بحران ملی آلودگی منابع آب و سیاستهای دولت برای مقابله با بحران
لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل:Word(قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه:170
پروژۀ دورۀ کارشناسی
فهرست مطالب :
مقدمه
بخش اول: درآمدی بر آلودگی آب
1. آلایندههای آب و تأثیرات آنها بر حیات انسان
2. آلودگی آب، فراتر از یک مسئلهی ساده
3. آلایندههای صنعتی آب
4. تاثیر فعالیتهای کشاورزی بر کیفیت آبهای سطحی و زیرزمینی
بخش دوم: دامنه‌ها و پیامدهای بحران
1.تهران، شهر بی دفاع
2.کارون، یادگار ایرانی
3.آلودگی نفتی روستای اسماعیل‌آباد شهر ری، یک قدم تا پایتخت
4. زاینده‌رود، رود مرده
5. خزر زیبا، میان مرگ و زندگی
6.مشهد: آیا آب آلوده است؟
7. سد قشلاق، زیبای آلوده
8. رودخانهها، شریانهای حیات
9. تمام ایران، سرای من است.
بخش سوم: قانونهای بسیار، ضمانت اجرایی اندک
1. آیین نامهی جلوگیری از آلودگی آب (مصوب18/2/1373)
2.آییننامهی بهداشت محیط، مصوب هیأت دولت
3. متن کامل کنوانسیون حفاظت از محیط زیست دریای خزر
4. قطعنامهی هفدهمین کنگرهی بین المللی آبیاری و زهکشی اسپانیا - گرانادا
5. آییننامهی اجرایی ماده 134 قانون برنامه سوم توسعه
بخش چهارم: چه کرده‌ایم؟چه بایدکرد؟
1. تشکیل کمیتهی کشوری حفاظت از رودخانهها، میراث طبیعی بیجان را نجات میدهد
2. بررسی تخلف سازمانهای مسئول حفاظت از رودخانهها در مجلس
3. حفاظت از رودخانههای کشور متولی مشخصی ندارد
4. طرح مجلس برای جلوگیری از آلودگی
5. نشست مشترک مدیران آب منطقهای مازندران و گلستان با قضات به منظور بررسی راهکارهای حفاظت از انفال عمومی
6. ایران عضو دائم منابع زیست محیطی خزر شد
7. آموزش خانه به خانهی مقابله با آلودگی آب، طرح ادارهی کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان
8. دفتر بررسی آلودگی آب و خاک، گامی به جلو
9. الگوی ارزیابی زیست محیطی کارخانجات فولاد تدوین شد
10. پالایشگاه تهران بیش از 200 میلیارد ریال جریمه شد
11. اجرای پروژهی جمع آوری فاضلاب روستاههای اطراف شهر تهران
12. عملیات اجرایی شش واحد تصفیه خانهی فاضلاب تهران آغاز میشود
نتیجه گیری
فهرست منابع و مأخذ
چکیده :
مسألهی آلودگی یکی از مهمترین و حادترین مسائل ناشی از تمدن انسانی در جهان امروز به شمار
میرود؛ چرا که از اعماق چند هزار متری زمین گرفته تا معادن، آبهای تحت الارضی، بیوسفر، تروپوسفر و حتی در داخل هواپیماهای بلند پرواز و جو خارجی زمین، چرخه و سیستم حیات را مورد تهدید قرار دادهاست. مولکول آلایندهای که امروزه از کارخانه یا منبع آلوده کنندهی دیگری مثلاَ در اروپا، وارد محیط میشود، اگر تجزیه نشود یا تغییر شکل ندهد، احتمالاَ بعد از چندی میتواند در
ریهی انسانهایی که در قلب جنگلهای آفریقا یا دشتهای وسیع آسیا زندگی میکنند وارد شود.
