گزارش تخصصی معلمان چگونه می توان بوسیله روش تدریس ایفای نقش و نمایش درس فلسفه و منطق را برای دانش آموزان جذاب نمود

اختصاصی از نیک فایل گزارش تخصصی معلمان چگونه می توان بوسیله روش تدریس ایفای نقش و نمایش درس فلسفه و منطق را برای دانش آموزان جذاب نمود دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

دانلود گزارش تخصصی معلمان چگونه می توان بوسیله روش تدریس ایفای نقش و نمایش درس فلسفه و منطق  را برای دانش آموزان جذاب نمود بافرمت ورد وقابل ویرایش تعداد صفحات 110

دانلود گزارش تخصصی معلمان,راهکارها,پیشنهادات,گزارش تخصصی فرهنگیان,

این گزارش تخصصی جهت ارائه برای ارزشیابی و کسب امتیاز کامل و همچنین جهت ارائه به عنوان تحقیق ارتقاء شغلی بسیار کامل میباشد

چکیده

در آموزش یادگیری به شیوه فرایندی این باور اساسی وجود دارد که فرایندهای شناختی مانند م...ه دقیق، جمع آوری و پردازش داده ها و فرضیه سازی پیش بینی استنباط و ... اساس یادگیری را تشکیل می دهند. و به همین اساس در تدریس فلسفه باید شرایطی فراهم شود تا این مهارت در یادگیرندگان تقویت شود و مکمل این یادگیری شرایط محیطی، ویژگی های یادگیرندگان، ضرورت های موضوع یادگیری، هدف آموزشی، هدف های یادگیرنده، نحوه سازمان دهی و ارائه موضوع و محتوای یادگیری، فعالیت یادگیرنده و مهم تر از همه شیوه ی تعاملی در فرایند تدریس مورد توجه قرار می گیرند.
فلسفه غرب با در دست داشتن چند ویژگی به راحتی توانسته است تا بنیادی ترین مراکز فکری و فرهنگی مسلمانان پیشروی کند از آن جمله:
1)دسترسی به کتابخانه و منابع نوشتاری گسترده و غنی از کهن ترین منابع تا جدیدترین آنها
2)در اختیار داشتن فضاهای آموزشی-پژوهشی مناسب و گسترده
3)امکانات فرآوان اطلاع رسانی به منظور نشر اندیشه های جدید از طریق کتاب، مجله های تخصصی، سایت های علمی و ...
4)بهره گیری از شیوه های پژوهشی-علمی
اما در این سوی دفتر پر برگ اندیشه های ناب فیلسوفان مسلمان به ویژه شیعیان هنوز با کمبودهایی روبرو است. و این کمبودها برای دانش پژوهشی که بخواهد در زمینه فلسفه اسلام حتی در زمینه فلسفه یونان باستان و ... تحقیق نماید محرز و تأثیرگذار است..
اینجانب ......... دبیر فلسفه و منطق و معارف اسلامی دبیرستان ... در  مقاله مدون حاضر        کوشیده ام تا درس فلسفه را از طریق راهکار های دانش آموز محور برای دانش آموزانم  جذاب نموده و آنان را در  فهم  این درس یاری بخشم.
 مقدمه
از وقتی درآموزش و پرورش بعنوان دبیر درس فلسفه مشغول به کارشده ام هر وقت پای صحبت دبیران این درس نشسته ام ازگله و شکایت آنها مبنی بر اینکه دانش آموزان نسبت به این درس علاقه نشان نمی دهند رنج برده ام و همیشه این سوال مرا به خود مشغول کرده است که چرا دانش آموزان نسبت به این درس خاص اینگونه رفتارمی کنند؟ و با توجه به آمارهای موجود درصد قبولی و میانگین نمرات این درس نیز پایین است؟ در ذهن خودم تحلیل ها و دلایل خاصی هم برای این رفتار دانش آموزان پیدا می کردم. مانند اینکه:
ـ این درس برای دانش آموزان خشک و بی جاذبه است.
ـ کلمات آن سخت و غیر قابل فهم و درک است.
ـ این درس در سالهای قبل از پایه سوم پیش نیازی ندارد.
ـ این دو کتاب عاری از عکس و تصاویر جذاب برای جلب توجه دانش آموزان است.
ـ تدریس این دو کتاب در بیشتر مواقع توسط دبیران غیرمتخصص انجام گرفته است که آنها هم در تدریس این دو کتاب دچار مشکل بوده اند و یا حتی خودشان نیز به تدریس این درس علاقه ای ندارند و به خاطر پرکردن ساعات موظف خود مجبور شده اند که در این کلاسها تدریس کنند.
