لزوم جبران خسارت ناشی بازداشت متهم بی گناه
چکیده
برقراری عدالت کیفری یکی از مهمترین آرزوهای بشر در طول تاریخ بوده که تحقق آن در پرتو برگزاری دادرسی عادلانه مبتنی بر فراهم نمودن حق دادخواهی و دفاع ممکن خواهد شد. از منظر حقوق موضوعه، اصل 34 ق.ا.ج.ا.ا حق دادخواهی را به رسمیت شناخته و ضمانت اجرای تخلف از این اصل را که منجر به سلب حقوق اساسی فرد می‌شود، در ماده 570 ق.م.ا پیش‌بینی کرده است. همچنین بند 3 ماده 2 میثاق حقوق مدنی و سیاسی مصوب 1966، مواد 7 و 10 اعلامیه جهانی حقوق بشر و شهروند، بند ب ماده 19 بیانیه قاهره نیز به این حق اشاره نموده‌اند.
بسیاری از کشورها، جبران خسارت افرادی را که در بازداشت یا حبس بوده، و بعداً بیگناه شناخته شده، و برائت حاصل کردهاند، پذیرفته اند[1].
در مورد متهمینی هم که با صدور قرار منع تعقیب، بعد از مدتی بازداشت مرخص می گردند، بعضی جبران خسارت را به صرف صدور قرار منع تعقیب پذیرا شده اند، و پارهای نیز جبران خسارت را در این قبیل موارد، منوط به تأیید بیگناهی آنها دانسته اند.
توضیح اینکه چه متهمینی که واقعاً بیگناه هستند، و چه آنهائی که به علت پیچیدگی واقعه مجرمانه، و یا فقد دلیل، قرار منع تعقیب درباره آنها صادر گردیده، به هر حال هر دو مرخص و آزاد میگردند، و از این لحاظ، نتیجه برای هر دو آنها یکی است.
اما جامعه آنها را یکسان و به یک چشم نمی بیند، بلکه نسبت به متهم واقعاً بیگناه، و متهم واقعاً گناهکاری که گناهش به اثبات نرسیده ذهنیت و دیدی متفاوت دارد، و لذا متهم واقعاً بیگناه، مستحق جبران خسارت شناخته شده، ولی متهمی که گناهکار هستن، اما، گناهش اثبات نشده، شایسته چنین امتیازی نمی باشد.
فصل اول - حقوق متهم در نظام حقوقی ایران 7
مبحث اول- خاستگاه حقوق متهم در اندیشه اسلامی 8
مبحث سوم- حقوق متهم در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران 9
گفتار اول- حقوق متهم در مرحله کشف جرم 11
گفتار دوم- حقوق متهم در مرحله تحقیقات مقدماتی 14
گفتار سوم- حقوق متهم در مرحله تعقیب جرم 21
فصل دوم- بحث اول- تاریخچه جبران خسارت ناشی بازداشت متهم بی گناه 35
گفتار اول- جبران خسارت ناشی از بازداشت متهم بیگناه در حقوق ایران 37
گفتار دوم- برطبق قانون 17 ژوئیه 1970 فرانسه 42
مبحث سوم- قاعده حاکمیت امر مختوم جزائی و مسئله جبران خسارت 45
مبحث چهارم- حکم برائت و جبران خسارت 46
لزوم جبران خسارت ناشی بازداشت متهم بی گناه