آلودگی برای افراد مختلف مفهوم و معنی متفاوتی دارد. مردم معمولی ممکن است تحریک چشم ناشی از یک گاز یا آبآلوده را آلودگی به حساب آورند. برای کشاورزی که یک عامل به گیاهان یا حیواناتش آسیب میرساند آلودگی محسوب میشود؛ اما هرگاه بخواهیم تعریف جامع و کلی و در عین حال ساده و همه فهمی برای آلودگی محیط زیست در نظر بگیریم چنین میتوان گفت که آلودگی محیط عبارت است از «وجود یک یا چند مادهی آلوده کنند در محیط زیست به مقدار و مدتی که کیفیت یا چرخهی طبیعی را بهطوری که مضر به حال انسان یا حیوان، گیاه و یا آثار و ابنیه باشد، تغییر دهد. به بیان سادهتر هرگاه ماده یا موادی بیگانه با غلظتی خاص وارد عناصر محیطی شوند و تعادل طبیعی آنها را بر هم بزنند صحبت از آلودگی میشود.»
اینکه جهان کنونی با بحران محیط زیست روبهرو است، مسئلهی تازهای نیست که اینجا از آن صحبت شود. کتابها و مقالههای بسیاری روزانه در سراسر جهان منتشر میشود که هشدار دهندهی این مسئله است. در کشور ما هم تا کنون کتابهای زیادی منتشر شده، مقالههای زیادی منتشر شده و روزنامهها و نشریات بارها و بارها به این نکتهی مهم پرداختهاند که تکرار آن اینجا ضرورتی ندارد و از موضوع بحث دور است. چیزی که حائز اهمیت است و کارشناسی تخصصی میطلبد این است که به طور ویژه در ایران برای مقابله با این آلودگیها چه اقداماتی شده است؟ سازمانهای متولی محیط زیست تا
چه اندازه توانستهاند در این راستا موفق عمل کنند و باری از آلودگی روزافزون محیط زیست ایران را بردارند؟ آن هم در کشوری که با بحران محیط زیست روبهرو است و این را همه میدانند؛ حتی عموم مردم، هرچندکه این مطلب را ابتدایی درک کرده باشند؛ چه اینکه مردم ایران هر روز شاهد آلودگیهای بسیاری هستند؛ از آلودگی هوای شهرها گرفته تا طعم بد آبی که استفاده میشود. طراوت جنگلها و رودخانهها و دریاهای زیبای ایران از بین رفته و مردم به طور فزایندهای با این بحران روبهرو هستند و شاید وقت آن رسیده باسشد که صراحتاٌ اعلام شود اگر فکری به حال این معضل نشود آلودگی همچون یک بمب ساعتی عمل میکند و بالاخره روزی منفجر میشود و آنگاه تمام سازمانهایی که خود را مدافع این مهم میدانند باید پاسخگو باشند.
نمیتوان گفت که کدام آلودگی بیشتر است و کدام خطرناکتر؛ اما بیایید فرض کنیم که مثلاً آلودگی هوا را با رفتن به مناطق غیر آلوده و حتی خیلی سادهتر با زدن یک ماسک حل کنیم(کلاه بزرگی که شاید خود مردم سر خود گذاشتهاند)، آلودگی آب را چه می کنیم؟
فراموش نکنیم که آب یک منبع محدود دارد و تجدید آن سالهای سال طول میکشد. در جهان کنونی که تفکر غلط لازمهی پیشرفت بیشتر به ازای مصرف بیشتر منابع، روند رو به رشدی دارد، وقتی ما به سادگی شیر آب منزل خود را باز میکنیم و آب سرد و گوارا مینوشیم، تصور اینکه این مایهی حیات روزی تمام شود سخت است، اما به راستی اینگونه است.
بحران آلودگی آب در ایران بسیار جدیتر از چیزی است که رسانهها بیان میکنند و بیگمان این وظیفهی دولت است که با این مشکل روبهرو شود و آن را حل کند؛ اما دولت ایران چه کرده است؟ این تحقیق با عنایت به این موضوع و ضرورت آن اقدامات دولت رابرای حل بحران آلودگی آب ایران مورد بررسی قرار داده است و با نگاهی اجمالی به فعالیتهای دولت در راستا، بحران آلودگی آب در ایران و سیاستهای دولت برای رفع آلودگی پرداخته است.
