعات و تحقیقات معماری شهرسازی ایران،

  متن بالا فقط قسمتی از محتوی متن پاورپوینت میباشد،شما بعد از پرداخت آنلاین ، فایل را فورا دانلود نمایید 

---

  لطفا به نکات زیر در هنگام خرید دانلود پاورپوینت:  توجه فرمایید.

• در این مطلب، متن اسلاید های اولیه قرار داده شده است.
• به علت اینکه امکان درج تصاویر استفاده شده در پاورپوینت وجود ندارد،در صورتی که مایل به دریافت  تصاویری از ان قبل از خرید هستید، می توانید با پشتیبانی تماس حاصل فرمایید
• پس از پرداخت هزینه ،ارسال آنی پاورپوینت خرید شده ، به ادرس ایمیل شما و لینک دانلود فایل برای شما نمایش داده خواهد شد
• در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون بالا ،دلیل آن کپی کردن این مطالب از داخل اسلاید ها میباشد ودر فایل اصلی این پاورپوینت،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
• در صورتی که اسلاید ها داری جدول و یا عکس باشند در متون پاورپوینت قرار نخواهند گرفت.
  
• هدف فروشگاه ایران پاورپوینت کمک به سیستم آموزشی و رفاه دانشجویان و علم آموزان میهن عزیزمان میباشد. 
  

---

دانلود فایل  پرداخت آنلاین 

مقاله درباره ایران در حاشیه توسعه نایافتگی و پاسخ های ایرانی

اختصاصی از نیک فایل مقاله درباره ایران در حاشیه توسعه نایافتگی و پاسخ های ایرانی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک پرداخت و دانلود در "پایین مطلب"

 فرمت فایل: word (قابل ویرایش و آماده پرینت)

 تعداد صفحات:42

از لابه لای این همه قیل و قال تاریخی، آن چه اهمیت فراوان دارد و نمی توان از ذکر آن پرهیز کرد، نقشی است که اسلاف لایه هایی از روشنفکران ایران (به تعبیر خودشان روشنفکران دینی) در شکست مشروطه و ابتر ماندن فرآیند توسعه و مدرنیزاسیون در ایران ایفا کردند. به باور من اهمیت این انسان های دوزیست در سترون کردن جنبش های تحول خواه و نوجوی وطنی، به مراتب از مهندسان مسلمان جوانی که نیکفر تصویر کرده است، بیشتر است ...

اخبار روز: http://www.iran-chabar.de/
سه‌شنبه  ۴ بهمن ۱٣٨۴ -  ۲۴ ژانویه ۲۰۰۶

در مفهوم توسعه

در انگاره ی سیستم ها، فرآیند توسعه با تفکیک و تمایز زیرسیستم ها و نیز خودبسندگی در آن ها تعریف و مشخص می شود. به عبارت دیگر، توسعه فرآیندی است که چنانچه در تقدیر تاریخی جامعه ای بگنجد، می تواند به تفکیک و تمایز پهنه های مختلف جامعه (هم چون پهنه ی قدرت، فرهنگ، هنر، ورزش، اقتصاد، دین، دانش، ... و دست آخر پهنه ی زندگی فردی) و نیز استقلال آن ها بینجامد. در این چشم انداز، توسعه مفهومی مثبت و مدرن است که از طریق تولید و انباشت اطلاعات (عقلانیت تکنولوژیک و عقلانیت دمکراتیک) عمل می کند و می تواند از طریق تحول در سیستم (ارگانیزه شدن، خودبسندگی و مینیاتوریزه شدن)، به پیشرفت و کارآمدتر شدن آن کمک کند.

برخی توسعه را به درون زا و برون زا تقسیم کرده اند و به نظر، منظورشان این است که در توسعه ی درون زا فرآیند توسعه در و از درون خود جامعه شروع می شود، و چنان چه غیر از این باشد، توسعه برون زا خواهد بود. در تکمیل این ادعا به مدل هایی هم چون کره ی جنوبی، تایوان و هنگ کنگ به عنوان نمونه هایی از فرآیند توسعه ی برون زا و به مدل هایی چون امریکا، انگلیس و هند به عنوان نمونه هایی از توسعه ی درون زا اشاره می شود.

