دانلود تحقیق مبدل های حرارتی

اختصاصی از نیک فایل دانلود تحقیق مبدل های حرارتی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 23

جدول مربوط به FF و FP و مقادیر ارائه شده برای Re در آن جدول است. به عنوان مثال برای Reهای بالاتر از 300 معمولا در روش Bell در محاسبه فاکتورها جریان را آشفته فرض می کنیم که ممکن است با ملاکهای قبلی برای Re تفاوت داشته باشد. که در بررسی جداول بیشتر با آن آشنا می شویم.

بررسی متد تینکر بر میزان و بررسی جریان نشتی است. میدانیم مبدلی یک مدل ایده آل است که هیچگونه جریان نشتی نداشته باشد. زیرا وجود جریان نشتی باعث کاهش میزان انتقال حرارت می گردد.

روش تینکر(Tinker):

جریانات نشتی در یک مبدل عبارتند از:

جریان نشتی بین لوله و بقل

جریان نشتی بین OTL و پوسته

جریان نشای بین بقل و پوسته

جریان نشتی به علت وجود صفحه جداکننده

هر چه میزان نشت سیال بیشتر باشد میزان ضریب انتقال حرارت کاهش پیدا می کند. به همین دلیل طراحی مبدل ها در متد بل مقادیر موجود در درجه اول با لحاظ کردن میزان نشتی در نظر گرفته شده اند.

در زیر شکل کلی جریانات نشتی ممکن در یک مبدل و همچنین نمای کلی یک پوسته را می بینید.

شکل 5-1- مسیرهای نشتی در داخل یک مبدل پوسته- لوله ای

متدبل براساس داده های اطلاعاتی و جداول آنها مورد بررسی قرار می گیرد در متد بل از فرضیات متد تینکر استفاده شده است. جداول متد بل برای مبدل های مختلف و شرایط مختلف در صفحات بعد آورده شده است.

1- اگر فقط یکی از b.sهای ابتدایی با انتهایی بزرگتر از دیگری بود میزان FE از همین جدول خوانده می شود با این تفاوت که Nb مورد استفاده عبارتند از:

+0.5](تعداد بافل های واقعی) Nb=2

2- این حدول برای جریان آشفته در بخشهای متقاطع مرکزی است اگر رژیم جریان آرام باشد داریم:

+1 در حالت آشفته = FE: برای جریان آرام

2

مبدل ایده آل مراه با دسته لوله ایده آل می باشد. بدین صورت که دسته لوله ایده آل طبق تعریف دارای مقطع مستطیلی است مثل Air Coolers که دارای دسته لوله مستطیل شکل است. رابطه محاسباتی آن عبارتند از:

FF و FP از جداول قبل محاسبه شده و FNL فاکتور محاسباتی دسته لوله ایده آل است.

برای ضریب انتقال حرارت پوسته

برای افت فشار

محاسبات مربوط به پوسته F:

تاکنون تمام محتسبات برای پوسته نوع E بوده است. در طراحی با تغییر نوع پوسته محاسبات کمی تغییر می کند همانطور که می دانیم در اشکال قبل معین است پوسته نوع F دارای بافل های طول است که باعث افزایش تعداد گذرهای پوسته در مبدل میگردد. در مقایسه بین پوسته نوع F,E می توان به نکات زیر دست پیدا کرد.

تعداد بافل های پوسته F دو برابر تعداد بافل های پوسته E است

سطح تماس سیال با لوله ها در پوسته F نصف تماس در پوسته E در یک سطح مقطع معین است.

با توجه به مورد فوق سرعت سیال در پوسته F دو برابر پوسته E است. (VF=2VE)

با توجه به روابط ضریب انتقال حرارت در پوسته داریم:

و این یعنی اینکه: P(سرعت جریان متقاطع) در نتیجه که با توجه به می توان نتیجه گرفت که

به همین ترتیب روابطی را برای محاسبه خواهیم داشت که این روابط عبارتند از:

مقادیر r,q,p با توجه به جریان و تجربه حاصل شده اند.

که این مقادیر عبارتند از:

آرام آشفته

36/0 64/0 P

1 75/1 q

1 2 r

نتیجه برای محاسبات پوسته نوع F کافی است که همان محاسبات پوسته E را صورت دهیم و در فرمول های فوق قرار دهیم.

