1- 1 . مقدمه
انسان،درون جامعه متولد می شود نخستین نهادی که انسان در بدوتولد درون آن چشم می گشاید، خانواده است.ازطریق خانواده کدهای اولیه ی شناخت به انسان داده می شود و او برای ورود به جامعه آماده می شود.همان طورکه تاریخ نشان می دهد،انسان ازابتدای حیات خود به صورت گروهی ودسته جمعی زندگی می کرده است.چنان که می دانیم انسان بخش عمده زندگی خودرادر گروه های اجتماعی می گذراند،تمام آثاری که ازگذشته ی انسان برجای مانده آثار گروهی وجمعی است یا تحت تأثیر نیازها و مناسبات اجتماعی اوساخته وپرداخته شده است به طورکلی می توان گفت انسان درون اجتماع زندگی می کندولاجرم رفتارهایی که ازاوسرمی زند بخشی ازآن ها درآن اجتماع تحت تأثیر قرار می گیرد.اکثررفتارهای اجتماعی درتمامی جوامع وفرهنگ ها معنی دار هستند که برخی رفتارهای اجتماعی جامعه پسند ومورد قبول جامعه بوده وبا قوانین وهنجارهای جامعه مطابقت دارد وبرخی رفتارها مخرب بوده ومانع پیشبرد اهداف گروه یا اجتماع هستند. بررسی تحول حیات اجتماعی انسان در طول تاریخ درجوامع مختلف نشان دهنده روابط خاص هرجامعه ای در طول تاریخ ودگرگونی های به وجود آمده درجوامع است که باید به این مهم توجه شود.
جوامع به طور طبیعی، به تدریج رشد می کنند وسازمان ها و نهاد های مختلفی درآن به وجود می آید. روابط ومسائل اجتماعی ناشی ازرشد باید به شکل منطقی و صحیحی بوده تا انسان ها بتوانند در پرتو شناخت علمی خود به حل مشکلات اجتماعی پرداخته وراه هایی برای تسلط انسان بر روابط اجتماعی و بر سازمان ها و نهادهایی که در کنترل انسان است بیابند.درهرجامعه ای، روزانه مسائل و دشواری های فراوانی بروز می کندوهر گروه برحسب عقاید خود راه حل ها و نظریات خاصی عرضه می کند.زندگی ماشینی عصر حاضر بهداشت جسمانی و روانی انسان ها را به شدت تهدید می کند. عدم تحرک و تنوع لازم در زندگی و وظایف روزمره ، سلامتی انسان ها را به خطرانداخته است از این رو بایستی برای حفظ سلامتی به تمهیداتی توسل جوییم. انسان ها می توانند خود راباموقعیت های غیر منتظره که به تفکرواستدلال نیازمند است سازگار کنند.ازجمله سازگاری ها می توان به سازگاری اجتماعی اشاره کرد. سازگاری اجتماعی رابطه بسیار نزدیکی با سلامت روان دارد یک جامعه مطلوب و منظم باید رفتارهای مطلوبی که جامعه را به هدف می رسانند را الگوی خود قرار دهد لذا برای رسیدن به هدف بایستی افراد خود را اجتماعی بار آورند ودر صورتی که این اجتماعی کردن اعضاء ناکام بماند و تحقق پیدا نکند جامعه به هدف خود نمی رسد و این افراد را به عنوان افرادی منحرف می شناسیم هرگاه این انحراف ها بدون هیچ گونه مانع ونظارتی استمراریابدجامعه درمعرض تهدیدازهم گسیختگی قرارمی گیرد .یکی ازمکانیسم های نظارت اجتماعی، ورزش است. ورزش و تربیت بدنی که خواص و ویژگی های علمی آن درابعاد فرهنگی و اجتماعی بارز وروشن است از اهمیت ویژه ای برخوردار است زیرا یکی از اهداف مهم تربیت بدنی کنترل رفتارها و پیشگیری از پیدایش بیماری های روانی و سالم سازی محیط روانی است تا افراد جامعه بتوانند با برخورداری از یک روان متعادل و سازگار با عوامل محیط خودرابطه صحیح برقرارکرده ودرراه رسیدن به هدف های متعالی خودپیروز شوند.اندیشمند ورزشی،پی یر سورین(1)(1983)، معتقد است که« ورزش برای همه»(2) باعث دگرگون شدن تصورات و تعدیل رفتارهای اجتماعی می شود.شادابی وسرزندگی برای همه ازاهمیت بالایی برخورداراست ودراین بین جوانان بازهم سهم بیشتری ازاین اهمیت رابه خوداختصاص می دهند.جوانانی که بایدجامعه رابه سمت پیشرفت هدایت کنندبا شادی، شادابی وسلامت کامل و لازم
1- Pierre seurin 2- Sport for all
می توانند به اهداف خودبرسند.آن ها باید پیش ازهرچیزسالم باشندتا بتوانند درمورد شغل،حرفه وتحصیل ...تصمیم بگیرند.سلامتی درتمام علوم حتی ریاضیات خودنمایی می کند زیرا کمترین ارتباط آن با علم ریاضی سلامت حافظه و استفاده ازمغزاست(آصف،1385).ورزش کردن فقط برای سلامت وشادابی جسم نیست بلکه درروح واعصاب افراد هم تأثیربه سزایی دارد.در رویارویی با شرایط واوضاع زندگی روزمره وغلبه برمشکلات روزافزون آن افراد نیازبه توسعه وتعالی قابلیت ها و توانایی های خود دارند تا بتوانندسلامت و تندرستی خود راحفظ کرده مسایل ومشکلات را بافکری سالم حل کنند.