ـ دانش آموزان با الفاظ و مفاهیم فلسفه آشنا و مأنوس نیستند و کلماتی که در آن استفاده می شود کاملاً تخصصی و دور از ذهن دانش آموزان می باشد.
ـ دانش آموزان از مفاهیم این دروس در ذهن خود غولی ساخته اند که هیچگاه دست یافتنی نیست و نمی توانند این درسها را یاد بگیرند.
ـ عدم علاقمندی دانش آموزان به این درس حتی چه قبل از آنکه آن را بخوانند و چه بعد از مطالعه آن وجود دارد.
ـ رواج فرهنگ بدون فایده بودن و بدرد نخوری این علوم در جامعه و کاربردی نبودن این دروس در تحصیل و زندگی فردی و شخصی تحت تأثیر فرهنگ غلط در میان عوام و حتی بعضی از افراد تحصیل کرده.
ـ مظلوم بودن فلسفه در جامعه ی کنونی ما، زیرا نظام آموزش و پرورش و رسانه های جمعی کشور روی معرفی این علوم آن چنان کار نکرده و بسترسازی لازم را انجام نداده است و اطلاع رسانی صحیح در این رابطه وجود ندارد. البته هرکدام از این دلایل بحران را می توان به دقت آسیب شناسی و تحقیق جامع و علمی نمود. برای اینکه بتوانیم در کلاس بهتر عمل کنیم و در دانش آموزان علاقه و انگیزه ایجاد کنیم این راه حلها را متناسب با شرایط و امکانات موجود در مدرسه و شناخت استعدادها و توانائیها و علایق و سلیقه ی دانش آموزان بکارگیریم. البته باید بدانیم که همیشه فقط یک روش تدریس خاص و محدود برای همه نوع کلاس ها و درهمه ی شرایط نتیجه بخش نخواهد بود بلکه معلم هنرمند و توانا و فعال کسی است که برای هر زمان و شرایطی یک راه حل منطقی و مناسب بکار ببندد.
بیان مساله
شناخت علل افت تحصیلی و عوامل بی میلی و بی توجهی دانش آموزان به درس فلسفه به دبیران و مسئولان آموزش و پرورش کمک می کند تا با به کارگیری راهکارهایی با ایجاد انگیزه و علاقه در دانش آموزان و از میان برداشتن موانع زمینه پیشرفت در درس فلسفه را فراهم می آورد.در بررسی علل افت در  ساختار نظام آموزشی می توان موارد زیر را مشاهده  نمود :
-بی توجهی به رشته علوم انسانی و به طریق اولی به جایگاه فلسفه در نظام آموزشی
-عدم سنخیت درس فلسفه با مجموعه دروس رشته فلسفه و علوم انسانی که بیشتر که بیشتر مبتنی بر تحفظ اند تا تفهم
-عدم استفاده از منابع غنی به ویژه منابع فلسفی گذشتگان (فلسفه اسلامی)
-تأخیر در زمان ورود دروس فلسفه به برنامه درسی نظام آموزشی کشور (این درس از سال سوم متوسطه نظری آن هم در رشته انسانی و بدون هیچ پیش زمینه قبلی وارد نظام آموزشی رسمی کشور شد)
-ادغام تدریس و امتحان دروس فلسفه سال سوم، که از ماهیت متفاوت و مستقلی برخور دارند،در نظام جدید آموزش متوسطه (سالی-واحدی)
-عدم کفایت ساعات درسی با توجه به موضوعات گسترده و متنوع فلسفی و منطقی به خصوص در دوره پیش دانشگاهی
-بی توجهی و اعمال در برگزاری کلاس های آموزش ضمن خدمت معلمان با توجه به غیر خصوصی بودن اکثر معلمان در سراسر کشور
-تأخیر در آغاز سال تحصیلی در بسیاری از مناطق، به علت مشکلات موجود در سازماندهی دبیران
-فقدان مجله رشد فلسفه و عدم دسترسی معلمان فلسفه به نشریات تخصصی در این زمینه
  توصیف وضعیت موجود:
اینجانب ........ دبیر فلسفه آموزشگاه ..... شهرستان ... مدت     سال است که در آموزش و پرورش در حال خدمت می باشم .و هم اکنون در آموزشگاه ... در سمت دبیر فلسفه تدریس می کنم. مساله ای که بنده با آن مواجه شدم وباعث شد که تغییراتی در کلاسم ایجاد کنم هر ساله در پایان هر دو نیم سال (اول ودوم ) از دانش آموزان می خواهم که نقطه نظرات خود را در قالب نظرا ت ، انتقادات و پیشنهادات  در مورد روش تدریس بنده ارائه دهند پس از جمع آوری به این نتیجه رسیدم که دانش آموزانم به درس فلسفه کمتر توجه نشان می دهند  ونمره ارزشیابی های مستمر آنان در این درس کمتر است و در فعالیت های گروهی شرکت نمی کنند .به همین دلیل تصمیم گرفتم پژوهشی در این زمینه  انجام دهم.  
