ماهیچه‌های صاف شامل ماهیچه‌های خودکار دیواره رگ‌ها روده و معده می‌شوند . فیبرهای ماهیچه صاف بیشتر ۲ تا ۵ میکرومتر قطر داشته و تنها ۲۰ تا ۵۰۰ میکرومتر درازا دارد در حالی که فیبرهای ماهیچه‌های اسکلتی قطری تا ۲۰ برابر آنها داشته و درازایشان تا چندین هزار برابر می‌رسد. بسیاری از اصول انقباضی درباره ماهیچه صاف و ماهیچه اسکلتی یکسان است. اما نیروهای جاذبه‌ای میان فیلامان‌های میوزین و اکتین که در ماهیچه صاف کاملاً متفاوت است.
این ماهیچه‌ها شکل دوکی دارند و غیر ارادی عمل می‌کنند. سلولهای بافت ماهیچه‌های صاف بدون انشعاب هستند و یک هسته دارند. این نوع ماهیچه به طور آهسته منقبض می‌شود ولی انقباض خود را مدت بیش تری نگاه می‌دارد. ماهیچه‌های صاف در انسان فقط در بخش‌های داخلی بدن دیده می‌شوند
دو واژۀ “حرکت” و “زندگی” در بسیاری از موارد مترادف تلقی می‌شوند. هیچ سلولِ بی‌حرکتی در دنیا پیدا نمی‌شود. حرکت، منحصر به پروازِ شاهین با سرعت نزدیک به 400 کیلومتر بر ساعت [1] یا مهاجرت 80 هزار کیلومتری پرستوی قطبی [2]نیست. مهاجرت‌های بسیار کند و کم مسافتِ سلولهای ابتداییِ جنینی نیز حرکت است و از لوازمِ ادامۀ حیات. همچنین است حرکت‌های منظمِ میکروسکوپی اندامک‌های داخل سلولی است که تقسیم سلولی و تکثیر موجودات زنده را امکان پذیر میکند.
هر جا حیات هست، حرکت هست؛ با کمی مسامحه نیز میتوان گفت که هر جا حرکتِ حیاتی هست، اکتین و میوزین یا موتورهای ملکولی دیگر نیز هست. همان میوزین و اکتینی که موجب حرکت آمیبی در آغازیان و تغییر شکل غشاء در قارچهاست، عامل حرکتِ بازو و انگشتانِ ما انسانهاست.
میوزین و اکتین
میوزین در همۀ یوکاریوت‌ها جز جلبکهای قهوه‌ای و برخی از آغازیان وجود دارد میوزین یک پروتئین سنگین است که از سه ناحیه که معمولاً به سر، بازو (یا گردن) و دم نامگذاری می‌شوند؛ تشکیل شده است. اساسِ حرکتِ عضله، تحرک ناحیۀ بازو و قدرتِ چسبندگیِ ناحیۀ سر به اکتین یا پروتئین‌های دیگر است.
مراحلِ حرکتِ میوزین روی رشتۀ اکتین به این ترتیب است:
1- در حضور کلسیم، قسمتی از تروپونین که به رشتۀ اکتین تابیده شده است، نمایان می‌شود. این قسمت نمایان شده محل مورد علاقۀ سرِ میوزین است.
2- سرِ میوزین به اکتین می‌چسبد.
3- در حضور منیزیم، آ.ت.پ. که به سرِ میوزین چسبیده، انرژی خود را رها میکند و از آن جدا می‌شود؛ این انرژی صرف خم شدنِ بازوی میوزین می‌شود.
4- با وجود آ.ت.پ. کافی در محیط، یک آ.ت.پ به سر می‌چسبد و موجب جدا شدنِ سر از اکتین می‌گردد.
5- بازو به حالت باز قرار می‌گیرد.
وجودِ کلسیمِ کافی در دسترسِ تروپونین، موجب می‌شود که چرخۀ فوق تکرار شود.
اکتین و میوزین در عضلات صاف
اکتین در عضلۀ صاف از نوعِ اکتینِ رشته‌ای (f-actin) است. مونومرهای اکتین به هم می‌پیوندد و به صورت رشته‌های دو تای در هم تنیدۀ بسیار درازی در می‌آید که از این سو به آن سوی سلول کشیده شده‌اند. در واقع قسمت اعظمِ سیتوپلاسم را این رشته‌های اکتینی پر کرده است.
