لینک پرداخت و دانلود در "پایین مطلب"
فرمت فایل: word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحات:10
فنون سنجش اوزان، طول، سطح، زمان
394
چوب، فلز، ریسمان، اعضای بدن، طلوع وغروب خورشید و ستارگان، حرکت آفتاب وجابه جایی سایه از جمله وسایل و نشانه هایی هستند که از دیرباز در سنجش واحدهای چهارگانه وزن، طول، سطح و زمان به کار برده می شوند. هرکدام از این نشانه ها تصاویری هستند از زندگی اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مردم این مناطق که ریشه در هویت فرهنگی آن ها دارد. اما چنانچه به تاریخ مراجعه کنیم پی خواهیم برد که به کاربردن وزن های استاندارد شده سابقه طولانی در ایران دارد.
سنجش اوزان
چنان که در منابع و مآخذ ذکر شده، در زمان شاهنشاهی داریوش استفاده از دستگاه های کامل وزنه های استاندارد شده در ایران معمول بوده است. ازآن جایی که کاشان از دیرباز همواره یکی از مراکز تجاری، اقتصادی بوده ونیز در مسیر راه های کاروان رو قرار داشته، مرکز ساخت و ساز انواع ترازوهای دو کپه ای شاهین دار و نیز ترازوهای اهرمی موسوم به «قپان qapân»بوده است. تمام ترازوهای دو کپه ای ازدو کپه یا کفه، شش بند چرمی(هرکفه سه بند)شاهین فلزی یا چوبی ساخته شده اند. ولی از لحاظ جنس، شکل کلی و ظاهری، سبکی و سنگینی درانواع مختلف است. در یک تقسیم بندی کلی می توان این ترازوها را به ترازوهایی که در مکانی ثابت آویزان می شوند و ترازوهای دستی که قابل نقل وانتقال هستند و هنگام استفاده شاهین آن را با دست می گیرند تقسیم بندی کرد. معمولاً اوزان سبک (پایین تراز شش کیلو) را با ترازوی شاهین دار دستی، ولی اوزان بالاتر و سنگین را با ترازوهای شاهین دار ثابت می سنجند. ترازوهای دستی ابتدائی ترین نوع ترازو است که کفه های آن امکان دارد پیت های حلبی، ظرف های لاستیکی با شاهین چوبی وشکل تحول یافته ی آن مسی باشد. پاره ای از دست فروشان دوره گرد که در کوچه ها و محله ها به راه می افتند و یا در بازارچه های هفتگی و موقتی به فروش اجناس خود می پردازند از این نوع ترازو استفاده می کنند. (تصویر1) اما یکی ازترازوهایی که بیشتردرمنازل اغلب کشاورزان ودامداران به چشم می خورد ترازوی حصیری است با کفه هایی ازجنس ساقه ی خوشه های گندم و روکش چرمی1، شاهین چوبی خراطی شده، بندهای چرمی که در وسط شاهین آلتی کوتاه به نام «اشکلک eškelak» از جنس چوب توسط طنابی محکم وصل است که به وسیله ی آن ترازو را از زمین بلند می کنند.(تصویر2)
اما ترازوهای ثابت اغلب دردکان های بقالی، خامه فروشی(تاروپود ورنگ قالی) مسگری، سفیدگری ،آهنگری، زیلوبافی، کارگاه های تولیدی اجناس مختلف و بزرگ ترین وسنگین ترین آن در گذشته در کاروانسراها و تیمچه ها به سقف یا سه پایه چوبی مخصوص آویزان بوده اند. چنان که نمونه هایی از آن هنوز دردکان های خامه فروشی بازارکاشان به چشم می خورد. .(تصویر3)معمولاً کفه ی این نوع ترازو مسی یا برنجی ولی نوع بزرگ تر آن تخته ی چهارگوش چوبی با شاهین آهنی یا فولادی استاین ترازو با ترازوهای کپه ای دیگر تفاوت چندانی ندارد. ویژگی این ترازوها بی عیب و نقص بودن کپه ها و بندها و شاهین آن است که اغلب بندهایش از زنجیر یا نوار چرمی است. ولی همان طور که گفته شد بزرگ ترین ترازوی شاهین دار که امروزه به ندرت به چشم می خورد در کاروان سراها که محل تجارت کاروان ها بوده مورد استفاده قرار می گرفته است. کپه های آن ازتخته چوب ضخیم وچهارگوش بوده که با زنجیری تنومند به دو انتهای شاهینی قوی متصل بوده است. از آن جا که کپه های این ترازو تخت و چهارگوش بوده برخلاف ترازوهای دیگر با چهاربند به شاهین آویزان می شده اند.
1- شرح کامل فن ساخت این نوع ترازو در فصل دباغی و چرمینه ها آمده است.
مقاله فنون سنجش اوزان ومقادیر