رسوب گرفتگی(Fouling)

رسوب گرفتگی یک مبدل بستگی به نوع ماده و سیال مورد استفاده در داخل لوله و یا داخل پوسته دارد هر چه سیال کثیف تر و رسوب زاتر باشد اثر جرم گرفتگی آن بیشتر می باشد به طور کلی جرم گرفتگی یک مبدل بستگی به نوع مبدل- زمان کارکرد مبدل و سیال مورد استفاده مبدل دارد. رسوب گرفتگی باعث کاهش ضریب انتقال حرارت میشود این امر به دلیل آن است که لایه رسوب یک عامل مزاحم در سر راه انتقال حرارت است به همین دلیل در محاسبات مربوط به تعیین ضریب انتقال حرارت در یک مبدل داریم:

پس در نتیجه:

ارتعاش(Vibration):

یکی از مهمترین پارامترهای طراحی ارتعاش دسته لوله است. ارتعاش دسته لوله باعث می گردد که سر و صدای مبدل افزایش یابد و در اثر ارتعاش دسته لوله بریده شده و به مبدل آسیب میرساند عواملی چون برخورد دسته لوله ها به هم، بریدگی دسته لوله از محل اتصال جوش آن و یا از بین رفتن اتصال جوش آن و یا از بین رفتن اتصال پرچ شده باعث شکستگی دسته لوله می گردد. هر جسم یک فرکانس طبیعی مربوط به خود دارد در صورتیکه موج با همان فرکانس به دسته لوله برسد باعث ارتعاش جسم می گردد به چنین فرکانس طبیعی جسم می گویند فرکانس طبیعی بستگی به جنس و شکل و ساختمان جسم دارد.

معمولا جریان سیال داخل پوسته است که باعث ارتعاش دسته لوله میگردد مکانیزم های ارتعاش عبارتند از:

ضربه های گردابه ای(Vortex shedding)

ضربه های متناوب جریان آشفته(Turbulent buffeting)

چرخش الاستیکی جریان سیال(Parallel flow eddy formation)

سه مورد اول در مورد جریان متقاطع است و مورد آخر در مورد جریان محوری دسته لوله می باشد.

به دلیل اول در مورد متقاطع است و مورد آخر جریان محوری دسته لوله می باشد.

به دلیل اهمیت مکانیزم اول به بحث این مکانیزم می پردازیم.

هنگامیکه سیال به صورت عمودی روی دسته لوله میریزد در پایین دسته لوله میریزد در پایین دسته لوله جریان منطقه wake ظاهر می گردد که گردابه ها شروع به فعالیت میکند. در این منطقه یک ناحیه خلاء وجود دارد که گردابه ها به منطقه خلاء نیرو وارد میکند یک سری نیروها عمودیند و یک سری از نیروها افقی می باشند مرحله ارتعاش دسته لوله هنگامی است که:

Fv=fn

مقاله درباره مقدمه ای بر عملیات حرارتی سطحی

اختصاصی از نیک فایل مقاله درباره مقدمه ای بر عملیات حرارتی سطحی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 13

مقدمه ای بر عملیات حرارتی سطحی

عملیات حرارتی سطحی ، فرایندی است شامل دامنه وسیعی از روشها ( شکل 1 ) که برای افزایش سختی ، بهبود مقاومت به سایش ، افزایش استحکام خستگی و حتی مقاومت در برابر خورگی ، بدون ایتکه خواص درونی قطعه نظیر نرمی مغز و چقرمگی تحت تاثیر قرار گیرد به کار می رود . این مجموعه خواص ، مخصوصاً ترکیبی از سختی سطح و مقاومت در برابر نیروهای ضربه ای ، در ارتباط با قطعاتی نظیر شافتها و چرخ دنده ها که از یک طرف باید مقاوم در برابر سایش بوده و از طرف دیگر باید در برابر نیروهای ضربه ای اعمال شده در ضمن کار مقاوم باشن بسیار مفید است . به علاوه ، مزیت عمده عملیات حرارتی سطحی در مقایسه با عملیات حرارتی حجمی این است که ، ضخامتهای زیاد فولاد کم کربن و کربن متوسط که ممکن است در ضمن عملیات حرارتی حجمی ترک خوردن و یا اینکه تاب بردارند را به راحتی و با اطمینان می توان عملیات حرارتی سطحی کرد .

به طور کلی سه گروه کاملاً متفاوت از روشهای مختلف عملیات حرارتی سطحی وجود دارد . ( شکل 1 ) این سه گروه عبارتند از :

روشهایی که شامل تغییر ترکیب شیمیایی سطح و یا نفوذ یک عنصر ( بین نشینی و یا جانشینی ) به داخل قطعه است . این روشها به عملیات حرارتی – شیمیایی یا نفوذی موسوم اند .

روشهایی که شامل اصلاح و یا تغییر میکرو ساختار سطحی بوده و به هیچ وجه ترکیب شیمیایی سطح عوض نمی شود . این روشها به فرایندهای سخت کردن انتخابی یا موضعی موسوم اند .

- روشهای نوین که شامل به کارگیری تجهیزات جدید بوده و بستگی به نوع روش می تواند شامل اصلاح و تغییر میکروساختار سطحی ، جانشینی و یا ترکیبی از آنها وارد سطح قطعه می شود ، و بدین ترتیب ترکیب شیمیایی سطح را اصلاح کرده و یا عوض می کنند می توان تمام و یا بخشی از سطح را به طور موضعی سخت کرد .

