تقدیرو تشکر :
سپاس مخصوص پروردگاری که هیچگاه در لحظه های سخت زندگی مارا تنها نگذاشت؛بر حسب وظیفهی انسانی و ادب و تواضع نسبت به بزرگوارانی که در آموزش و تهیه ی گزارش همکاری کردهاند، بر خود لازم و واجب میدانیم مراتب سپاس و تشکر خود را از زحمات بی شائبه استاد راهنمای گرانقدرمان دکتر حسین قهرمانی و دکتر احسان فیروزفرهمچنین سرپرست کار اموزی سرکار خانم مهسا خدابخشی که باسعه ی صدر و رویی گشاده در تمام این مدت ما را مدیون لطف خود کردند و در این راه همراهیمان فرمودند، قدردانی کنیم.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده........................................................................................................................................................................ 1
مقدمه.................................... 2
معرفی اداره آموزش و تجهیزات نیروی انسانی شرکت ملی حفاری ایران.................................... 3
فصل اول: تکنولوژی سیال حفاری
- 1-1 فاز مایع گل حفاری...................................................................................................................................... 8
- 1-2 فاز جامد گل حفاری..................................................................................................................................... 12
1-3 کاربرد و وظایف گل حفاری........................................................................................................................ 12
1-4 زمین شناسی................................................................................................................................................. 17
- 1-5 مشکلات غیر طبیعی در سیال حفاری................................................................................................... 21
- 1- 6 جلوگیری از خطرات مواد شیمیایی گل حفاری................................................................................. 23
- 1-7 تقسیم بندی گل حفاری............................................................................................................................. 23
- نتیجه گیری.............................................................................................................................................................. 29
فصل دوم :شیمی خاک رس
- شیمی خاک رس......................................................................................... 31
- نتیجه گیری............................................................................................... 34
- فصل سوم :ساختار پلیمیرهای بکار رفته در سیالات حفاری
ساختار پلیمرهای بکار رفته در سیالات حفاری. 36
نتیجه گیری.............................................................................................................................................................. 42
4-1 تکنولوژی سیال حفاری............................................................................................................................... 45
4-2 کاربرد سیالات روغنی.................................................................................................................................. 45
4-3 سیالات امولسیونه......................................................................................................................................... 46
4-4 روشهای نگهداری و کنترل سیالات روغنی........................................................................................... 53
نتیجه گیری.............................................................................................................................................................. 68
- فصل پنجم :مواد سیال حفاری
5-1 مواد وزن افزا................................................................................................................................................... 71
5-2 مواد گرانروی زا.............................................................................................................................................. 73
5-3 مواد کنترل کننده صافاب سیال حفاری.... 74
5-4 مواد کنترل کننده PH سیال حفاری...................................................................................................... 75
5-5 مواد رسوب دهنده یون کلسیم................................................................................................................. 75
5-6 مواد کنترل کننده هرز روی....................................................................................................................... 76
5-7 مواد جلوگیری از خوردگی......................................................................................................................... 77
5-8 سایر مواد مصرفی.......................................................................................................................................... 77
نتیجه گیری.............................................................................................................................................................. 80
فصل ششم :آلودگیهای سیال حفاری
6-1 آلودگی ناشی از مواد جامد......................................................................................................................... 82
6-1-1 آلودگی ناشی از مواد رسی.................................................................................................................... 83
6-1-2 آلودگی ناشی از سیمان............... 83
6-1-3 آلودگی ناشی از گچ................................................................................................................................. 83
6-2 الودگی اب دریا............................................................................................................................................... 84
6-3 آلودگی ناشی از اکسیژن............................................................................................................................. 84
6-4 آلودگی ناشی از کربناتها و بیکربناتها....................................................................................................... 84
