فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)
تعداد صفحات:120
عنوان:
بررسی رابطه بین سبک های یادگیری و گرایش به تفکر انتقادی
در دانشجویان پزشکی در دو مقطع علوم پایه و پیش کارورز
و مقایسه آنها در دانشگاه علوم پزشکی تهران و دانشگاه علوم پزشکی مشهد
فهرست مطالب:
فصل اوّل(بیان مسأله-اهداف و فرضیات) 1
پیش گفتار 2
مبانی تفکر انتقادی و سبک های یادگیری 3
o واژه شناسی
o تعاریف:
o تفکر منطقی، تفکر شهودی، تفکر خلاق، تفکر انتقادی
o تفکر، تأمل، تحزّر، تعمّق:( Think, Reflect, Speculate, Deliberate)
- ابعاد مختلف تفکر انتقادی
o مهارت های تفکر انتقادی
فاشیون و سانچز
سایر مهارتهای تفکرانتقادی
o دو سیستم استدلال آوری(استدلال تحلیلی و استدلال غیر تحلیلی)
تفکر انتقادی و ابزارهای اندازه گیری 14
ارزیابی تفکر انتقادی واتسون و گلیزر (WGCTA_A&B) 14
آزمون مهارتهای تفکر انتقادی کالیفرنیا California critical thinking test(CCTI) 14
پرسشنامه گرایش به تفکر انتقادی کالیفرنیا California critical thinking disposition inventory(CCTDI) 14
آزمون تفکر انتقادی کرنل Cornell CT Tests 15
آزمون تفکر انتقادی انیس- وبر Ennis-Weir CT Essay Test(EWCTET) 15
پرسشنامه سمتاک (سنجش میل به تفکر انتقادی)SAMTAK 15
تفاوت های فردی 16
برخی از ابعاد تفاوت های فردی 16
سبک و توانایی 17
بسط و طبقه بندی سبک های یادگیری 17
ابزار های سنجش سبک یادگیری 19
بیان مسأله 23
اهداف، فرضیات 25
هدف اصلی 25
اهداف فرعی 25
اهداف کاربردی 26
پرسشهای پژوهش 26
فصل دوّم 27
مروری بر متون 28
جین ویسل و همکاران(2004) 28
هو آنگ زانگ و همکارانش(2008) 29
جی یونگ جو آن و می یونگ سوک یو(2007) 33
حسینی و همکاران(1380) 35
سولیمان(W.H.Suliman) (2006) 35
کونسیکاو(2003) 38
مایرز و همکاران 38
ریود، بیکر و هوور (سال 2000) 39
معیاری و همکاران 1388 41
فصل سوّم 43
روش بررسی 44
متغیرها 44
نوع مطالعه 46
جمعیت مورد مطالعه 46
روش اجرا 46
ابزار های پژوهش 47
روش تجزیه تحلیل داده ها 58
مشکلات و محدودیت ها 59
فصل چهارم(نتایج) 60
سبک های یادگیری در کل نمونه 61
میانگین نمره کل گرایش به تفکر انتقادی در کل نمونه:(پرسش 3و4) 72
نمرات دانشجویان در خرده مقیاس ها به تفکیک سطح تحصیلی و دانشگاه محل تحصیل(پرسش 5) 74
بررسی میزان گرایش به تفکر انتقادی به تفکیک سبک های یادگیری(پرسش 2) 80
بررسی رابطه بین گرایش به تفکر انتقادی و سبک های یادگیری چهار گانه کلب در کل نمونه(G1,G2,G3,G4):(پرسش1) 84
فصل پنجم 90
بحث و نتیجه گیری کلی و پیشنهادات
منابع 99
چکیده انگلیسی 108
فهرست جداول نمودارها و پیوست ها:
فهرست جداول:
جدول 1-1: سبک و توانایی برگرفته از مقدمه ای بر تفاوتهای فردی در آموزش پزشکی، 16
جدول 1-3: خرده مقیاس های پرسشنامه سمتاک و علایم اختصاری هر یک 45
جدول 2-3: گرو ه های دانشجویان شرکت کننده در مطالعه حاضر 45
جدول 3-3: ضرایب پایایی به دست آمده برای هر یک از خرده مقیاس های پرسشنامه سمتاک 50