اما در عین حال می توانیم توسعه را به توسعه ی فعال یا پیشرو و توسعه ی غیر فعال یا پس رو نیز تقسیم کنیم. در این ترمینولوژی، منظورمان از توسعه ی پیشرو آن است که فرآیند توسعه بدون وجود یک، یا چند "دیگری" توسعه یافته (الگو) در حال تجربه است، در حالی که در توسعه ی پس رو، یک یا چند دیگری توسعه یافته وجود دارد. مدل هایی چون امریکا و اروپا نمونه های از توسعه ی پیش رو هستند و مدل هایی چون کره ی جنوبی و هند نمونه های از توسعه ی پس رو.

با این دو تعریف و به کمک انگاره ی سیستم ها، فرآیندهای توسعه را در پهنه های مختلف می توان به ۴ دسته ی متمایز تقسیم و تفکیک کرد:

۱- فرآیندهای توسعه ی درون زا و پیش رو.

۲- فرآیندهای توسعه ی درون زا و پس رو.

۳- فرآیندهای توسعه ی برون زا و پیش رو.

۴- فرآیندهای توسعه ی برون زا و پس رو.

پیشینه ای بر تحقیقات و مقالات حاشیه نشینی و اسکان غیر رسمی

اختصاصی از نیک فایل پیشینه ای بر تحقیقات و مقالات حاشیه نشینی و اسکان غیر رسمی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 18

پیشینه ای بر تحقیقات و مقالات حاشیه نشینی و اسکان غیر رسمی

به دنبال وقوع تحولات شهری و رشد سریع و ناهمگون شهرنشینی در ایران، پدیده حاشیه نشینی ابتدا در تهران و سپس در سایر کلانشهرهای کشور شکل گرفت. در سال 1350 ، بنابر درخواست سازمان برنامه و بودجه، طرح وسیعی برای مطالعه و بررسی وضعیت حاشیه نشینی در کشور، توسط مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران آغاز گردید. این طرح با مطالعه وضعیت حاشیه نشینان تهران شروع و سپس سایر شهرهای بزرگ کشور چون، بندرعباس، همدان، کرمانشاه و اهواز را نیز شامل شد.

مجید احسن و مصطفی نیرومند (1351)، مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی – بخش جامعه شناسی دانشگاه تهران (1351)، محمد حسین کازرونی (1352)، حسین شکویی (1354)، فرخ حسامیان (1359)، کریم حسین زاده دلیر (1361)، علی اصغر مقدم (1365)، پرویز پیران (1367)، سید سعید زاهد زاهدانی (1369)، محمدعلی احمدیان (1371)، کمال اطهاری و بهزاد خالقیان (1372)، مینور رفیعی (1372)، محمود هدایت (1373)، نصر الله پورافکاری (1373)، حمیده امکچی (1373)، ناصر مشهدی زاده دهاقانی (1375)، سهیلا بستکی (1375)، موسی کمانرودی (1376)، فیروز آقایی (1378)، مهرداد جواهری پور (1379)، آصف بیات (1379)، علی اصغر زمانی (1379)، سعید خوب آیند (1379)، گیتی اعتماد (1380)، اسفندیار خراط زبردست (1380)، محمد شیخی (1380)، علی حاج یوسفی (1380)، سهراب مشهودی (1381)، و حسین حاتمی نژاد (1382)، افرادی بوده­اند که تقریباً آثار اولیه در زمینه حاشیه نشینی در شهرهای مختلف کشور تهیه نموده­اند.

در بیشتر این آثار به توصیف مناطق حاشیه بسنده شده و در مواردی نیز مسایل مناطق مذکور بیان گردیده است. تعداد زیادی از پژوهشگران فوق، علل شکل گیری حاشیه نشینی را در مهاجرت افراد فقیر از حوزه های پیرامون و افزایش جمعیت شهرها دانسته­اند.

در زمینه آسیب های اجتماعی، اولین و غم انگیزترین داستان انسانها از بیان کلام الله مجید در آیه شریفه 29 از سوره مبارکه المائده آمده است. مضمون آیه چنین است: «بعد از این گفتگو، هوای نفس (قابیل) را به کشتن هابیل ترغیب کرد تا و را کشت و بدین سبب از زیان کاران است».

هنوز هم بسیاری از جرم شناسان و روان کاوان در مورد انگیزه قابیل برای هابیل اظهار نظر می نمایند و اکثراً بر این باورند که «عقیده قابیل» یا «عقیده کائن» تنها داستان دو پسر حضرت آدم (ع) نیست بلکه داستان همه انسانهاست . (کی نیا، 1374، ص 17).