این فرایند ها معمولاً موقعی استفاده می شوند که تعداد زیادی از قطعات قرار است سختی سطحی شوند ( تولید انبوه ) از سوی دیگر عملیات حرارتی گروه دوم ترجیحاً برای سخت کردن قطعات بزرگ و حجیم ، برای تمام سطح و یا به طور موضعی ، استفاده می شوند . در حقیقت مزیت عمده عملیات حرارتی گروه دوم ، سخت کردن سطحی قطعاتی است که نتوان آنها را به روش حجمی سخت کرد .

عملیات حرارتی جهت سخت کردن سطح

عملیات نفوذی با عملیات حرارتی – شیمیایی عملیات حرارتی انتخابی یا موضعی روشهای نوین سخت کردن سطحی

نفوذ عناصر بین نشینی نفوذ عناصر جانشینی سخت کردن شعله ای سخت کردن لیزری

سخت کردن القایی سخت کردن پلاسمایی

سخت کردن توسط پرتوی الکترونی القا یا کاشت یونی

کربن دهی آلومینیوم دهی

نیتروژن دهی کرم دهی

کربن – نیتروژن دهی سیلسیم دهی

نیتروژن – کربن دهی منگنز دهی

بوردهی نفوذ همزمان دو یا چند عنصر

شکل 1 : روش های مهندسی برای عملیات حرارتی سطحی

کربن دهی

کربن دهی فرایند اضافه کرددن کربن به سطح فولاد کم کربن است که در دمایی معمولاً در محدوده حرارتی 850-950 درجه سانتی گراد ، دمایی که آستنیت با حد حلالیت زیاد کربن در آن فاز پایدار باشد ، انجام می شود . این فرایند همراه با سرد کردن سریع و لذا تشکیل مارتنزیت پر کربن و مقاوم به سایش و خستگی در سطح بر روی مغزی نرم و مقاوم به ضربه از فولاد کم کربن است . سختی سطح فولاد کربن داده شده عمدتاً تابع درصد کربن آن است . با افزایش درصد کربن بیشتر از 5/0 درصد ، کربن اضافی اثر چندانی بر روی سختی نداشته ولی موجب افزایش سختی ناپذیری می شود .

کربن بیشتر از 5/0درصد ممکن است در آستنیت حل نشود مگر آنکه دمای عملیات به اندازه کافی بالا باشد . ضخامت پوسته کربن داده شده تابع زمان کربن دهی و کربن قابل دسترس ( پتانسیل کربن ) در سطح است . اگر به منظور دست یابی به عمق زیاد نفوذ کربن زمان کربن دهی افزایش داده شود در حضور پتانسیل زیاد کربن افزایش زیاد

تکنولوژی پاشش حرارتی 22 ص

اختصاصی از نیک فایل تکنولوژی پاشش حرارتی 22 ص دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 25

١- مقدمه :

با توجه به افزایش نرخ تولید و آرآیی تجهیزات ، پدیده هایی مانند سایش

و خوردگی اجزا مختلف ماشین آلالات و سازه ها نیز بطور قابل ملالاحظه ای

رشد یافته ا ست . این موضوع باعث توسعه روشهای سطح پوشانی

شده است تا مقاومت قطعات را نسبت به سایش و خوردگی افزایش

دهد . همچنین با این روشها می توان بسیاری از قطعات فرسوده را

بازسازی نمود و از هزینه تامین قطعات نو آاست .

ایجاد لالایه های سطحی روی قطعات می تواند به منظورها ی متفاوتی

صورت گیرد از جمله می توان به این موارد اشاره آرد :

‐ افزایش مقاومت به سایش

‐ افزایش مقاومت به خوردگی

‐ بهبود خواص سطحی

‐ بهبود هدایت حرارتی یا عایق حرارتی

‐ هدایت یا عایق الکتریکی

‐ بهبود ظاهر قطعه

‐ ترمیم و بازسازی قطعات

٢- فرآیندهای سطح پوشانی :

لالایه های سطحی را میتوان برروش های گوناگون روی قطعات ایجاد نمود .

جدول زیر این فرآیندها را نشان می دهد .

٣- فرآیند سطح پوشانی ترمومکانیکی ( پاشش حرارتی )

در سالهای اخیر فرآیندهای ترمومکانیکی در ساخت قطعات و یا بازسازی

آنها آاربرد زیادی یافته است . این توسعه روز افزون آاربر د ، ب ه دلالایل زیر

می باشد :

‐ در پاشش حرارتی امکان ترآیب مواد گوناگونی بصورت لالایه و سطح

پایه وجود دارد .

‐ بدلیل انعطاف پذیری فرآیند پاشش حرارتی امکان ترمیم بسیاری از

قطعات وجود دارد . در مقایسه با سایر روشهای ترمیم ، پاشش

حرارتی دارای هزینه آمتر و زمان توقف آوتاهتری

می باشد .

‐ قطعه پوشش شده با این روش حرارت آمی می بیند در نتیجه

دچار تغییر میکروساختار و پیچیدگی آمتری می شوند . البته

روشهایی آه با عملیات حرارتی تکمیلی همراه هستند ا ستثنا می

باشند .

‐ آاربرد این روش به ابعاد قطعه بستگی ندارد .