جدول 4-3: تعداد سوالات در هر خرده مقیاس پرسشنامه سمتاک 53
جدول 1-4: آمار کلی نمونه 61
جدول 2-4: فراوانی نمونه بر حسب جنس 61
جدول 3-4: فراوانی نمونه بر حسب سال تحصیلی 61
جدول 4-4: فراوانی نمونه بر حسب دانشگاه محل تحصیل 62
جدول5-4: گروه های مورد مطالعه و علایم اختصاری هر یک 62
جدول 6-4: اندازه گیری کفایت نمونه 63
جدول 7-4: فراوانی سبک های یادگیری دانشگاه علوم پزشکی تهران 65
جدول 8-4: فراوانی سبک های یادگیری دانشگاه علوم پزشکی مشهد 67
جدول 9-4: فراوانی سبک های یادگیری در دانشگاه علوم پزشکی مشهد به تفکیک مقطع تحصیلی 67
جدول 10-4: فراوانی سبک های یادگیری در دانشگاه علوم پزشکی مشهد به تفکیک مقطع تحصیلی 69
جدول 11-4: مقایسه سبک های یادگیری در مقطع علوم پایه در دو دانشگاه علوم پزشکی تهران و مشهد 70
جدول 12-4: مقایسه سبک های یادگیری در مقطع پیش کارورزی در دو دانشگاه علوم پزشکی تهران و مشهد 71
جدول 13-4: میانگین نمره کل گرایش به تفکر انتقادی در کل نمونه و سایر گروه های نمونه 73
جدول 14-4: میانگین نمرات دانشجویان در خرده مقیاس ها به تفکیک سطح تحصیلی 74
جدول 15-4: میانگین نمرات دانشجویان در خرده مقیاس ها به تفکیک دانشگاه 75
جدول 16-4: میانگین نمرات دانشجویان در خرده مقیاس ها به تفکیک جنس 76
جدول 17-4: مقایسه میزان گرایش به تفکر انتقادی دردو جنس 78
جدول 18-4: در مقایسه میزان گرایش به تفکر انتقادی در دو سطح 79
جدول 19-4: نمره دهی کلی به سمتاک 80
جدول 20-4: نمره دهی هر یک از خرده مقیاسها 80
جدول 21-4: گرایش به تفکر انتقادی به تفکیک سبک یادگیری در کل نمونه 81
جدول 22-4: مقایسه سبک های یادگیری در گرایش به تفکر انتقادی 81
جدول 23-4: مقایسه سبک های یادگیری در خرده مقیاس آزاد اندیشی 82
جدول 24-4 : مقایسه سبک های یادگیری در خرده مقیاس تحلیل گرایی 82
جدول 25-4: مقایسه سبک های یادگیری در خرده مقیاس نظام داری 83
جدول 26-4: مقایسه سبک های یادگیری در خرده مقیاس اعتماد به نفس 83
جدول 27-4: مقایسه سبک های یادگیری در خرده مقیاس کنجکاوی 83
جدول 28-4: مقایسه سبک های یادگیری در خرده مقیاس بلوغ شناختی 84
جدول 29-4: میانگین نمره گرایش به تفکر انتقادی به تفکیک دانشگاه در سطح علوم پایه 84
جدول 30-4: میانگین نمره گرایش به تفکر انتقادی به تفکیک دانشگاه در سطح پیش کارورزی 85
جدول 31-4: مقدار Pvalue برای هر یک از زیر مقیاس ها میان دو دانشگاه، به تفکیک سطح 86
جدول 32-4: جدول متقاطع فراوانی سبک های یادگیری در هر یک از سطوح گرایش به تفکر انتقادی 87
فهرست نمودار ها:
نمودار 1 -1: مهارت های شناختی تفکر انتقادی و زیر مجموعه های آنها(فاشیون، 1990) 8
نمودار 2 -1: مهارت و نگرش انتقادی 9
نمودار 3-1: متفکر نقاد معمولاً معیار های پذیرفته را دراستفاده از عناصر استدلال به منظور پرورش خصائل عقلانی به کار می برد. 10
نمودار 4-1: الگوی پوست پیازی تفاوت های فردی کاری، 1983 19