شکل: یک رشتۀ اکتین متشکل از هزاران پروتئین اکتین است که به صورت یک رشتۀ دو تاییِ در هم تابیده، شکل گرفته‌اند.
میوزین نیز در سلولهای عضلۀ صاف به صورت رشته‌هایی طولانی در امتداد رشته‌های اکتینی قرار گرفته‌اند. در بالا ذکر شد که میوزین از سه ناحیۀ سر، بازو و دم تشکیل شده است. در عضلۀ صاف در هر رشتۀ میوزینی، هزاران میوزین از ناحیۀ دم به هم می‌چسبند و به صورت یک رشتۀ ضخیم‌تر در می‌آیند که از کناره‌های این رشته، سرها و بازوها بیرون زده‌اند. به این ترتیب از هزاران میوزین، یک رشته به وجود می‌آید که سرتاسرِ آن را سرها و بازوهای آمادۀ چسبیدن به اکتین پوشانده است.
شکل: میوزین‌هایی که در اتقباض عضلات نقش ایفا می‌کنند، در واقع از دو میوزین که دمِ آنها در هم تابیده شده‌است تشکیل شده.
توضیح اضافی
در میکروسکوپ الکترونی، قطر رشته‌های میوزینی به وضوح از قطر رشته‌های آکتینی ضخیم‌تر دیده می‌شود، به همین دلیل به رشته‌های میوزینی، رشتۀ ضخیم (thick filament) و به رشته‌های ساخته شده از آکتین رشتۀ نازک (thin filament) می‌گویند. میوفیلامان یا رشتۀ عضلانی نامی است که به هر دو این رشته‌ها داده شده است.
تا اینجا دانستیم که رشته‌های نازک به عنوانِ ریل، و رشته‌های میوزین که قدرتِ چسبیدن به اکتین و کشیدنِ آنها را دارد، در مجاورت هم همل سلولِ عضلانی صاف را پر کرده است. بنا براین تنها چیزی که لازم است تا نیروی خاصل از کششِ میوزین‌ها به کلِّ سلول منتقل شود، این است که این رشته‌ها به محل‌های محکم و ثابتی متصل شوند. این محل‌ها نیز در سلول عضلانیِ صاف تعبیه شده‌اند. در همسایگیِ غشاء و همچنین در میانۀ سلول، ساختارهایی ساخته شده از میوزین، اکتین و دیگر پروتئین‌ها وجود دارند که به منزلۀ نقطۀ اتکاء برای رشته‌های، ضخیم و نازک عمل می‌کنند. این ساختارهای محکم را “جسمِ سخت” (dense body) نامیده‌اند. نیرویی که در اثر حرکتِ بازوها و چسبیدنِ “سر”های متعددِ میوزین به اکتین، به وجود می‌آید، به واسطۀ ثبات همین اجسامِ سخت، متمرکز می‌شود و به غشاء سلول عضلۀ صاف منتقل می‌شود و نهایتاً منجر به “انقباض” سلول می‌شود. انقباض همزمانِ صدها سلولِ عضلۀ صاف که در مجاورت هم هستند و به هم سخت چسبیده‌اند نیز به نوبۀ خود منجر به انقباض یا کوتاه شدنِ رشتۀ عضلانی صاف می‌شود.
چگونگیِ اتصال رشته‌های نازک و ضخیم به جسم‌های سخت و ترکیب دقیقِ آنها و نیز کیفیت چسبیدنِ آنها به غشاء و سازکارِ انتقال نیرو توسط آنها به طور دقیق، شناخته شده نیست و هنوز موضوع تحقیق دانشمندان است .
انواع بافت عضلانی
یک سلول عضلۀ صاف؛ رشته‌های آکتین و میوزین همۀ سلول را پر کرده‌اند و از این سو به آن سوی سلول کشیده شده‌اند. همۀ این رشته‌ها به اجسام سخت در میان سلول و نیز در مجاورتِ غشاء سلول چسبیده‌اند. اجسام سخت نیروی حاصل از تعاملِ میوزن و اکتین را متمرکز میکند و به غشاء سلول منتقل میکند و سلول منقبض می‌شود.
شامل 27 اسلاید powerpoint
دانلود پاورپوینت بافت عضلانی صاف