‐ حتی قطعات پیچیده را می توان با رعایت شرایط خاص پوشش داد

.

‐ بسته به نوع پوشش و فرآیند می توان به ضخامتهای مختلف دست

30 است . μm یافت ، حد مینیمم

‐ روش ، مواد و تکنولوژی مورد استفاده در سالهای اخیر توسعه قابل

توجهی یافته است .

بدلیل شرایط خاص فرآیند پاشش حرارتی ، پوششهای ایجاد شده با این

روش رفتار متفاوتی نسبت به مواد متراآم از خود نشان می دهند .

از معایب این روش می توان موارد زیر را فهرست آرد :

‐ تخلخل میکرونی لالایه پوشش

‐ استحکام اتصال محدود لالایه پوشش

‐ حساسیت پوشش نسبت به فشار لبه ها ، خمش و ضربه

‐ محدودیت های موجود ناشی از ابعاد هندسی مانند هنگامی آه

سطح داخلی لوله هایی با قطر آم پوشش می شوند .

١- اصول فرآیند : -٣

پاشش حرارتی شامل فرآیندهایی می شود آه در آنها ذرات ریز مذاب یا

گداخته روی سطح آماده شده یک قطعه پاشیده می شو ند . سطوح پایه

گداخته نمی گردد .

در اثر انرژی حرارتی و جنبشی ذرات ، این ذرات به سطح فلز و ذرات

بعدی متصل می شوند . مکانیزم اصلی اتصال قفل شدن فیزیکی ذرات و

سطح در یکدیگر است .

به دلیل تمرکز حرارتی بالا

اختصاصی از نیک فایل به دلیل تمرکز حرارتی بالا دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 5

به دلیل تمرکز حرارتی بالا، پیچیدگی در جوش کم تر می شود.

در مناطقی که وزش باد وجود دارد مشکلی به وجود نمی آید.

برای ضخامت های کمتر از 12 میلیمتر نیاز به لبه سازی و پخ نیست.

جوشکاری بدون جرقه و دود انجام می شود.

مخفی بودن قوس باعث کاهش عوارض نور شدید می شود.

محدودیت های فرایند جوش زیر پودری:

احتیاج به نگهداری پودر روی موضع جوش است بنابراین فقط در حالت کف استفاده دارد.

فاصله درز باید بسیار با دقت تنظیم شود.

عدم جدا شدن سرباره به خصوص در جوشهای چندپاسه سبب حبس شدن ذرات در جوش می شود.

مخفی بودن قوس کنترل محل دقیق جوشکاری را مشکل می کند.

تجهیزات این روش جوشکاری گران می باشد.

مسیر جوشکاری می بایست کاملاً مستقیم باشد.

چدن و آلیاژهای آلومینیوم،سرب ورودی را نمی توان با ان روش جوشکاری کرد.

جوشکاری قوس تنگستنیGas Tungsten Arc Welding(GTAW)

در فرایند GTAW از قوسی که میان الکترود مصرف نشدنی تنگستن و حوضچه مذاب برقرار است استفاده می کنیم. در این فرایند از گاز محافظ استفاده کرده و هیچ فشاری اعمال نمی شود. این فرایند می تواند با اضافه کردن فلز پر کننده یا بدون آن انجام شود. در این فرایند از الکترود مصرف نشدنی تنگستن که درون یک مشعل (Torch) قرار می گیرد استفاده می شود، گاز محافظ از درون مشعل تغذیه شده تا الکترود و حوضچه مذاب و انجماد فلز جوش را از آلودگی اتمسفری محافظت کند. قوس الکتریکی با عبور جریان از گاز یونیزه شده رسانا به وجود می آید. وقتی قوس و حوضچه مذاب ایجاد شد مشعل در طول درز اتصال حرکت کرده و قوس به تدریج سطوح تماس را ذوب می کند.

فلزات پایه:

اغلب فلزات می توان با این فرایند جوش داد. از آن جمله می توان به رده های مختلف فولاد های کربنی، کم آلیاژی، زنگ نزن و دیگر آلیاژ های آهنی اشاره کرد. هم چنین آلیاژهای مقاوم به حرارت، آلیاژهای آلومینیوم، آلیاژهای منیزیم، مس و آلیاژهای آن ( مانند مس- نیکل- برنز- برنج) و آلیاژهای نیکل اشاره کرد.برخی فلزات باید با فرایند GTAW جوش داده شوند. زیرا بهترین محافظت از آلودگی توسط اتمسفر با این روش انجام می گیرد.GTAW برای جوشکاری فلزات دیر گداز و فلزات فعال و بعضی از آلیاژهای غیر آهنی مناسب است.

مزایا:

این فرآیند جوشکاری با کیفیت بالا که عموما عاری از عیوب هستند را بوجود می آورد.

این فرآیند عاری از ترشح(spatter) است.

در این فرآیند امکان کنترل عالی نفوذ پاس ریشه وجود دارد.

در این فرآیند قادر به کنترل دقیق متغیرهای جوشکاری هستیم.