نمودار 5-1: تشریح ارتباط یادگیری، سبک های یادگیری، راهبردهای یادگیری، و فرا شناخت، لنا بوستروم و همکاران 22
نمودار 6-1: نقشه مفهومی مطالعه رابطه بین سبک های یادگیری و گرایش به تفکر انتقادی 24
نمودار 1-3: چرخه کلب 44
نمودار2-3: الگوی سبک یادگیری کلب 48
نمودار 1-4: مقایسه فراوانی نمونه در دو دانشگاه تهران و مشهد 62
نمودار 2-4: مقایسه فراوانی جنسیتی در گروههای چهار گانه مورد مطالعه 63
نمودار 3-4: مقایسه فراوانی سبک های یادگیری درکل نمونه 64
نمودار 4-4: مقایسه درصد فراوانی سبک های یادگیری در دو سطح مورد مطالعه 64
نمودار 5-4: وضعیت سبک های یادگیری در دانشکده پزشکی تهران 65
نمودار 6-4: وضعیت سبک های یادگیری در دانشکده پزشکی مشهد 66
نمودار 7-4: مقایسه درصد فراوانی سبک های یادگیری در دو دانشکده 66
نمودار 8-4: درصد فراوانی سبک ها در دو دانشکده(نمودار خطی) 67
نمودار 9-4: درصد فراوانی سبک ها در دانشکده پزشکی مشهد به تفکیک سطح 68
نمودار 10-4: درصد فراوانی سبک ها در دانشکده پزشکی مشهد به تفکیک سطح(نمودار خطی) 68
نمودار 11-4: درصد فراوانی سبک ها در دانشکده پزشکی تهران به تفکیک سطح 69
نمودار 12-4: درصد فراوانی سبک ها در دانشکده پزشکی تهران به تفکیک سطح(نمودار خطی) 70
نمودار 13-4: درصد فراوانی سبک ها در سطح علوم پایه به تفکیک دانشکده 71
نمودار 14-4: درصد فراوانی سبک ها در سطح پیش کارورزی به تفکیک دانشکده 72
نمودار 15-4: مقایسه میانگین نمرات در خرده مقیاس های هفتگانه 73
نمودار 16-4: نمودار نرمال داده های نمرات پرسشنامه سمتاک 75
نمودار 17-4: نمره گرایش به خرده مقیاسهای هفتگانه به تفکیک سطح 75
نمودار 18-4: نمره گرایش به خرده مقیاسهای هفتگانه به تفکیک دانشکده 76
نمودار 19-4: نمره گرایش به خرده مقیاسهای هفتگانه به تفکیک جنس 77
نمودار 20-4: گرایش به تفکر انتقادی به تفکیک سبک یادگیری 80
نمودار 21-4: مقایسه سبک های یادگیری در گرایش به تفکر انتقادی 81
نمودار 22-4: میزان گرایش به تفکر انتقادی در علوم پایه به تفکیک دانشکده 84
نمودار 23-4: میزان گرایش به تفکر انتقادی در سطح پیش کارورزی به تفکیک دانشکده 85
نمودار 24-4: مقایسه سبک ها از نظر سطح گرایش به تفکر انتقادی 87
نمودار 25-4: مقایسه سبک ها از نظر سطح گرایش به تفکر انتقادی(مثبت در مقابل متزلزل و منفی) 88
فهرست پیوست ها:
پیوست برگه توجیهی و سیاهه اطلاعات جمعیت شناسی 121
پیوست پرسشنامه سبک های یادگیری 122
پیوست سنجش میل به تفکر انتقادی 126
فصل اول
مقدمه
بیان مسأله
اهداف، فرضیات
پیشگفتار:
حرکت نظامهای آموزشی بسوی دیدگاههای انتقادی آینده پژوهانه، جامعه نگر و پیامد محور باعث شده است تا آموزش علوم پزشکی، برای توانمند سازی دانش آموختگان بازنگری و بازسازی شود. تبدیل پزشکان آینده به یادگیرندگانی همیشگی، خودکفا، پویا، فعال، شایسته، موثر و دارای توان بالای تشخیص، استدلال و تصمیم گیری و قضاوت بالینی از آرمان های نظام آموزش پزشکی نوین است.
