مقدمه
در ادبیات برنامه‌ریزی استراتژیک در مورد معیارهای انتخاب استراتژی موارد متعددی بیان شده است که انتخاب استراتژی‌های صحیح برای مؤسسات و سازمان‌ها باید بر مبنای این معیارها صورت گیرد؛ در غیر این صورت عملی‌سازی و مدیریت این استراتژی‌ها به سادگی میسر نبوده و سازمان را در مسیر مناسب قرار نمی‌دهد. آنچه در این طرح به دنبال آن هستیم بررسی شفاف، ساخت‌یافته و جامع برنامه استراتژیک مؤسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی بر مبنای معیارهای مناسبی می‌باشد که در ادامه توضیح داده می‌شود.
1- معیارهای انتخاب استراتژی از دیدگاه‌های مختلف:
بسته به اینکه از کدام رویکرد به استراتژی بیاندیشیم، معیارهای ارزیابی متفاوت خواهد بود. در ابتدا نگاهی گذرا بر معیارهای مطلوبیت استراتژی از دیدگاه‌های مختلف (البته به صورت محدود) خواهیم داشت و سپس تمام موارد مذکور را در چهارچوبی جامع گرد هم خواهیم آورد.
نکته قابل ذکر این است که با فرض انتخاب رویکرد عقلایی از بین رویکردهای چهارگانه فرا عقلایی (شهودی و نخبه‌گرایانه)، عقلایی (حساب‌گرانه، شفاف و مرحله‌مند)، عقلانیت محدود و ضد عقلایی به تعیین استراتژی‌های مطلوب می‌پردازیم.
1-1- بررسی چند دیدگاه مطرح
بر اساس دیدگاه موقعیت‌یابی می‌توان "دستیابی به موقعیت ممتاز رقابتی پایدار از طریق ایجاد موانع رقابتی برای سایرین" را معیار اصلی انتخاب استراتژی به شمار آورد. در این مکتب تمامی تلاش سازمان ایجاد موانع رقابتی برای رقبا، تازه واردین و محصولات جایگزین و نیز افزایش قدرت چانه زنی رقابتی در قبال فروشندگان و خریداران می‌باشد.
بر اساس دیدگاه مبتنی بر منابع نیز می‌توان "دستیابی به موقعیت ممتاز رقابتی پایدار از طریق خلق و بکارگیری منابع" را معیار اصلی انتخاب استراتژی دانست. در این دیدگاه استراتژی‌های مناسب باید در پی خلق و بکارگیری منابعی باشند که دارای ویژگی‌های زیر باشند:
- کمیابی
- غیر قابل تقلید بودن
- مدت‌دار بودن
- قابلیت تخصصی
- قابلیت جایگزینی
- برتری داشتن
- اهرم بودن برای ورود به بازارهای جدید
- ارزشمند بودن و داشتن تاثیر اساسی
البته در دیدگاه مبتنی بر منابع برخی (از جمله گری همل) بر اهرم‌سازی منابع تاکید دارند و روش‌های زیر را برای اهرم سازی منابع پیشنهاد می‌کنند:
- تمرکز کارآمد منابع بر اهداف استراتژیک
- انباشتن کارآتر منابع
- تکمیل یک نوع از منابع با انواع دیگر برای خلق ارزش بیشتر
- بکارگیری منابع
- بازیابی منابع با کوتاه کردن زمان بین صرف منابع و بازگشت
- تراز کردن یا موازنه منابع
- ترکیب منابع
مک میلان نیز معیارهایی را برای انتخاب استراتژی در بخش عمومی ارایه کرده است که این معیارها عبارتند از:
- تناسب با ماموریت
- وجود جایگزین‌ها
دیگران نیز معیارهایی ارایه داده اند:
- پوشش دادن تمام موارد و کامل بودن
- سازگاری بین اجزاء داخلی
- شفافیت
- میزان ریسک
- انعطاف پذیری
1-2- سایر معیارها در ادبیات مدیریت
در ادبیات مدیریت به صورت گسسته و پراکنده معیارهایی وجود دارد که در ادامه به برخی از این موارد اشاره می‌شود.
- سینرژی با دیگر استراتژی‌ها و اقدامات
- استحکام و پابرجایی
- پایایی(Reliability): پایداری عملکرد و قابلیت اعتماد (Dependability)
- اعتبار و پذیرفتگی (Credibility)
- سازگاری با اهداف و ارزشهای سازمانی
- فهم‌پذیری (Comprehensible) برای افراد درگیر با استراتژی
- بر اساس عوامل و تغییرات محیط خارجی
- دسترس‌پذیری منابع مالی، انسانی و فیزیکی مورد نیاز برای اجرای استراتژی
- قابلیت اندازه‌گیری
- ارایه برنامه زمانی روشن، قابل قبول، واقعی و مناسب
- محاسبه پیامدهای نامطلوب در دیگر حوزه‌ها
- محاسبه احتمال خطر یا تغییر در پیش‌فرضهای اتخاذ شده
- همخوانی با شش اس دیگر از هفت اس
- سازگاری با دیگر استراتژی‌ها
- سازگاری با مجموعه اهداف
- مقبولیت عمومی
- مقبولیت ذینفعان کلیدی
- امکان‌پذیری پیاده‌سازی
- امکان‌پذیری به لحاظ فنی
- داشتن منابع کافی برای تحقق استراتژی
- حداکثر استفاده از قابلیت‌ها و سرمایه‌های شرکت
- قابلیت بقا و ادامه حیات در درازمدت
- وجود تمایل و علاقه در مدیران ارشد شرکت
- وجود تطابق استراتژی با ماموریت
- پتانسیل جذب منابع برای تحقق استراتژی (گزینه یا راهکار)
- جلب توجه ذینفعان به سازمان (مسایل سیاسی) و نیازهای ملی
- موقعیت رقابتی، سازمان تا چه حد می‌تواند این استراتژی‌ها را به صورت متمایز و برتر از دیگران ارائه نماید.
1-3- جمع‌بندی معیارهای انتخاب استراتژی:
در یک جمع‌بندی می‌توان گفت که استراتژی خوب استراتژی است که:
1- اثربخش باشد
2- کارآمد باشد
3- امکان پذیر باشد
4- مقبول باشد
5- انعطاف پذیر باشد
6- رقابتی باشد
7- جامعیت داشته باشد
8- مدیریت‌پذیر باشد
به عبارتی استراتژی‌ها باید بین عوامل زیر تناسب برقرار کنند:
دانلودمقاله مدیریت استراتژیک تامین