این فرآیند برای جوشکاری اغلب فلزات،همچنین اتصال فلزات غیرمشابه به کار می رود.

در این فرآیند اجازه کنترل مجرای منبع حرارت و فلز پرکننده را داریم.

این فرآیند در همه وضعیت ها قابل استفاده است.

جوشکاریGTAW برای اتصال مواد نازک(حتی با ضخامت0.125 میلیمتر)مناسب است.

قدرت تمرکز حرارتی بسیار بالای این فرایند (درجه حرارت قوس زیاد و قوس متمرکز است) امکان جوشکاری فلزاتی با هدایت حرارتی بالا مثل مس را می دهد.

این فرایند روش بسیار خوبی برای جوشکاری فلزات غیر آهنی (AL,Mg,Ni,Co) فولاد زنگ نزن، فلزات مقاوم به حرارت است.

GTAW فرایند بسیار تمیزی هم از لحاظ ظاهر و هم از لحاظ متالوژیکی است. زیرا اولاً سرباره ندارند و ثانیاً بهترین کنترل در ترکیب شیمیایی جوش و کم ترین مقدار ناخالصی در فلز جوش وجود دارد. پس برای آلیاژهای حساس استفاده می شود.

هم از جریان متناوب و هم از جریان مستقیم می توان استفاده کرد.

بهترین روش برای فلزاتی است که لایه اکسیدی دارند.

محدودیت های GTAW:

نرخ رسوب این فرایند نسبت به دیگر فرایند های قوسی با الکترود مصرف شدنی پایین است.

این فرایند نیاز به مهارت بیشتر جوش کاری نسبت به GMAW و SMAW دارد.

استفاده از این فرایند برای مقاطع ضخیم و بزرگتر از 10 میلیمتر مناسب نمی باشد چون

تحقیق درباره شوک حرارتی اولیه و مکمل ویتامین C وE بر عملکرد جوجه های گوشتی تحت شرایط تنش گرمائی

اختصاصی از نیک فایل تحقیق درباره شوک حرارتی اولیه و مکمل ویتامین C وE بر عملکرد جوجه های گوشتی تحت شرایط تنش گرمائی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 9

شوک حرارتی اولیه و مکمل ویتامین C وE بر عملکرد جوجه های گوشتی تحت شرایط تنش گرمائی

چکیده

به منظور بررسی اثر شوک حرارتی اولیه همراه با افزودن مکمل ویتامینی C و Eدرکاهش استرس گرمائی، از576 قطعه جوجه سویه راس استفاده شد. در ابتدا جوجه ها به دو گروه مساوی تقسیم شدند. در سن 5 روزگی یک گروه شوک حرارتی (ºC1± 36)را به مدت 48 ساعت تجربه کردند. سپس همه پرندگان تا سن 35 روزگی در شرایط معمولی پرورش داده شدند. از سن 35 روزگی مکمل های ویتامینی شامل ویتامین C (250 میلیگرم اسید اسکوربیک به ازای هر کیلوگرم جیره) ، ویتامین E (250 میلیگرم α- توکوفرول استات به ازای هر کیلوگرم جیره) و یا ترکیبی از هر دو ویتامین (به همان میزان ویتامین C و ویتامین E) تا پایان دوره (49 روزگی)به پرنده های هر گروه داده شد. در طی دو هفته پایانی (هفته های ششم وهفتم) آزمایش، همه جوجه ها بمدت 6 ساعت در روز تحت تنش گرمائی مجدد (ºC1± 31) قرار گرفتند. افزودن مکمل ویتامینی به خصوص ویتامین C در طی دو هفته آخر و در طی دوره تنش گرمائی دوم بطور معنی داری سبب بهبود خوراک مصرفی(01/0P<)، افزایش وزن روزانه(05/0P<) و وزن سینه (05/0P<) شد. حال آنکه تاثیر مکمل ویتامین E تنها بر خوراک مصرفی معنی دار بود(05/0P<). این آزمایش نشان داد که اعمال شوک حرارتی اولیه در 6-5 روزگی و استفاده از مکمل ویتامینی C و یا مخلوط با ویتامین E می تواند منجر به بهبود عملکرد پرنده در شرایط تنش گرمائی شود.

واژه های کلیدی: تنش گرمائی، جوجه های گوشتی، شوک حرارتی اولیه، ویتامین C، ویتامین E.