-  چرا دانش آموزان به درس فلسفه  علاقه چندانی ندارند؟    
-  آیا شیوه تدریس بنده یا  دبیران سال های قبل سبب بی انگیزه نمودن آنها به درس فلسفه  شده است؟
-  عدم آشنایی دانش آموزان به نحوه  ی مطالعه این درس ،سبب بی علاقگی آنها به این درس شده است ؟
-  عدم توجه به ارزشیابی  های مستمر وتکوینی در یادگیری درس فلسفه  تاثیر داشته است ؟
 -  عدم استفاده از وسایل کمک آموزشی درتدریس توسط دبیران موثر بوده است ؟
-  چگونه می توان دانش آموزان را به درس فلسفه  علاقه مند سازم؟
 اینها سوالاتی بودند که باید پاسخ آنهارا پیدا کرده وراهکارهای مناسب برای آنها پیدا می کردم. ارزشیابی بخشی از فرایند یاددهی - یادگیری است. همه دست اندرکاران امور آموزشی وتربیتی با کلمه ارزشیابی  و امتحان آشنایی دارند . اگر بگوییم که ارزشیابی حلقه مفقوده یادگیری محسوب می شود زیاد به خطا نرفته ایم چرا که از یک نظر ارزشیابی آخرین حلقه از فعالیت های آموزشی دبیر وبرنامه درسی محسوب می شود واز نظر دیگر ارزشیابی در روش های فعال تدریس فلسفه باید مقدم واستمرار دهنده برنامه های درسی وفرایند تدریس شمرده شود.  همه گمان می کنند که ارزشیابی مخصوص اندازه گیری دانش ها ومهارت ها ی دانش آموزان از مطالب مطرح شده در کلاس درس است در حالی که ارزشیابی باید شامل برنامه درسی وفعالیت های دبیر در کلاس ونحوه  تدریس وی نیز می باشد وبه عنوان ابزاری برای درک نقایص برنامه وروند تدریس ویادگیری دانش آموز به کار رود.حال می توان گفت که ارزشیابی بخشی از فرایند یاددهی – یادگیری است وجدا از آن ودر انتهای آن قرار نمی گیرد.
اهمیت موضوع
در سال‌های اخیر در دروس فلسفه دبیرستان، ... نمره‌های پایین دانش‌آموزان هستیم.. در پرداختن به علل تقلیل نمره‌های دانش‌آموزان در این دروس می‌توان چند عامل را در نظر گرفت:
۱) نیروی انسانی (دبیر) ‌
۲) سبک نگارش متون این دو کتاب ‌
۳) روش تدریس دبیران ‌
۴) نقش دانش‌آموزان به عنوان فراگیران اصلی ‌
در مبحث نیروی انسانی چند نکته را باید در نظر گرفت: ‌
۱) مرتبط، عدم‌مرتبط یا نیمه‌مرتبط بودن رشته تحصیلی دبیران با این دروس؛ که به نظر می‌رسد چنانچه از دبیران مرتبط یا نیمه‌مرتبط برای تدریس استفاده شود این مساله تاثیر مثبتی روی کیفیت تدریس و نمره‌های شاگردان می‌گذارد. البته ناگفته نماند گاه معلمی رشته تحصیلی‌اش مرتبط با این درس است ولی از اطلا‌عات علمی به روز، یا از فن بیان خوبی برخوردار نیست که خود این مساله نیز اثر منفی دارد.