نویسندگان یونان و روم قدیم، در نوشته های خود از غیر اخلاقی بودن و فساد شهرها سخن گفتند و صداقت روستانشینان را ستایش کرده اند. میزان ارتکاب جنایت، مصرف مواد مخدر، مصرف مشروبات الکلی و الکلیسم و همچنین بی نظمی های در رفتار، اصولاً در شهر بیشتر از روستا است. در کشورهای امریکایی و اروپایی درصد ارتکاب جنایات به طور رسمی در حوزه های روستایی در مقایسه شهرها بسیار پایین تر است. تحقیقات جنایی وسیعی که در ژاپن صورت گرفته ، نشان داده است که در صد ، جنایات در حوزه های شهری بیش از حوزه های روستایی بوده و میزان جنایات در شهرهای بزرگ نسبت به شهرهای کوچک درحال افزایش است. در جوامع توسعه نیافته جنایات اغلب در شهرها بویژه شهرهای بزرگ اتفاق می افتد (فرجاد، 1370، ص 195).

ابن خلدون معتقد است جوامع شهری بیش از جوامع روستایی در معرض فساد و تباهی هستند، زیرا در مناطق شهری مردم در بیگانگی با یکدیگر زندگی می کنند در حالی که روستاییان کاملاً یکدیگر را می شناساند. دورکیم نیز عقیده دارد بین افزایش جرائم و افزایش جمعیت رابطه مستقیمی وجود دارد (سلطانی، 1374، ص 120).

اولین نظریه پردازی که در قرن نوزدهم میلادی به بررسی خصوصیات «مرد جنایتکار» پرداخت، لومبروزو بود. او کتاب خود را تحت همین عنوان به بررسی صفات مشخصه کالبد شناختی و فیزیولوژیکی مربوط به اعمال بدنی مردان جنایتکار پرداخته و مدعی می شود که خصلت اساسی جنایتکاران بی­حسی بدنی و اخلاقی آنان نسبت به افراد طبیعی است (آزاد، 1372، ص 20).

دانشمندان مسلمانی چون رازی، بوعلی سینا ابن رشد اندلسی در این زمینه نظراتی را داده­اند. مکتب پوزیتویسم آگوست کنت (Auguste Cont) زمینه ساز بررسی های مربوط به مسائل و آسیب های اجتماعی بود (قائمی، 1366، صص 56 – 55 ).

مطالعات صورت گرفته توسط اندیشمندانی چون پنیل (1826 – 1745)، گاتالوس (1818 – 1758)، ژان اسکیرل (1840 – 1809)، رافائل کارو (1934 – 185)، دوپره (1912)، فروید (اوایل قرن بیستم)، در این زمینه وجود دارد. (همان منبع، صص 56 – 55).

مناطق حاشیه­ای بیش از سایر مناطق شهر مخفیگاه انواع فعالیتهی غیرقانونی است و اغلب با جرایم بیشتری نیز نسبت به مناطق درون شهری رو به رو هستند. (Hiraskar, G.K.1989.P.59) تحقیقات انجام شده متون فارسی در این زمینه عبارتند از:

فرجاد (1370)، اظهار می دارد علت اصلی کجرویها و آسیب های اجتماعی در جوامع شهری، نبود آموزش صحیح و کافی برای قشر اکثریت فقرای شهری، می باشد (فرجاد، 1370، ص 280).

افروغ (1377)، معتقد است رابطه معیارهای اقتصادی – اجتماعی (درآمد، شغل، سواد، پایگاه اجتماعی) با انحرافات اجتماعی بصورت معکوس و منفی عمل می کند. وی با بررسی این معیارها و رفتارهای منحرفانه در سه منطقه پر درآمد، متوسط و کم درآمد شهر تهران ، به اثبات نظر خود پرداخته است. (افروغ، 1377، ص 395).

تحقیق درباره حاشیه نشینی

اختصاصی از نیک فایل تحقیق درباره حاشیه نشینی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

مقاله کامل بعد از پرداخت وجه

لینک پرداخت و دانلود در "پایین مطلب"

فرمت فایل: word (قابل ویرایش و آماده پرینت)

تعداد صفحات: 100

 مقدمه

اسکان غیررسمی از جمله پدیده های ناشی از شهرنشینی افسار گسیخته شتابان و ناهمگون و از جلوه های بارز فقر شهری به ویژه در کشورهای جهان سوم به شمار می رود که در درون و یا اطراف شهرها و به ویژه حریم شهرها ظاهر شده و در متون تخصصی علوم اجتماعی و شهری با عناوینی چون حاشیه نشینی، اسکان خودروی، اسکان نابهنجار یا نابسامان، اسکان عدوانی، آلونک و یا زاغه نشینی از آن نام برده می شود.