مقدمه

رشد روز افزون صنعت طیور متاثر از افزایش ظرفیت ژنتیکی جوجه های گو شتی منجربه افزایش حساسیت پرنده به شرایط محیط پرورش گردیده است. از آنجا که اکثر مناطق ایران دارای شرایط آب و هوائی گرم و خشک می باشد، بروز تنش گرمائی در سالنهای پرورش به ویژه در تابستان، امری اجتناب ناپذیر است. تنش گرمائی موجب تغییر در سیستم هورمونی شده و سبب کاهش مقاومت بدن طیور در مقابل عوامل بیماریزا می گردد(1). از طرفی مرغ و بوقلمون فاقد غدد عرقی می باشند و شش‌ها و کیسه‌های هوایی بعنوان مهمترین خنک کننده‌های تبخیری عمل می‌نمایند (3 و30) و به هنگام تنش گرمائی ابتدا پرنده از طریق سیستم خنک کننده تبخیری بهره گرفته سپس با افزایش بی رویه دمای محیط، مصرف خوراک کاهش می یابد تا بدین طریق میزان تولید بار حرارتی حاصل از متابولیسم مواد غذایی در دستگاه گوارش کاهش یابد(1، 5و30). از طرفی همزمان با افزایش دما، طیور بخشی از انرژی دریافتی را صرف اعمالی از قبیل له له زدن نموده و در ادامه به دلیل کمبود موادغذایی میزان عملکرد کاهش می یابد(7). مشخص شده که شوک حرارتی در سنین اولیه منجر به افزایش مقاومت پرنده در شرایط تنش حرارتی بعدی می گردد. مکانیزم احتمالی برای این پدیده احتمالا بدلیل عدم تکامل مکانیسم خود تنظیمی دما در بدن و مربوط به فعالیت طبیعی سیستم سمپاتیک وتکامل اطلاعات دما در هیپوتالاموس می باشد(5و9). دی باسیلو و همکاران(10) در آزمایشی گزارش نمودند که با ایجاد شوک حرارتی در طی 24 ساعت اولیه عمر جوجه، میزان مقاومت حیوان در زمان بروز تنش گرمائی آخر دوره افزایش و تلفات کاهش می یابد. از طرفی راهکارهای فراوانی نیز در جهت تغییر جیره غذائی طیور تحت تنش گرمائی ارائه شده است(2،3،9و25).

ویتامین ها اهمیت زیادی در حفظ سلامت و عملکرد اکثر موجودات زنده دارند. به خوبی مشخص شده است که کمبود ویتامین ها سبب بروز نابسامانی در سیستم ایمنی بدن می شود(15). معمولا نیازهای ویتامینی طیور در شرایط پرورش ایده ال تعیین می گردد(19). از آنجا که در سالن های پرورش، طیور تحت تاثیر تنش های مختلف قرار می گیرند از این رو برای مقابله با عوامل تنش زا میزان نیاز به ویتامین ها افزایش می یابد(27). از مدت ها پیش نقش ویتامینها بمنظور بهبود عملکرد پرنده‌ها در خلال تنش گرما مورد مطاله قرار گرفته است (11،13و15) اما بر اساس پژوهشهای صورت گرفته، مقدار نیاز به ویتامین های خاص در شرایط تنش گرمائی به نتیجه گیری واحدی منجر نشده است، چنین به نظر می رسد که افزودن ویتامین C در خلال تنش گرمائی دارای اثرات مفیدی بوده است(15). همچنین افزودن ویتامین های E ، 3D و A به جیره طیور تحت تنش گرمائی می تواند در شرایط خاصی سودمند باشد (1و11).

ویتامین C بیشترین ماده مغذی مطالعه شده در رابطه با تنش گرمائی می‌باشد ولی هنوز اثرهای آن بطور کامل شناسایی نشده است. شواهدی مبنی بر اینکه برخی از پستانداران و پرندگان در شرایط تنش گرمائی قادر به سنتز ویتامین C نیستند وجود دارد(4، 6 و12). گرمای زیاد میزان ویتامین C پلاسما را به شدت کاهش می‌دهد. به همین دلیل استفاده از مکمل ویتامین C در جیره غذایی و یا آب آشامیدنی می‌تواند از کاهش پلاسمائی ویتامین C جلوگیری کند (14، 17، 18 و 23). مکی و هاریسون(14) جوجه های گوشتی را در معرض تنش های مختلفی از جمله تنش گرمائی، نوک چینی و کوکسیدیوز قرار دادند و با استفاده از ppm150 مکمل ویتامین C توانستند عملکرد جوجه های گوشتی را بهبود بخشند. بینز و براک(6) پیشنهاد کردند که 24 ساعت قبل از شروع تنش گرمائی، مکمل ویتامین C به خوراک و یا آب آشامیدنی اضافه شود.

مشخص شده که میزان نیاز به ویتامین E همراه با طولانی شدن تنش افزایش می یابد. روی هم رفته ویتامین E به عنوان یک آنتی اکسیدان فیزیولوژیکی از راه غیر فعال کردن رادیکالهای آزاد عمل کرده و از این طریق در نگهداری تمامی سلولهای آندوتلیال سیستم گردش خون مشارکت می کند(1و29). لذا استفاده از ویتامین E در جیره غذایی طیور می تواند اثرات مضر تنش گرمائی را کاهش دهد. در همین رابطه ساهین و همکاران(23) مشاهده کردند که استفاده از مکمل ویتامین E در جیره غذایی جوجه ها در شرایط تنش گرمائی منجر به افزایش میزان مصرف خوراک، وزن بدن و بهبود ضریب تبدیل غذایی شد. این محققین نتیجه گرفتند که استفاده از مکمل ویتامین E به میزان 250 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم جیره، می تواند باعث بهبود عملکرد در جوجه‌های گوشتی تحت شرایط تنش گرمائی ‌گردد.