بخش اول: درآمدی بر آلودگی آب 1. آلایندههای آب و تأثیرات آنها بر حیات انسان
از نظر مقدار و حجم، 2/97 درصد از آبهای موجود در سیارهی زمین در اقیانوسها و دریاها انباشته شدهاست. حجم آبهای شیرین در جهان بسیار کم و فقط 8/2 درصد کل آبهاست. از این میزان نیز، مقدار زیادی به شکل یخ در یخچالهای قطبی و کوهستانی(15/2 درصد) و آبهای زیرزمینی
(62/0 درصد) قرار دارد و تنها 0001/0 درصد از کل حجم آبهای جهان در دسترس انسان است. این میزان نیز با توجه به عوامل بسیاری در معرض آلودگی قرار دارند.
بسیار حائز اهمیت است و لازم است چگونگی آلودگی آب از جنبههای مختلف مورد بررسی قرار گیرد:
الف- مقایسه آلودگی و پاکیزگی آب:
آلودگی، انحراف از پاکیزگی است. وقتی موضوع آلودگی محیط زیست مطرح میشود، بیش از آنکه منظورمان انحراف از یک حالت پاکیزه باشد، منظور انحراف از یک حالت معمولی است. این ماده که به طور وسیعی در همه جا گسترده، حلالی خوب و بهطور طبیعی هرگز به صورت کاملا خالص یافت نمیشود. حتی در غیرآلودهترین نواحی جغرافیایی،آب باران شامل گازهای n2,co2,o2 محلول در آن است و همچنین گرد و غبار یا ذرات معلق در اتمسفر به صورت تعلیق در آب حل میشوند.
آب چشمهها و آبهای طبیعی سطحی معمولاً شامل ترکیبات حل شده از فلزاتی نظیر Fe,Cd,Mg,Mn میباشند.
آب سخت شامل مقدار قابل توجهی از ترکیبات فلزات مربوط است. حتی آبهای نوشیدنی هم از نظر شیمیایی خالص نیستند. با وجودی که ذرات جامد معلق از بین برده شده و باکتریهای مضر نابود شدهاند اما خیلی از مواد در محلول باقی ماندهاند. در واقع آب به صورت کاملاً خالص برای نوشیدن مطبوع نیست بلکه ناخالصیها طعم آب را مشخص مینمایند.
لفظ خالص، به معنی حالتی از آب است که هیچ مادهای با غلظت کافی برای آن که از مورد استفاده قرار گرفتن آب برای منظورهای طبیعی جلوگیری کند، وجود نداشته باشد.
استفاده طبیعی از آب عبارتند از:
1- زیبایی و تفریحی
2- ذخیرهی آب مصرفی عمومی مردم
3- محیط زیست آبی جانوران (ماهیها)
4- کشاورزی
5- صنعت
هرماده و جسمی که مانع استفادهی طبیعی از آب شود، به عنوان آلوده کنندهی آب تلقی میشود. مسئلهی آلودگی آب به صور مختلف و پیچیدهای ایجاد میشود، زیرا استفادهی طبیعی از آب گوناگون است.آبی که برای بعضی استفادههای خاص مناسب است نباید آلوده باشد.
ب- وسعت آلودگی آب:
انجمن حفاظت محیط زیست ایالات متحدهی آمریکا برآورد کرده که تقریباً یک سوم جریان آب جهان به طورمشخص آلوده و اصل حفظ کیفیت آب بر هم زده شدهاست. در این برآورد آلودگی
بهعنوان یک زیان مطرح شده که بر خواص شیمیایی و فیزیکی آب لطمه وارد میکند.
ج- طبقه بندی آلوده کنندههای آب
نشانههای آلودگی آب حتی با سطحیترین توجه مشخص میشوند. برای مثال نوشیدن آب طعم بد میدهد؛ تودههای علف های هرز آبی در حجم زیادی از آب رشد میکنند و آب کنار دریاها، اقیانوسها، رودخانهها و دریاچهها بوی ناخوشایندی منتشر میسازند. منشأ این مشکلات باید به منابع و انواع بسیاری از آلودهکنندهها نسبت داده شود. آلودهکنندههای آب به 9 دسته طبقهبندی شدهاند:
1- زباله های متقاضی اکسیژن
2- عوامل بیماریزا
3- مواد غذایی گیاهی
4- ترکیبات آلی سنتز شده (مصنوعی)
5- نفت
6- مواد شیمیایی معدنی و کانیها
7- رسوبات
8- مواد رادیو اکتیو (پرتوزا)
9- گرما
1- زباله های متقاضی اکسیژن (اکسیژن خواه):
اکسیژن حل شده در هر نوع آبی لازمهی زندگی برای اجتماع گیاهی و حیوانی میباشد و بقاء آنها بستگی به توانایی آب در نگهداری کمترین غلظت معین از این ماده حیاتی دارد.