ورزش به عنوان یکی ازعوامل فرهنگی عصرما برروی فرآیندی به نام اجتماعی شدن (1) تأثیری شگرف دارد.این فرآیندکه قسمتی ازتکامل شخصیت راتشکیل می دهددر مقابل فرآیند دیگری به نام خود محوری (2) قرار می گیرد وطی آن فرد ارزش های گروهی را درارزش های فردی خودحل می کندودر نهایت آن هارا جانشین ارزش های فردی می کند.ورزش دارای گستره وسیعی است ونقش بسیار مهمی درتربیت فرد و آمادگی او برای زندگی آینده دارد.
درجریان رقابت های ورزشی شخص الزاماً ارزش های خودرا با ارزش های دیگران هماهنگ می سازدو این گامی به سوی رعایت حقوق فردی واجتماعی دیگران است. در ورزش های گروهی بازیکن از نظر ذهنی خویش را به جا و یا رویاروی رقیب می گذارد وحتی برای لحظاتی که شده به جای او فکر می کند (علیمرادیان، 1364).
در میان اقشارمختلف جامعه جوانان و نوجوانان نیاز بیشتری به برنامه ریزی و توجه دارند.به همین لحاظ اکثرنهادهای اجتماعی وازجمله آموزش و پرورش که متصدی تعلیم وتربیت نوجوانان وجوانان
1-Socialization
2-Self-center
هستند دراندیشه تحلیل و بررسی مشکلات موجود و ارائه راهکارهای مناسب می باشند.درراستای برنامه ریزی های آموزش و پرورش یکی ازعوامل مؤثری که می تواند نظام تعلیم وتربیت مارااز تربیت فکری فراتربرده وبرای افراد جامعه مسؤلیت وکاردانی درعمل به ارمغان بیاوردورزش است.ازطریق ورزش جوانان می توانندگزینش های نیک اخلاقی بنمایند،آن ها می توانند با ابراز تمایلات خوشایند نگرش های منطقی درارزش ها وقدر شناسی ها عواطف واحساسات خود را به نحو مطلوبی بیان کنند واز طریق شرکت درگروه های اجتماعی روابط رویارویی با دیگران برقرار سازند ورشد اجتماعی و روابط بین گروهی خویش را افزایش دهند.
1-2 . بیان مسأله
« این تحقیق در مورد بررسی و مقایسه میزان سازگاری اجتماعی در دانش آموزان ورزشکار و غیرورزشکار دبیرستانی استان لرستان است ».
درهرجامعه ای سلامت اجتماعی به عنوان یکی ازابعاد مهم سلامت است که درسال های اخیرتوسط سازمان بهداشت مطرح شده است وبه این معنا است که برای دسترسی به سلامت کامل، تنهاسلامت جسمی وروانی کافی نیست بلکه ازآن جا که انسان در محیط جمعی زندگی می کند سلامت اجتماعی نیزضروری است.منظورازسلامت اجتماعی مشارکت فعال مردم درزندگی اجتماعی است. این مشارکت از طریق شرکت درانجام فعالیت های شغلی، تحصیلی، شرکت دراجتماعات و ... صورت می پذیرد که نتیجه سازگاری اجتماعی افراد است نوجوانی سال های تغییروتحول در همه جنبه های رشدجسمی، ذهنی، عاطفی، روانی واجتماعی است وآشنایی نوجوانان بامعیارهای رشدوسلامت به ایجادزندگی سالم وپرنشاط برای آنان کمک فراوانی خواهد کرد.نوجوانان سرمایه های آینده،هرجامعه هستند وهر اندازه که ازسازگاری اجتماعی بالایی برخوردار باشند، رشد وپیشرفت جامعه را تضمین خواهند کرد.جهت ایجاد وحفظ سازگاری اجتماعی درنوجوانان شناخت عوامل مؤثردر ایجادسازگاری آن هابسیار مهم است.به طورکلی سازگاری اجتماعی به توانایی وقابلیت شخصی درارتباط با سایرافراد برمی گردد.به اعتقاد سالیوان (1) (1957)،درجریان سازگاری اجتماعی موضوع ارتباط فردبا افراد دیگرمطرح می شود.در این جریان برخورد انگیزه ها وخواسته های فرد با ضروریات زندگی گروهی نمایان می شود.(صیاد پور، 1372). همان طورکه بیان گردید برای ایجاد وحفظ سازگاری اجتماعی شناسایی عوامل مؤثر مهم است و یکی ازاین عوامل مهم تعلیم وتربیت نوجوانان است.
به طور کلی اولین گام جهت پیشرفت در هر جامعه تعلیم و تربیت درست است و چنان که می دانیم نخستین نهادی که بعد ازخانواده ازسوی جامعه وباهدف اجتماعی کردن کودک ایجاد ووارد عمل می شود، مدرسه یا نهاد رسمی آموزش و پرورش است.هدف آموزش علوم یا به عبارتی علم آموزی هدف ثانویه ی مدرسه است.و هدف اصلی این نهاد همان اجتماعی کردن یا آماده ساختن فرد برای حضور درجامعه ودرک به موقع وهماهنگ ساخت ها ،کارکردها وفرهنگ جامعه جهت نشان دادن عملکرد معقول اعم ازواکنش ها، رفتار یا کنش، در جهت رفع نیاز ها و رسیدن به اهداف جمعی است.
بررسی و مقایسه سازگاری اجتماعی(1) در دانش آموزان ورزشکار و غیر ورزشکار مقطع متوسطه استان لرستان-- دو فصل اول- 86 ص