هدف از این آزمایش بررسی اثراعمال شوک حرارتی در سنین اولیه و استفاده از مکمل ویتامینی C و Eمازاد بر مقدار توصیه شده توسطNRC (20) و یا ترکیبی از هر دو ویتامین بر عملکرد جوجه های گوشتی تحت تنش گرمائی بود.

مواد و روشها

نمونه ها و اعمال شوک حرارتی

برای اجرای این تحقیق از 576 قطعه جوجه یکروزه سویه راس 308 استفاده شد. در ابتدا جوجه های یکروزه بطور مساوی در دو قفس گروهی قرار داده شدند. بمنظور اجرای شوک حرارتی، یک گروه در سن 6-5 روزگی شوک گرمائی1( 36 درجه سانتی گراد را به مدت 48 ساعت تجربه کردند. سپس به تدریج هر هفته 3 درجه سانتی گراد از دمای اولیه سالن کاهش یافت و جوجه ها تا پایان هفته پنجم در شرایط یکسان پرورش داده شدند که در نهایت در هفته پنجم دمای سالن به 1±22 درجه سانتی گراد رسانیده شد. از آغاز هفته ششم تا پایان هفته هفتم کلیه جوجه ها فقط بین ساعتهای 16-10 به مدت 6 ساعت در روز مجددا″ تحت تنش گرمائی دوم قرار گرفتند (1±31درجه سانتی گراد).

جیره های آزمایشی

جیره‌های غذایی مورد استفاده مطابق با توصیه های NRC(20) تنظیم شد(جدول 1). از سن 35روزگی جوجه ها در هر کدام از گروههای تحت تنش گرمایی و یا عدم آن به بصورت انفرادی توزین و در گروههای هیجده تائی به گونه ای تخصیص یافتند که میانگین وزن در گروههای فوق تقریبا یکسان باشد. برای هر تیمار چهار تکرار (قفس) در نظر گرفته شد و سپس واحدهای آزمایشی به طور تصادفی در کل سالن تقسیم شدند. تیمار های مورد آزمایش شامل 4 جیره غذائی حاوی مقادیر مختلف ویتامین بشرح زیر بود: الف) جیره پایه بر اساس توصیه هایNRC(20)، ب) جیره پایه + 250 میلی گرم ویتامین C به ازای هر کیلو گرم جیره، ج) جیره پایه + 250میلی گرم ویتامین E به ازای هر کیلو گرم جیره، د) مخلوط جیره های ب و ج. مکمل های ویتامینی فوق الذکر از سن 35 روزگی به جیره غذایی اضافه شدند.

نحوه اجرای آزمایش

در طی آزمایش شاخص های اضافه وزن و مصرف خوراک به ازای جوجه در روز در هر هفته تعیین گردید و ضریب تبدیل غذایی بر اساس داده های بدست آمده از خوراک مصرفی و افزایش وزن محاسبه و برای هر هفته تعیین گردید. در پایان دوره آزمایش بمنظور تعیین بازده لاشه، دو نیمچه از هر تکرار که حداقل اختلاف وزن با میانگین آن واحد را داشتند، انتخاب و پس از شماره زنی به پای آنها، جهت تخلیه محتویات دستگاه گوارش، بمدت 24 ساعت ازغذا محروم شدند. بعد از پایان دوره گرسنگی، جوجه ها مجددا توزین و از ناحیه اولین مهره گردن ذبح و به روش پر کنی خشک، پر کنی کامل صورت پذیرفت سپس پاها و بالها از ناحیه مفصل قطع و لاشه همراه با امعا و احشا توزین گردید. همچنین امعا و احشا جدا و راندمان لاشه (شکم خالی) و وزن ران، سینه، کبد و طحال اندازه گیری شد.

4- تجزیه وتحلیل آماری

پس از اتمام دوره آزمایش (49روزگی) داده های صفات تولیدی مربوط به هر تیمار به صورت هفتگی با استفاده از نرم افزارMinitab (نسخه13) داده پردازی (16) و توسط مدل آماری زیر به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. میانگین های حاصل از روش حداقل مربعات با استفاده از نرم افزارSAS و روش GLMمورد مقایسه قرار گرفتند(28). برای کاهش اثر تفاوت در وزن جوجه ها، وزن شروع آزمایش به عنوان عامل کووریت در نظر گرفته شد.