آب زمانی به عنوان آلودهشده طبقهبندی میشود که غلظت Do (غلظت اکسیژن محلول) به زیر سطح مورد نیاز برای بقاء زیست طبیعی در آن بیاید.آلودهکنندههایی مانند فاضلاب تصفیه نشدهی شهری، مواد خارج شده از انبارها و فرایند پس ماندههای غذایی میتوانند از این گونه مواد باشند که غلظت اکسیژن را در آب کاهش دهند. سهم حیوانات اهلی در تولید زبالههای متقاضی اکسیژن به اندازهی 9/1 بیلیون نفر است.
2- عوامل بیماری زا:
آب دارای پتانسیل حمل موجودات ریز بیماریزا که سلامتی و زندگی را به خطر میاندازند است. میکروبهای بیماریزا متناوباً در سراسر آب منتقل میشوند و میتوانند باعث عفونت در ناحیهی روده (تیفوئید، اسهال خونی، پاراتیفوئید، وبا) شوند و مسئولیت ایجاد بیماری فلج اطفال و یرقان را بر عهده دارند. از لحاظ تاریخی اولین دلیل برای کنترل آلودگی آبها، جلوگیری از بیماریهایی است که مولد آنها در آب وجود دارد. عوامل ایجادکننده بیماری را نمیتوان کنترل و سلامت کامل را تأمین کرد. روزانه بیلیونها از این موجودات توسط افراد دفع میشود. این ساکنین مدفوع انسان یک محیط زیست را با این شرایط در آبهای طبیعی پیدا نمیکنند تا تولید مثل کنند و به سرعت از بین میروند.
اهم بیماریهایی که توسط آبهای آلوده به انسان سرایت می کنند شامل:
الف: بیماری انگلی (لیپتوسپیرا ایکترو هموراژه) که به تب یاویل معروف شده است.
ب: کرمها، تخم کرمهایی مانند اسکاریس، تریکوسفال (کرم شلاقی) و کرم قلابدار ممکن است ازطریق خاک و آب آلوده به آنها وارد بدن انسان شود و ایجاد بیماری نماید.
ج: بیماری وبا
د: بیماریهای ویروسی (آب در انتقال دو نوع ویروس پولیویروس و هپاتیت عفونی نقش موثری ایفا میکند).
3- مواد غذایی گیاهی:
مواد غذایی عامل محدودکنندهی مهمی در رشد همهی گیاهان است. در کنار عوامل دیگر سرعت و فراوانی رشد گیاهان متناسب با مقدار مادهی غذایی در دسترس است. مشخص شده که پانزده تا بیست عنصر برای رشد گیاهان سبز مورد نیاز است. بیش از 70 درصد از ترکیبات فسفره در فاضلابها در اثر استفاده از شویندههای خانگی ایجاد میشود و باید اقدام کنترل کنندهای روی این مسئله انجام گیرد.
4- ترکیبات آلی سنتز شده:
تولید ترکیبات آلی شیمیایی بعد از جنگ جهانی دوم در دنیا به میزان قابل توجهی افزایش یافت. ترکیبات موجود شامل مواد سوختنی، پلاستیکها، نرم کنندهها، فیبرها، الاستومرها، حلالها، شویندهها، رنگها، مواد ضد آفت، افزودنیهای غذایی و داروها میباشند که از بین آنها شویندهها و مواد آفتکش از اهمیت ویژهای برخوردارند. از آنجایی که استفاده از این ترکیبات شیمیایی به سرعت در حال توسعه است، عوامل مشخص نظیر انتشار، نابودی و میزان خطر باید مورد بررسی قرار گیرد.
5- نفت:
در سال 1859 اولین چاه نفت با استخراج موفقیتآمیز در پنسیلوانیا بهرهبرداری شد. در حال حاضر سالانه بیش از چند بیلیون بشکه نفت خام در دنیا مورد بهرهبرداری قرار می گیرد. تولید، توزیع و استفادهی سالانه از یک چنین مقدار زیادی نفت باعث ایجاد پیامدهای محیطی میشود.
