مقدمه :
عقوق از نظر لغوی به معنای شکافتن و بریدن است و عقوق والدین به معنای نافرمانی از والدین، بی‌احترامی نسبت به آنان، کوچک‌شمردن و قطع ارتباط با آنهاست.
عاق والدین کسی است که با برخوردهای ناشایست موجب نگرانی و نارضایتی آنان را فراهم سازد.
روایات فراوانی در مذمت عقوق والدین از اهل بیت علیهم السلام نقل شده است که به دو نمونه از آنها اشاره می‌شود:
پیامبر می‌فرماید:«از عقوق والدین بپرهیزید زیرا بوی بهشت از پانصد سال راه به مشام می رسد ولی هیچ گاه به کسانی که در حق والدین کوتاهی و کم لطفی دارند و ناراحتی و نارضایتی آنان را فراهم می سازند نمی رسد.»
• امام صادق علیه السلام می‌فرماید:«هر کس که با خشم به والدین خود نگاه کند خداوند نمازش را قبول نمی کند هر چند که آنان در حق وی ظلم و کوتاهی کرده باشند.»
• مجلسی در شرح کافی می گوید: عقوق والدین به این است که فرزند حرمت آنها را رعایت نکند و بی ادبی نماید و آنها را به سبب گفتار یا رفتاری برنجاند و آزار و اذیت کند و در مواردی که از نظر عقل و شرع مانعی ندارد از آنها نافرمانی کند که از گناهان کبیره محسوب می شود .
1. رسول خداصلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم فرمود : خداوند را دو ملک است که یکی از آنها می گوید خدایا از هر شری و آفتی نیکی کننده به والدین را نگهدار و دیگری می گوید : خدایا عاق والدین را به سبب اینکه به آنها غضب نمودی، هلاک کن و البته دعای ملک هم مستجاب است.
2. حضرت امام هادی علیه‌السلام می فرمایند : عقوق والدین کمی مال و آبرو و عمر را در پی دارد و به ذلت در دنیا می کشد.
3. آیا در زندگی باعث رنجش و آزردگی پدر و مادر شده اید ؟اگر جواب شما مثبت است تا دیر نشده جهت رضایت پدر و مادر خود تلاش کنید زیرا در روایت از پیامبر ذکر کردیم که رضایت خداوند در رضایت والدین است .
4. مواردی که اطاعت از پدر و مادر واجب است
5. سفر واجب و سفر مستحب بدون رضایت پدر و مادر حرام است (نماز هم در این سفرها تمام است(
6. در واجب کفائی (اگر کسانی آن را انجام دهند از گردن من ساقط است) اگر شرکت فرزند موجب اذیت پدر و مادر بشود در این صورت نباید فرزند آن واجب کفائی را انجام دهد و بیشتر بشود .
7. روزه مستحبی اولاد اگر سبب اذیت پدر و مادر بشود حرام است
8. اعتکاف فرزند بدون رضایت پدر و مادر اگر موجب ناراحتی آنان باشد باطل است .
9. اگر رفتن به نماز جماعت موجب ناراحتی پدر و مادر شود جماعت را ترک کند .
10. نذر و عهد اولاد بدون رضایت پدر و مادر باطل است مگر در واجبات و یا ترک حرام باشد .
11. اگر پدر و مادر فرزند خود را به کاری امر کنند و وقت نماز برسد باید نماز را به تاخیر بیندازد و امر آن را اطاعت کند .
آنچه را خداوند از آن نهی فرموده است، برای سلامتی مادی و معنوی انسان زیان‌آور است. هیچ گناهی بدون خسران و ضرر نخواهد بود هر‌چه گناه شنیع‌تر باشد زیانبارتر است.
عقوق والدین نیز آثار و عواقب ناگواری برای فرد و جامعه دارد که نخست مفاسد اجتماعی و سپس زیانهای فردی آن را می‌آوریم:
مفاسد اجتماعی:
امام رضا «علیه‌السلام» می‌فرماید خداوند عقوق والدین را حرام فرمود به جهت اینکه:
1- فرزندان را از احترام به فرمان خدا و احترام به پدر و مادر باز می‌دارد.
2- کفران نعمت انجام می‌گیرد. (چرا که پدر و مادر از نعمتهای بزرگ الهی‌اند.)
3-سپاس‌گزاری و شکر‌گزاری از میان می‌رود.
4-موجب کمی و نابودی نسل بشر می‌گردد
5- احترام و حق‌شناسی نسبت ایشان کاستی می‌یابد
6-قطع رحم می‌شود (و خانواده‌ها از هم می‌پاشد.)
7-پدر و مادر‌ها از فرزند دار‌شدن دلسرد می‌گردند.
8-بی‌میلی آنان نسبت بر تربیت فرزند را در پی دارد .