Yijk=µ + Ai + Bj+ (AB) ij +B( Xijk - X…) + eijk

= Yijk مقدار هر مشاهده

µ= میانگین جامعه

Ai= اثرشوک اولیه

Bj= اثر جیره

(AB) ij= اثر متقابل جیره وشوک اولیه

B( Xijk - X…)= اثر کواریت وزن شروع آزمایش

eijkl= اثر اشتباه آزمایشی

جدول1- ترکیب و اجزاء متشکله جیره های آغازین، رشد و پایانی (همه اجزاء به درصد)

اجزاء متشکله

جیرة آغازین

جیرة رشد

جیرة پایانی

ذرت

00/55

00/55

00/55

کنجاله سویا (44 درصد)

00/25

08/24

47/19

گندم

85/11

52/7

60/1

جو

00/0

00/8

00/8

پودر چربی گیاهی

37/0

81/0

00/3

پودر ماهی

00/3

91/0

82/0

سبوس گندم

00/0

00/0

00/7

پودر یونجه

50/0

50/0

50/0

پودر استخوان

00/1

00/0

00/0

پودر صدف

70/0

08/1

53/1

دی کلسیم فسفات

63/0

30/1

27/2

نمک طعام

25/0

25/0

25/0

مکمل ویتامینی

25/0

25/0

25/0

مکمل معدنی

25/0

25/0

25/0

دی- ال- متیونین

19/0

05/0

06/0

لیزین

01/1

00/0

00/0

ترکیبات محاسبه شده

انرژی قابل متابولیسم*

2900

2900

2900

پروتئین خام

84/20

12/18

31/16

کلسیم

91/0

82/0

18/1

فسفر قابل دسترس

45/0

41/0

60/0

فیبرخام

47/3

69/3

96/3

لیزین

81/1

95/0

77/0

دی- ال- متیونین

54/0

36/0

34/0

سیستین + متیونین

84/0

65/0

54/0

* (کیلوکالری به ازای کیلوگرم)

نتایج و بحث

مصرف هفتگی خوراک

مقایسات مربوط به میانگین خوراک مصرفی در جدول 2 آورده شده است. با توجه به این جدول معلوم شد که شوک حرارتی اولیه تا پایان هفته هفتم اثر معنی داری بر خوراک مصرفی نداشته است. نوع ویتامین تاثیر معنی داری بر مصرف هفتگی خوراک در هفته ششم و هفتم پرورش نداشت در صورتیکه افزودن ویتامین به طور کلی باعث بهبود عملکرد جوجه ها شد(05/0P<). به عبارت دیگر استفاده از مکمل ویتامین C وE در جیره غذایی جوجه های گوشتی تحت شرایط تنش گرمائی باعث افزایش مصرف خوراک شد. این وضعیت احتمالا" به خاصیت آنتی اکسیدانی ویتامین C وE بر می گردد. به نحوی که این ویتامین ها، مانع از تخریب دیواره غشا های سلولی شده و سبب افزایش ایمنی زایی بدن پرنده شده و باعث می گردد که جوجه ها در برابر تنش گرمائی از قدرت بقاء بیشتری بر خوردار باشند. بنابراین احتمالا″ ویتامین C وE در کوتاه مدت مانع از عکس العمل پرنده در برابر تنش گرمائی شده و انرژی دریافتی بیشتری را صرف فرایندهای تولید می کند. این موضوع توسط برخی از محققین (21، 22، 23 و 25) نیز مورد تایید قرار گرفته است .

پرندگان همچون پستانداران، برای مقابله با تنش گرمائی از مکانیزمهای خود تنظیمی استفاده می نمایند که از مهمترین آنها کاهش خوراک مصرفی است. کاهش مصرف خوراک در شرایط تنش گرمائی منجر به کاهش تولید حرارت متابولیک گردیده، در نتیجه ضمن افزایش بقاء پرنده، باعث کاهش وزن بدن می‌ شود(13). وقتی پرنده توانایی از دست دادن حرارت زیاد بدن را نداشته باشد، میزان تولید حرارت ناشی از متابولیسم بدن را از طریق کاهش مصرف خوراک، کاهش داده که در نتیجه راندمان تولید نیز کاهش می‌یابد (5 و8). دباسیلو و همکاران(10) گزارش کردند که کاهش رشد در زمان بروز تنش گرمائی ناشی از کاهش مصرف خوراک است.

میانگین افزایش وزن زنده روزانه

نتایج حاصله از میانگین افزایش وزن زنده روزانه در طی هفته های مختلف پروش در جدول شماره 2 آورده شده است. به طور کلی افزایش وزن زنده روزانه در گروهی که شوک حرارتی اولیه را متحمل شده بودند از نظر عددی بالاتر بود ولی این تفوت معنی‌دار نشد. بعد از اعمال شوک حرارتی دوم در هفته های ششم و هفتم، افزایش عددی رشد را می توان به برداشته شدن عامل محدودیت و جبران وزن از دست داده شده و یا رشد جبرانی در این دوره نسبت داد. نتایج بدست آمده در این دوره مطابق با نتایجی است که دی باسیلو و همکاران(9) و یاهاو و مکمرتری (33) گزارش کرده اند.

جدول 2- میانگین حداقل مربعات خوراک مصرفی، افزایش وزن روزانه، ضریب تبدیل غذایی و تاثیر مکملهای ویتامینی برجوجه ها در هفته های ششم و هفتم آزمایش1(جوجه/روز/گرم)