6- مواد شیمیایی معدنی و کانیها:
این گروه از آلودهکنندههای آب شامل نمکهای معدنی و اسیدهای معدنی و ترکیبات فلزی است. حضور این آلودهکنندهها در آب سه نتیجهی عمومی شامل اسیدیته، شوری و سمی بودن آب را فراهم میآورد.
خاصیت اسیدی (اسید یته): با اهمیتترین منابع برای افزایش دادن اسیدیته شامل زهکشی معادن و باران اسیدی است.
شوری: شوری آب مشاهدهی غیر معمولی نمیباشد بلکه حدود 97 درصد از کل آبهای جهان در اقیانوسها و دریاها به صورت آب نمک هستند و 3 درصد باقیمانده آب شیرین نامیده میشود.
سمیت: خاصیت سمی تعدادی از ترکیبات معدنی خصوصاً عناصر سنگین فلزی سالها شناخته شده است. تعدادی از این ترکیبات که خواص مطلوبی دارند، مرتباً تولید میشوند. احتیاط لازم، ضامن امنیت اشخاصی است که در امر تولید درگیرند. سمیترین این مواد در محیط زیست، شامل مواد حاوی جیوه، سرب، کادمیوم، کروم و نیکل میباشند. این فلزات در بدن موجودات زنده جمع و به مدت زمان طولانی باقی میمانند و به عنوان مجموعهی سم عمل مینمایند.
7- رسوبات:
رسوبات یکی از انواع آلودگیها که به طور طبیعی در فرآیندهای فرسایشی به وجود می آیند. رسوبات در اثر این فرآیندها موجب آلودگی گستردهی آبهای سطحی میشوند. تاثیرات زیان آور رسوبات در آب عبارتند از:
الف:کانالهای چشمهها، بنادر و مخازن پر میشوند. کانالها سرریز شده و عمق آنها تغییر می کند و عمر مفید مخازن آب کم میشود.
ب: جانوران آبزی رانابود میکند. رسوبات ته نشین شده تعداد ماهیها و جانوران صدفدار را کاهش میدهد و زیستگاههای آنها را میپوشاند.
ج: نفوذ نور به درون آب را کاهش میدهد.کاهش نفوذ نور خورشید به داخل آب موجب کاهش فرآیند فتوسنتز توسط گیاهان میشود.
د: آب را تیره میکند. این موجب افزایش هزینهی لازم برای تصفیهی آب میشود.
8- مواد رادیو اکتیو ( پرتوزا)
بعضی از عناصر دارای هسته بسیار ناپایدارند که خود به خود به اجزاء کوچکتر تجزیه میشوند و انرژی تابشی زیادی تولید میکنند.
تشعشع این فرایندهای تجزیهای، مواد رادیواکتیو بسیار خطرناک و حتی مرگآور است.
خطرناکترین هستههای رادیواکتیو، هستههای رادیواکتیو با نیمه عمر متوسط هستند. عناصر رادیو اکتیو (پرتوزا) در هنگام تجزیهی هستههای خود، اشعههای آلفا، بتا پخش پوزیترون نوترون و اشعه گاما ساطع مینمایند.
9- گرما
گرما معمولا از نظر بیشتر مردم، یک آلوده کننده و حداقل به عنوان یک عامل فاسد کنندهی شیمیایی نیست،گرچه افزایش دمای آب بدن سبب تأیرات زیانباری به بزرگی بسیاری آلوده کنندهای شیمیایی میود. رعت هر واکنش شیمیایی، شامل تنفس آبزیان و اکسایش تقریبا با افزایش دما به ازاء هر 10درجهی سانتیگراد دو برابر میشود. در آبهای آلوده شدهی حرارتی، ماهیها به علت افزایش سرعت تنفس به اکسیژن بیشتری نیاز دارند. تهدید بیشتر به زندگی آبزیان از طریق کلرینه کردن آبهای سرد برای استفاده میباشد. این کار برای جلوگیری از رشد باکتریها انجام میشود. کلر به روی موجودات زندهی محیط تاثیر میگذارد. کلر، موجودات زندهی میکروسکوپی را که بعضی از زنجیرههای غذایی اهمیت دارند از بین میبرد.
و...