در تعریف کلی اسکان غیررسمی شامل سکونت گاههایی می شود که در حدی پائین تر از استانداردهای تعریف شده ایجاد شده اند. به عبارت دیگر منطقه ای مسکونی که بدون مطالبه قانونی برای زمین و یا اجاره از سوی مقامات ذی ربط برای ساختن خانه شکل گرفته اند. در تعریفی دیگر شیوه ای از سکونت موقت تلقی می شود که در خارج از محدوده های شهری در زمین های که برای توسعه شهر پیش بینی نشده اند شکل میگیرد و با ساخت و ساز غیرقانونی و تغییر کاربری زمین های کشاورزی همراه است. این سکونت گاه ها با تجمعی از اقشار کم درآمد غیررسمی و نازل شیوه ای از شهرنشینی ناپایدار را دامن زده و اسباب و زمینه های مناسب بروز آسیب های اجتماعی را پدید می آوردند.

در زمینه علل پیدایی و رشد اینگونه سکونت گاه ها نظرات و دیدگاه های متفاوتی ایراد شده و در دو سطح کلان و خرد و یا دو دسته درون زا و برون زا تقسیم بندی شده اند. در هر حال تحولات اقتصادی، اجتمادعی و سیاستگذاری چند دهه اخیر چون تقسیم کار بین المللی، دگرگونی ساختار اقتصادی افزایش و انباشت درآمدهای نفتی، اصلاحات ارضی هر کدام به نوبه خود روند شهرنشینی را تسریع و در کنار آن اسکان غیررسمی را شدت بخشیده اند.

در دهه های بعد از انقلاب افزایش شکاف اقتصادی بین شهر و روستا جنگ تحمیلی، فقدان سیاستگذاری های پایه ای طرح آمایش سرزمین، مسائل مدیریتی کلان موازی کاری های تنش زا، فقدان طرح های تأمین اجتماعی کارآمد و... این پدیده را گسترده تر کردند. برخی شیوه ها و سیاستگذاری های مدیریت شهری نیز در این زمینه بلا اثر نبوده اند زیرا با تنگ کردن دایره شهروندی بسیاری از شهروندان کم درآمد را خود به خود به دلیل فقر به حاشیه رانده اند.

2- تعریف حاشیه نشینی

حاشیه نشین به مفهوم کلی به کسی گفته می شود که در شهر سکونت دارد ولی به علل گوناگون نتوانسته است جذب نظام اقتصاد شهر شود و از خدمات شهری استفاده کند. دو گانگی در نظام اقتصادی سرمایه داری به افراد کم درآمد امکان سکونت در محلات مطبوع و مرفه شهر را نمی دهد. این افراد اکثراً در پشت دروازه های شهری سکونت می گزینند که این بافت به مرور زمان با بطن جغرافیایی شهر نیز جوش می خورد. اغلب این سکونتگاهها بر روی اراضی حاشیه ای شهر که ارزش بسیار کمی دارند واقع شده اند مناطقی مانند دامنه تپه های اطراف شهر، زمینهای مرطوب و مردابی، زمینهای اطراف محل انباشت زباله های شهری، زیر کابل های فشار قوی، حاشیه رودخانه ها و نیز مکانهایی که در معرف خطر سیل می باشند، واقع گردیده است.[1]

حاشیه نشینان کسانی هستند که در محدوده اقتصادی شهر زندگی می کنند ولی جذب نظام اجتماعی، اقتصادی شهر نگردیده علت عدم جذب آن در نظام اجتماعی و اقتصادی شهر میتوان در مشکل مسکن یا شیوه های زندگی آنان با شیوه زندگی افراد معمول ساکن در شهر که همان درآمد را در شهر دارا می باشند معرفی نمود.[2]

-1 نظر اندیشمندان خارجی از حاشیه نشین و حاشیه نشینی

- حاشیه یا حومه فضایی است خارج از شهر که به شهر وابسته است و محلات پیرامونی شهر از آن متمایز هستند و درواقع حومه از جایی شروع می گردد که محلات پیرامون شهر به پایان می رسد.[1]