زیانهای فردی:
1-ذلت و درماندگی:
در زمان پیامبر اکرم «صلی الله علیه‌و آله‌و‌سلم»، جوان ثروتمندی پدر خویش را آزرده ساخت و از مال هنگفتش او را بهره‌ای نداد. بر اثر این کار زشت خداوند تمام اموالش را نابود کرد بطوری که به نان شب هم محتاج شد و همراه فقر و تنگدستی، مریضی هم به او روی آورد و ذلیل و در‌مانده گشت. وقتی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم از این جریان مطلع شد فرمود: «ای کسانی که پدر و مادرتان را آزرده می‌سازید!
از حال این جوان (نگونبخت) عبرت بگیرید و بدانید همان‌طور که در دنیا سرمایة او از کفش رفت، در آخرت نیز هر درجه‌ای در بهشت داشت تبدیل به درکه‌ای در جهنم شد. »
امام هادی «علیه‌السلام» نیز می‌فرماید:
«العقوق یعقب القله ویودی إلی الذله »؛
«جفا کردن به پدر و مادر، کمبود و پریشانی در پی دارد و منجر به خواری و ذلت می‌گردد.»
2-رد شدن نماز:
امام صادق علیه‌السلام فرمود: «هر کس به پدر و مادر خویش نگاه خشمگین افکند، هر چند آنان به او ستم کرده باشند خداوند نمازش را نمی‌پذیرد »
از این روایت استفاده می‌شود که اگر پدر و مادر به فرزند ظلم و ستم هم بکنند باز هم فرزند حق ندارد با ایشان بد رفتاری کند، چه رسد به اینکه آنان به او بدی هم نکرده باشند
3-محروم شدن از نظر لطف خدا:
پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم فرمود: «به سه نفر خدای متعال نظر مرحمت نمی‌کند.
1-آنکه کاری انجام دهد و منت زیاد بگذارد
2-جفا کار به پدر و مادر
3-معتاد به شرابخوری »
بر‌خوردار نشدن از بوی بهشت:
یعقوب‌بن شعیب می‌گوید: امام صادق «علیه‌السلام» فرمود: «روز قیامت پرده‌ای از پرده‌های بهشت کنار می‌رود و هر صاحب روحی بوی بهشت را (حتی) با 500 سال فاصله استشمام می‌کند. مگر یک گروه. پرسیدم آنها کیستند؟ فرمود: آزاردهندگان پدر و مادر » رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم فرمود: «نسبت به مادر و پدر، نیکو کار باش، جایگاهت بهشت است و اگر جفا‌کار شدی با جهنم بساز »
در اسلام عاق والدین حرام و از گناهان کبیره است. عاق و عقوق در فرهنگ عرب ضد رحمت و به معنای عصیان، سرپیچی از اطاعت، ترک مهرورزی، ترک نیکی، خفیف شمردن و بی احترامی کردن و بی حرمتی و بی ادبی و خلاصه انجام هر کاری که باعث آزار و اذیت کسی شود، خواه این آزار و اذیت ناشی از کلام و خواه ناشی از انجام رفتار شخص باشد. از پیامبر خدا(ص) نقل شده که فرمود : من را برای رحمت مبعوث ساختند نه عقوق: ان الله بعثنی بالرحمه لا بالعقوق (اصول کافی، باب بر والدین) پس عاق والدین یعنی عصیان و مخالفت با خواسته های عقلی و شرعی پدر و مادر.
از نظر اسلام یکی از واجبات موکد و وظیفه هر متدینی احسان، قدر شناسی و انجام خواسته های معقول و مشروع والدین به ویژه مادر است و ترک آن از گناه کبیره محسوب می شود. چنانچه قرآن کریم می فرماید: قدرشناس من و پدر و مادرت باش. ان اشکر لی و لوالدیک (13رعد، 13) فرمان خدا بر این قرار گرفته است که جز خدا را نپرستید و به پدر و مادر خود نیکی کنید. و قضی ربک ان لا تعبدوا الا ایاه و بالوالدین احسانا (17اسراء،24) و بالوالدین احسانا(29عنکبوت، 7)
خانواده کوچک ترین واحد اجتماعی است. مهمترین وظایف اخلاقی انسان ها نسبت به یکدیگر در زندگی اجتماعی وفای به تعهدات اجتماعی، قدر شناسی، احسان و نیکی و اجتناب از آزار به یکدیگر است. کسی که نسبت به پدر و مادر خود ابتدایی ترین وظایف را انجام ندهد نباید به او نام انسان نهاد. او موجودی جبار و ستمگر و شقی و عصیانگر است. خداوند در قرآن کریم کسانی را که به والدین خود نیکی نمی کنند را با همین توصیف ها مورد خطاب قرار داده است:
حضرت عیسی خود را مامور می داند که به مادر نیکی کند تا نشان دهد که جبار و شقی نیست. و برا بوالدتی و لم یجعلنی جباراًً شقیاً. (سوره مریم19، آیه 34) حضرت یحیی نیز با همین انگیزه که جبار و عصیانگر نباشد به پدر و مادر خویش نیکی دارد. و برا بوالدیه و لم یکن جباراً عصیاً. (مریم19، آیه 15)
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 22 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلودمقاله عاق والدین
