تعداد صفحات : 65 صفحه -
قالب بندی : word
مقدمه
واژه «خراسان» در فارسی باستان نیامده است ولی نام شهرها و آبادی‌هایی که هر کدام جزئی از خراسان گذشته یا کنونی بوده و هستند، بارها در کتیبه‌های مختلف آمده است. واژه «خراسان» به معنای «خاور» یعنی «قسمتی که از خورشید است» می‌باشد. این واژه ترکیبی است از «خور» به معنی خورشید و «اسان» به معنی آمدن و مجموع ترکیب آن، به معنی «جایی است که از آن، خورشید برمی‌آید» و خراسان به معنی «محل طلوع خورشید» است. این سرزمین چون در شرقی‌ترین ناحیه ایران زمین قرار داشته است و خورشید زودتر از سایر نقاط در آن طلوع می‌کرده، این نام را به خود گرفته است از این رو «خور آسان» به معنای پدیدار شدن خورشید یا سرزمین بامدادان و طلوع آفتاب به کار رفته است. با استناد به این توصیف خورآسان را می‌توان سرزمین شرقی یا شرقی‌ترین ناحیه ایران زمین نیز تلقی کرد. واژه «خورآسان» در طول اعصار به سبب کثرت استعمال تحول یافته و به «خراسان» امروزی بدل گشته است. در آثار و نوشته‌های سعدی نیز واژه خراسان به همان معنای «خاور» به کار رفته است.
استان خراسان رضوی در گذشته بخشی از خراسان بزرگ بود که در سال 1383 خورشیدی با تقسیم استان خراسان به سه استان خراسان شمالی، خراسان رضوی و خراسان جنوبی ایجاد شد.
عوارض جغرافیایی استان خراسان رضوی
این استان به سبب وسعت زیاد، از نظر شرایط طبیعی، بسیار متنوع می‌باشد و هر یک از نواحی مختلف آن دارای ویژگی‌های خاصی است. به طور کلی ناهمواری‌های استان خراسان رضوی به دو بخش کوهستانی و دشت تقسیم می‌شود. بلندترین نقطه این استان قله بینالود در 3615 متری و پست‌ترین نقطه آن، در دشت سرخس در ارتفاع 299 متری از سطح دریا واقع شده است.
ارتفاعات استان خراسان رضوی را می‌توان به ارتفاعات شمالی و جنوبی تفکیک کرد. ارتفاعات شمالی عموماً شرقی- غربی هستند در حالی که ارتفاعات جنوبی امتداد شمالی- جنوبی دارند. کوه‌های استان دنباله ارتفاعات البرز به سمت مشرق است که به صورت قوس‌های موازی از شاه‌کوه آغاز شده و در جهت شمال غربی به سوی جنوب شرقی تا ارتفاعات هندوکش در افغانستان امتداد می‌یابد.
در بخش شمالی خراسان رضوی قسمت قابل توجهی از دو رشته کوه کپه داغ- هزار مسجد، آلاداغ- بینالود قرار گرفته است. رشته کوه‌های هزار مسجد با حدود 3040 متر ارتفاع از شمال غربی به جنوب شرقی امتداد یافته است و ارتفاع آن در اطراف سرخس کاهش می‌یابد. این کوه‌ها در یک حوضه رسوبی با گسل‌های عمیق شکل گرفته‌اند.
بینالود: رشته کوه‌های بینالود در امتداد البرز شرقی قرار گرفته‌اند و شکل‌گیری آن مشابه هزار مسجد بوده است و بلندترین قله این رشته کوه «بام خراسان» با ارتفاع بیش از 3200 متر می‌باشد. رشته کوه بینالود بر اثر آخرین فعالیت‌های کوهزایی آلپی به وجود آمده است و لایه‌های آن به سوی نیشابور روی هم رانده شده و چین خورده‌اند. از دیگر قلل این رشته کوه می‌توان به شیرباد با ارتفاع 3250 متر، فلسکه با ارتفاع 3100 متر و قوچگر با ارتفاع 3050 متر را نام برد. بینالود از شمال شرق به دره کشف رود و دشت مشهد و از جنوب غربی به چاله ساختمانی دشت نیشابور مشرف است. در بخش شمالی این رشته کوه، کوه‌های فرعی وجود دارند که دارای دره‌های صخره‌ای با ارتفاع 200-300 متر می‌باشند که معروف‌ترین و پرآب‌ترین آن‌ها، اخلمد است که دارای چندین آبشار می‌باشد. آبشار اصلی آن 40 متر ارتفاع دارد. کلیه آبریزهای شمالی این کوهستان به کشف رود و آبریزهای جنوبی آن به کال شور می‌ریزند. مهم‌ترین رودها و ریزآب‌های بینالود؛ فاروب رمان، دیزآباد، چناران، گرینه، درود، بوران و بهارآب خروین و شورآباد می‌باشند. کوه‌های بینالود با وجود بارندگی اندک، دارای مراتع سرسبز به ویژه در ارتفاعات 1800 تا 2700 متری است و در فصل ییلاق، عشایر کوچنده مانند توپکانلوها و رانلوها به این منطقه کوچ می‌کنند. در کوه‌های بینالود معادن مختلفی وجود دارد که از آن جمله معدن طلای قدیم نزدیک طرقبه، معادن مرمر نزدیک شاندیز، زغال‌سنگ در حدود فریزی و مس و سرب در نزدیک ناحیه‌ای به نام بار می‌باشند. همچنین ذخایر اندکی از آلومینیم در ارتفاعات شمالی نیشابور به نام مهرآباد کشف شده است. مهم‌ترین و غنی‌ترین معدنی که در این رشته کوه وجود دارد، معدن فیروزه است که در حوالی روستای معدن از توابع دهستان بار شهرستان نیشابور استخراج می‌شود.
دانلود مقاله کامل استان خراسان رضوی