پدیده هایی همچون استراتژیهای SPICES ، یادگیری مادام العمر و آموزش مداوم، پزشکی مبتنی بر شواهد، استدلال و قضاوت بالینی و شایستگی یا صلاحیت بالینی پاسخی به نیاز اخیر است. اهمیت تفکر انتقادی در نظامهای آموزشی به حدی است که هدف آموزش، محسوب شده، در شمار معیارهای اعتبار بخشی مؤسسات قرار گرفته و به عنوان برون دادی برای نظامهای آموزشی ذکر شده است.(1)
تفکر انتقادی به عنوان یکی از شاخه های مهم مقوله تفکر، توسط بزرگترین سازمانهای آموزشی، بهداشتی و پزشکی جهان(WFME , UNESCO , WHO ) مورد توجه قرار گرفته است..(2)
از مهمترین چالشهای موجود درباره گسترش تفکر انتقادی در نظامهای آموزشی، چگونگی گنجاندن آن در لایه های برنامه درسی است، به طوری که لزوم یاددهی و آموزش مستقیم تفکر انتقادی هنوز مورد بحث است.(3) با اینحال رویکرد نوین به آموزش ایجاب می کند تا رهبران و دست اندرکاران نظام آموزش چه در صدد ارتقای نظام فعلی آموزش باشند یا تدوین یک راهبرد برای ترویج تفکر انتقادی را جستجو نمایند و یا ایجاد یک نظام انگیزشی در این باره را دنبال کنند، به پژوهشهای تفکر در بافت فرهنگی، سیاسی و اجتماعی خود بپردازند.(4)
پژوهش پیش رو در شرایطی انجام می شود که با وجود همه تاکیدات ذکر شده، شواهد و مدارک اندکی درباره جایگاه تفکر انتقادی در میان دانشجویان رشته پزشکی عمومی در کشور ما وجود دارد.
تفکر:
هیچ مبحثی در آموزش بنیادی تر از تفکر نیست. این موضوع باعث شده است که بسیاری از مباحث مهم در زمینه آموزش تحت تاثیر برداشت نظریه پردازان، برنامه ریزان و نهایتا مجریان در مقوله تفکر قرار بگیرد.(5) پاول و الدر درباره واژه تفکر و واژه های نزدیک به آن در راهنمای واژگان و مفاهیم تفکر انتقادی خود چنین می نویسند:(5)
فکر کردن(Think)، واژه عامّی است که به اعمال قوای ذهنی برای تشکیل ایده ها و دستیابی به نتایج و نظایر این ها، اطلاق می شود.
دلیل(Reason) روندی منطقی برای تفکر است که با چیزی معلوم یا مفروض، آغاز می شود به سوی نتایج حاصله از استنتاج پیش می رود.
تأمل(Reflect) بازگشت افکار شخصی به ورای یک موضوع است و ضمناً به تداوم تفکر عمیق و با تأنی(ساکت) اشاره دارد.
اندیشیدن متحزّرانه و تؤام با حدس (Speculate) به استدلال مبتنی بر شواهد ناکامل و نامعین دلالت دارد و بنابراین بر هویت حدسی نظریات شکل گرفته دلالت می کند.
تعمّق(Deliberate) عبارتست از توجه دقیق و شامل به موضوعی برای رسیدن به نتیجه.