- کلیه کسانی که از حالت تولیدی گذشته خود خارج شده و به صورت مازاد نیروی انسانی در حاشیه شهرها سکنی می گزینند دارای یک زندگی حایشه نشینی هستند.[2]

- حاشیه نشینی بنوعی مسکن گفته می شود که افرادی بدون اجاره بها – مکان آنها را اشغال کرده و آن را پناهگاه خویش قرار داده اند.[3]

- خرده فرهنگی با مجموعه ای ارزشها و هنجارها که در محلهایی با بهداشت و سلامت که با گروههای اجتماعی و مشخصات دیگر که انزوال اجتماعی و طرد شدن را بدنبال دارد به اجرا در می آید.[4]

سیلارد حاشیه نشینی را به طریق زیر معرفی می کنند.

- تغییر در نحوه استفاده از زمین

- کمبود مسکن و عدم تغییر و نگهداری صحیح آن[5]

3- انواع حاشیه نشینی

3-1 حاشیه های درون شهری

حاشیه های درون شهری که معمولاً‌ در بخشهای قدیمی تر شهر دیده میشوند به مناطق مسکونی گفته می شود که وضعیت نابسامانی دارد. حاشیه درون شهری در واقع آن قسمت از شهر است که در گذشته وضعیت مطلوب و سامان یافته ای داشته ولی به تدریج شرایط آن نامناسب شده ساکنان آن به نقاط بهتر و جدیدتری از شهر رفته و در آنجا سکنی گزیده اند. در این مناطق خانوارها و مهاجران جوان در ساختمانهای کهنه و شلوغ زندگی می کنند که فاقد سرویسهای شهری و یا دارای سرویسهای شهری بسیار فقیرانه است. در بعضی موارد اگر منطقه مورد نظر توجه طراحان و مهندسان قرار گیرد و آنها تشخیص بدهند که این منطقه از نظر تجاری دارای اهمیت می باشد، این امر موجب شکوفایی و توسعه این مناطق می گردد در چنین شرایطی حتی ممکن است در این مناطق تعمیرات کلی و کامل به عنوان بخشی از برنامه های نوسازی شهر صورت گیرد.[6]

حاشیه نشینی و تنظیم خانواده

اختصاصی از نیک فایل حاشیه نشینی و تنظیم خانواده دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 18

حاشیه نشینی و تنظیم خانواده

چکیده

            جمعیت ایران طی چند دهه گذشته، رشد شتابانی داشته است، به طوری که در طول کمتر از دو دهه به طور باور نکردنی جمعیت ایران بیش از دو برابر شد. انفجار جمعیت در ایران همراه با مسائلی همچون افزایش سریع شهرها، افزایش فقر، مشکل مسکن و مهاجرت بی رویه روستاییان به شهرها بوده است.

            یکی از پیامدهای اصلی رشد جمعیت، مهاجرت روستاییان به شهرها و سکونت در حاشیه شهرها در نهایت حاشیه نشینی و زاغه نشینی است و راه اصلی مقابله با رشد بی رویه جمعیت اجرای برنامه های تنظیم خانواده می باشد.

            هدف اصلی این مقاله بررسی رابطه بین حاشیه نشین و تنظیم خانواده است و از آنجا که بعد از سرشماری سال 1365 و مشاهده رشد 9/3 درصد جمعیت توسط مسئولین، برنامه های تنظیم خانواده به اجرا درآمد ولی این مساله در روستاها و مناطق حاشیه نشین کــه تفکر سنتی در مورد باروری داشتند (هنوز هــم در بعضــی مـناطق مشاهده می شود) به سختی قابل پذیرش بود. بنابراین هنوز شاهد باروری بالا در میان حاشیه نشینان هستیم که دلایل اصلی این پدیده را می توان در موارد زیر حستجو کرد:

 ترجیح جنسی: معمولاً فرزند پسر برای خانواده بیشتر قابل قبول است که این مساله می تواند بر تعداد فرزندان خانواده ها بیفزاید.

            احترام اجتماعی: معمولاً در مناطق حاشیه نشین مردان از احترام بیشتری برخوردارند ولی زمانی که زنی حامله باشد به خاطر فرزندی که می خواهد به دنیا بیاورد به او احترام می گذارند، بنابراین زنان از این مساله به خاطر احترامی که برایشان در پی دارد استقبالمی کنند.

            تأمین اجتماعی در دوران سالخوردگی نیز یکی دیگر از عوامل اصلی افزایش رشد جمعیت و عدم اجرای برنامه های تنظیم خانواده در بین خانواده های حاشیه نشین به خاطر مسائل اقتصادی می باشد.

