
طرح درس:
کلیات
بدیع لفظی:
روش تسجیع، روش تجنیس، روش تکرار
بدیع معنوی:
روش تشبیه، روش تناسب، روش ایهام، شیوۀ فرعی تضمّن، شیوۀ فرعی اغفال، ترتیب کلام، روش تعلیل و توجیه
اهداف درس:
آشنایی با مباحث بنیادی علم بدیع
جایگاه درس:
درس بدیع از دروس پایه دوره کارشناسی زبان و ادبیات فارسی می باشد
کلیات و اصطلاحات:
هدف کلی: آشنایی با اصطلاحات ضروری برای فهم مطالب فصل های بعدی، بطوری که بتوان مورد مربوط به هر اصطلاح را در متن فارسی (به صورت کلمه یا جمله) تشخیص داد.
هدفهای رفتاری:
1- تعریف مفهوم «بدیع»
2- تعریف صنعت «بدیعی»
3- طبقه بندی انواع بدیع و توضیح تفاوت آنها
4- توضیح نقش صنایع بدیعی در آهنگین کردن کلام ادبی
5- تشخیص انواع مصوت ها و اصوات صامت
6- خواندن کلمه بر اساس آوا نوشته
7- تعریف واک و تشخیص تعداد واک در هر کلمه
8- تشخیص تعداد هجای هر کلمه و تفاوت آن ها از نظر امتداد و کشش صوتی
9- تشخیص روی در هر کلمه
10- تشخیص هجای قافیه در هر کلمه
1- تعریف مفهوم «بدیع»:
بدیع مطالعه در ابزار و شگردها و فنونی است که باعث ایجاد موسیقی کلام میشوند (در نثر) و یا موسیقی کلام را افزونتر میکنند( در شعر). به عبارت دیگر بدیع بررسی و شناخت ابزار و شیوههایی است که به وسیلۀ آن ها در بین اجزاء کلام تناسبات و روابط خاصی به وجود میآید.
2- تعریف صنعت «بدیعی»:
به ابزاری که موسیقی کلام را به وجود میآورند و یا افزون میکنند و بین اجزاءکلام روابط هنری به وجود میآورند اصطلاحاً « صنعت بدیعی» میگویند. این ابزار گاهی جنبۀ لفظی دارند و موسیقی کلام را از نظر روابط آوایی افزون میکنند و گاهی جنبۀ معنایی دارند و از طریق تناسبات و روابط معنایی کلام را منسجمتر میکنند.
3- طبقه بندی انواع بدیع و توضیح تفاوت آنها:
بدیع لفظی و بدیع معنوی
بحث در ابزاری (صنایعی) که موسیقی لفظی کلام را افزون میکنند یا به وجود میآورند موضوع «بدیع لفظی» و مطالعه در ابزاری که موسیقی معنوی کلام را به وجود میآورد موضوع «بدیع معنوی» است.
4- توضیح نقش صنایع بدیعی در آهنگین کردن کلام ادبی:
یکی از ویژگیهای کلام ادبی، داشتن آهنگ است. اما صرف وجود آهنگ، کلام را ادبی نمیکند. مثلاً مصراع « ز فروردین چو بگذشتی مه اردیبهشت آید» دارای آهنگ است اما ادبی نیست. شاعران بزرگ معمولاً با استفاده از یک یا چند ابزار افزونی موسیقی کلام یا ابزاری که به کلام انسجامی بیش از حد معمول میبخشد( صنایع بدیعی) کلام عادی را تبدیل به کلام ادبی میکنند و یا اگر کلام ادبی است با اعمال این صنایع بدان حیثیت ادبی افزونتری میبخشند.
5- تشخیص انواع مصوت ها و اصوات صامت:
در هر زبانی چند مصوت (به صدا در آورنده) وجود دارد که به کمک آنها صداهای زبان ادا میشود. در زبان فارسی شش مصوت وجود دارد:
الف) مصوتهای کوتاه: a= -َ e= -ِ o = -ُ
ب) مصوتهای بلند: ā=آ i= ای u=او
به بقیه اصوات زبان، صامت(گنگ = خاموش) گویند.
صامتها همواره به کمک مصوتها به صدا در میآیند (تلفظ میشوند)، چنان که حروف الفبا این وضع را دارند:
ب) be پ) pe ج)je ن)ne
6- خواندن کلمه بر اساس آوا نوشته:
آوانویسی، املایی است که با آن همۀ اصوات زبان (صامتها و مصوتها) را بتوان دقیقاً نشان داد. در آوانویسی با اندک تغییر و تصرفی از الفبای لاتین استفاده میشود. در آوا نویسی به صورت مکتوب واژه کاری نداریم:
چهČe شما Šomā خواهر xāhar
7- تعریف واک و تشخیص تعداد واک در هر کلمه:
واک یا واج
به هر یک از صداهای زبان (اعم از صامت یا مصوت) یک واک یا واج گویند: دست dast دارای چهار واک یا صداست (حال آن که در خط فارسی دارای سه حرف است).
شامل 144 اسلاید powerpoint
دانلود پاورپوینت بدیع (رشته زبان و ادبیات فارسی - 2 واحد درسی)