تفکر انتقادی تعریف و ابعاد آن:
بعضی نویسندگان، واژه‌نامه‌های تربیتی گفته‌اند، تفکر انتقادی، تفکری است که بر مبنای ارزیابی دقیق از قضایا و مشهودات پیش می رود و با ملاحظه‌ی همه عوامل مربوط به کاربرد روش معتبر منطقی به نتایج هر چه ممکن تر از جهت عینیت می رسد. در واژه‌نامه‌های روانشناختی تفکر انتقادی را راهبردی شناختی ذکر کرده‌اند که کار فردی را از راه بازبینی و آزمون پیوسته راه حل های ممکن راهنمایی می کند. (6)
اکرمی در باره پاسخ به این سوال که «آیا تفکر یک عمل انسانی واحد است یا ابعاد و سطوح گوناگون دارد؟» در مقاله ای در این باره چنین می گوید:
«بعضی دانشمندان معتقدند که تحلیل صحیح فرایند تفکر معلوم می کند که در جریان اندیشه، نقد و خلاقیت هر دو صورت می گیرند و در نتیجه می گویند، بر این اساس ما تقسیم تفکر را به تفکر عادی و تفکر خلاق و تفکر انتقادی، منطقی تلقی نمی کنیم.
به نظر می رسد آنچه فیلسوف ایرانی، حاج ملاهادی سبزواری به منظومه بیان کرده است به واقع نزدیک تر است. وی در شعری می گوید:
«النفس فی وحدته کل القوی و فعلها فی فعله قد انطوی.»
یعنی جان آدمی در عین دربرداشتن قوای گوناگون، یک حقیقت بیش نیست و کارهای قوای گوناگون در کار نفس یگانه ی آدمی پیچیده شده است. (6)
با توجه به این نکته می توان گفت تفکر هم از جهتی یک چیز بیش نیست، اما این حقیقت واحد گاهی در بعد تفکر منطقی، و زمانی در بعد تفکر انتقادی جلوه‌گر می شود. از این دید کثرت در وحدت ملاحظه می شود در کتب روانشناسی و برنامه درسی از انواع گوناگون فکر کردن یاد شده است. اورنشتاین و هونکینز از چهار سطح تفکر با عنوانهای زیر نام برده‌اند:
تفکر منطقی، تفکر انتقادی، تفکر خلاق و تفکر شهودی.(6)
استرنبرگ و سورلینگ در کتاب «آموزش برای فکر کردن» از تئوری سه وجهی تفکر با عنوانهای زیر یاد کرده‌اند: تفکر تحلیلی، تفکر خلاق، تفکر عملی ».
از تعاریف مهم تفکر انتقادی تعریف انجمن ملی فلسفی آمریکا است که بر اساس یک مطالعه دلفی و با استفاده از نظرات 46 نفر متخصص در رشته های مختلف ارائه شد:
«تفکر انتقادی ، تفکری‌است هدف مند و قضاوت خود تنظیمی است که منجر به تفسیر، تحلیل، ارزشیابی و استنباط به همراه تبیین مفهومی، روش شناختی، و ملاک شناسی مبتنی بر چنین قضاوتی می شود. از طرف دیگر تفکر انتقادی نیروی رهایی بخش در تعلیم و تربیت و منبع قدرت در زندگی فردی و مدنی به شمار می‌رود. تفکر انتقادی مترادف با تفکر خوب نیست. تفکر انتقادی پدیده فراگیر و خود تصحیح است. آرمان متفکر انتقادی، کنجکاوی، ذهن باز، منعطف، دوراندیش در قضاوت و منصف و عادل در ارزشیابی، صداقت در سوگیری‌های شخصی، تمایل به بازبینی مجدد، مطلع بودن، حسن ظن، شفافیت در مواجهه با مسائل، سازمان یافتگی در مواجهه با مسائل پیچیده، مستدل در انتخاب ملاک، تأکید بر پژوهش و پشتکار تا حصول به نتیجه. ترکیب مهارتهای تفکر انتقادی با پرورش چنین گرایشهایی مبنایی برای عقلانیت و جامعه دموکراتیک است» (به نقل از: فاشیون،1990،ص13).(7)