6-5 آلودگیهای اسیدی......................................................................................................................................... 85
نتیجه گیری.............................................................................................................................................................. 87
فصل هفتم :آزمایشات سیال حفاری
7-1 آزمایشات سیال حفاری .............................................................................................................................. 89
7-1-1 روش اندازه گیری عصاره سیال حفاری............................................................................................. 89
7-1-2 روش اندازه گیری وزن سیال........... 91
7-1-3 روش اندازه گیری گرانروی قیفی........................................................................................................ 91
7-1-4 روش اندازه گیری میزان نمک در سیال پایه آبی.......................................................................... 91
7-1-5 روش اندازه گیری سختی سیال.......................................................................................................... 91
7-1-6 روش اندازه گیری مقاومت سیال روغنی........................................................................................... 92
7-1-7 روش اندازه گیری مقدار آهک در سیال روغنی............................................................................. 92
7-2 تصاویر دستگاههای آزمایش سیال حفاری............................................................................................. 93
نتیجه گیری.............................................................................................................................................................. 94
فصل هفتم :سیستم تصفیه سیال حفاری
8-1 شناخت و مکانیزم دستگاههای تصفیه .................................................................................................. 97
8-2 تصاویر دستگاههای تصفیه.......................................................................................................................... 99
فهرست منابع فارسی............................................................................................................................................. 102
فرمهای ارزش یابی.................................................................................................................................................. 103
فهرست شکلها
عنوان صفحه
نمای اداره آموزش شرکت ملی حفاری ایران.................................................................................................. 3
نمای دکل آموزشی................................................................................................................................................. 4
نمای آزمایشگاه سیال حفاری.............................................................................................................................. 5
سیستم سیال حفاری بر روی دکل.................................................................................................................... 6
فصل اول :
شکل (7-1): ترازوی اندازه گیری سیال حفاری............................................................................................ 93
شکل (7-2): قیف مخصوص اندازه گیری غلظت سیال............................................................................. 93
شکل (7-3): دستگاه PH میتر.......................................................................................................................... 93
شکل (7-4): دستگاه عصاره گیری سیال حفاری.......................................................................................... 94
شکل (7-5): دستگاه تعیین درصد مواد جامد در سیال حفاری............................................................... 94
فصل هشتم :
شکل (8-1): دستگاه ماد کلینر........................................................................................................................... 99
شکل (8-2): دستگاه الک لرزان......................................................................................................................... 99
شکل (8-3): دستگاه گاز زدا............................................................................................................................... 99
شکل (8-4): دستگاه ماسه زدا............................................................................................................................ 99
شکل (8-5): دستگاه سانترفیوژ.......................................................................................................................... 99
پس از مطالعات مختلف زمین شناسی و انجام آزمایشهای متفاوت بر روی نمونه سنگ های رسوبی و انجام اعمالی نظیر لرزه نگاری،زمین شناسان به وجود نفت و یا گاز در یک محل پی می برند.سپس با توجه به موقعیت محل و بررسی تمام جوانب،حفاری در آن منطقه شروع می شود .
به چاه های که قبل از تثبیت وجود نفت یا گاز حفر می گردند چاه های اکتشافی گویند.حفاری چاه های اکتشافی با دقت بیشتری نسبت به حفر یک چاه در یک محل شناخته شده صورت می گیرد که خود دلایل زیادی دارد،که مهمترین آن،ناشناس بودن وضع لایه های زیرزمینی در حوزه جدید می باشد.پس از کسب اطلاعات و به نتیجه رسیدن حفاری اولیه در جهت مشخص کردن محدوده مخزن نفتی و بررسی بیشتر بر روی لایه های زیرزمینی حوزه جدید،چاه های توصیفی در محل های معینی حفر می گردند و سپس با توجه به وسعت میدان نفتی و پیش بینی حجم مورد بهره برداری،طی محاسبات دقیق وسایل لازم برای تولید از منطقه فراهم گردیده و برنامه ریزی حساب شده ای در مورد حفر چاه های توسعه ای انجام می گیرد .
امروزه تقریباً ثابت شده است که نفت از بقایای جاندارانی که میلیونها سال قبل بر روی زمین میزیسته اند به وجود آمده است . سپس با توجه به موقعیت محل و بررسی تمام جوانب حفاری در آن منطقه شروع می گردد . بدیهی است در حوزه های شناخته شده با در نظر گرفتن برنامه توسعه ای و حدود مخزن نفتی (یا گاز) زیرزمینی و اینکه بهرحال بایستی نفت وگاز زیرزمین را استخراج نمود ، اقدام به حفر چاههای جدید می گردد .