            مرگ و میر فرزندان و پایین بودن سطح بهداشت باروری نیز از دیگر دلایل عدم استفاده از روش های تنظیم خانواده در بین حاشیه نشینان می باشد.

            از دیگر دلایل می توان به رابطه بین تحصیلات و باروری اشاره کرد که معمولاً با بالا رفتن تحصیلات، تعداد فرزندان کاهش می یابد، میزان تحصیلات زنان حاشیه نشین معمولاً در سطح پایین می باشد، همچنین عدم دسترسی به مراکز بهداشتی نیز می تواند از دیگر دلایل استفاده اندک از روش های جلوگیری از بارداری در میان حاشیه نشینان باشد.

            در مجموع، عوامل فوق الذکر باعث می شود اجرای برنامه های تنظیم خانواده در حاشیه نشینان با استقبال کمی روبرو شود و در نتیجه باروری در سطح بالا قرار گیرد.

 واژگان کلیدی 

     انفجار جمعیت، افزایش شهرها، مشکل مسکن، مهاجرت روستائیان، مرگ و میر فرزندان

مقدمه

جمعیت ایران در طی هشت دهه اخیر افزایش یافته، که در نتیجه آن مسائل و مشکلاتی از قبیل رشد سریع جمعیت شهری، افزایش فقر در شهرها، دسترسی ناکافی به مسکن و خدمات اصلی شهری، شکاف عظیم میان طبقات اجتماعی، بیگانگی شهروندان از هم توأم با انبوه مهاجرت از مناطق روستایی به مناطق شهری و سکونت در حاشیه شهرها باعث گسترش و تشدید بی رویه شهرنشینی و نهایتا ایجاد زاغه و مسکن غیرقانونی و نارسایی امکانات اصلی شهری در شهرها شده است.

طبق مندرجات نشریه جنبه های جمعیتی توسعه اجتماعی سازمان ملل متحد » Population aspects of social development«ایران طی سه دهه 60، 50، 40 میلادی بدلیل نرخ رشد 3 درصدی سالانه نیازمند حدود 6 در هزار جمعیت، ساخت و ساز مسکن بوده است در حالیکه طی مدت مذکور در حدود نصف این تعداد (3/3 در هزار تا 6/3 در هزار) ساخته شده است بدین ترتیب تفاوت بارز بین عرضه و تقاضای واحدهای مسکونی موجب بروز مجموعه های نامتناسب در حاشیه شهرها گردید که حلبی آبادهاو حصیرآبادها نتیجه این عدم توازن در تولید واحدهای مسکونی بوده است.

مهاجرت از مناطق روستایی به مناطق شهری در ایران تقریبا به صورت مهاجرت درجه ای (مهاجرت از روستا به شهرهای کوچک یا متوسط و حومه شهرهای بزرگ و سپس به مراکز شهری بزرگتر) بوده است.

بدین طریق که مهاجرین روستایی در اثر عوامل دافعه مناطق روستائی و جاذبه مناطق شهری به شهرها و سپس شهرهای بزرگتر و قطب های صنعتی و اقتصادی مهاجرت می نمایند. در نتیجه شهرنشینی به سرعت گسترش می یابد.

نتایج سرشماری های انجام یافته در ایران نشان می دهد که در سال 1335 جمعیت شهری 4/31 درصد، در سال 1345 به میزان 7/38 درصد، در سال 1355 به میزان 47 درصد، در سال 1365 به میزان 3/54 درصد و در سال 1375 به میزان 65/61 درصد بوده است. نتایج سرشماری های فوق نشانگر آن است که در طی 40 سال اخیر نسبت جمعیت شهری ایران در مقایسه با سال 1335 به طور کلی وارونه شده است.

با توجه به هم ارز نبودن حدود تاثیر عوامل گوناگون در افزایش جمعیت و گسترش شهرنشینی  مشاهدات علمی حاکی است که در مناطق شهری به ویژه در شهرهای بزرگ حاشیه نشینان نقش بسزایی در افزایش جمعیت و مسائل و مشکلات شهری دارند. به عنوان مثال خانم هما آقا در تحقیقی تحت عنوان بررسی باروری در ایران،[2] و رابطه آن با شاخص های جمعیتی، اقتصادی و اجتماعی نتیجه گرفت که مهاجرت روستاییان به شهرها باعث شده که مناطق شهری