۲) مساله بعدی در مورد نگارش خود این دو کتاب است. شاگردان بدون هیچ‌گونه سابقه ذهنی و بدون اینکه هیچ مطلبی را قبلا‌ در مورد فلسفه یا منطق خوانده باشند یا شنیده باشند، به یک باره در سال سوم با این دوکتاب مواجه می‌شوند. نگارش سنگین، پیچیده و گاه گنگ و مبهم این دو کتاب دانش‌آموزان را دچار خستگی و خمودگی می‌کند و از آنجا که ورود دانش‌آموزان به رشته‌های علوم انسانی در دانشگاه‌ها نیازمند یادگیری این درس است، به ناچار باید این دو کتاب خشک و سخت را مطالعه کنند، بدون آنکه ضرورت مطالعه این دو کتاب و کاربرد آن را در زندگی روزمره خود بدانند و به جهت کم‌اطلا‌عی و قشری‌نگری، نقش و اهمیت علوم انسانی در پیشرفت و شکل دادن به دنیای تکنولوژی را به خوبی درک نمی‌کنند. هرگز به نوجوانان گفته نشده که پاسخ به مشکلا‌ت اولیه بشر و چگونگی پاسخ به نیاز‌های اولیه وی همگی برداشتن اولین گام‌ها به سمت فلسفه بوده است، پس از جواب به این نیاز‌های اولیه بود که بشر به فکر مسائل مربوط به حقیقت هستی، مرگ، گذشته، آینده، آزادی،‌عدالت اجتماعی، خوبی و بدی و ... می‌افتد و اینکه ما وقتی به این جهان نگاه می‌کنیم از آن جدا نیستیم، بلکه جزو جدانشدنی از این جهان هستیم و هستی خود را بدون حضور در این جهان نمی‌توانیم تصور کنیم و اگر در کتب مختلف به عنوان مثال مطالعات اجتماعی، رمان‌شناسی، دینی یا حتی ریاضی و ... فلسفه تدریس این کتاب‌ها و فلسفه پرداختن به بعضی از مطالب و نیز روش صحیح اندیشیدن ذکر می‌گردید، شاید در سال سوم مشکلا‌ت دانش‌آموزان کمتر می‌شد.
۳) مساله بعدی نقش تدریس دبیران برای این درس است که باید دید آیا روش خاصی در تدریس باید به کار گرفته شود تا جذابیت و فراگیری این دروس برای دانش‌آموزان بالا‌ رود یا هر دبیری نسبت به سلیقه و روش تدریس خود باید این دروس را تدریس کند.
۴) نکته بعدی نقش خود فراگیران (دانش‌آموزان) است که باید به آن پرداخت. در وهله اول اینکه دانش‌آموزان به دلیل شرایط خاص جامعه (دسترسی نامعقول به اینترنت، دیدن فیلم‌های ماهواره‌ای و ...) در یک بی‌انگیزگی خاص به سر می‌برد شکی نیست و این مساله به طور یقین نه تنها در مورد یادگیری این درس بلکه در مورد سایر دروس نیز اثر منفی داشته و دارد.
شیوه گرد آوری اطلاعات (شواهد 1 )   
  پژوهش حاضر دربین دانش آموزان سال سوم رشته انسانی آموزشگاه فاطمه الزهرا (س)      می باشد .امسال هم طبق سالهای قبل برای اینکه بدانم چرا دانش آموزان به درس فلسفه علاقه کمتری نشان می دهند وچه کار کنم که دانش آموزان از این حالت خارج شوند وبا دید دیگری به این درس نگاه کنند به اهمیت درس فلسفه  پی ببرند ابتدا از خود آنها خواستم که نظرشان را درباره این درس وکلاس بنویسند وبگویند چه  انتظاری از کلاس فلسفه  دارند ودوست دارند از چه روشی برای تدریس این درس استفاده شود.  بعداز نظر خواهی از دانش آموزان با مشاور وهمکارانم در باره علل بی علاقگی وضعف دانش آموزان در این  درس صحبت نمودم سپس از تعدادی از اولیاء دانش آموزان ضعیف دعوت به عمل آمده وعلل بی علاقگی  وضعف فرزندشان را نسبت به درس جویا شدم. تا بتوانم دانش آموزانم را به شرکت در کار گروهی ترغیب نمایم.   
تجزیه وتحلیل داده ها
 پس از بررسی نظرات ومطالعه کتاب ها ومجلات مختلف و همفکری ومشاوره با مشاور در مدرسه  وسایر همکاران  درباره علت عدم علاقه دانش آموزان به درس فلسفه به نتایجی دست یافتم که به شرح ذیل  می باشد:   
نظرات همکاران:
-  نداشتن انگیزه
- توجه بیش از حد به مسائل جانبی وحاشیه ای (تفریح  ومیهمانی ، شب نشینی و...)
- توجه ،علاقه وتحت تاثیر برنامه های تلویزیونی وماهواره ای  قرار گرفتن
- تحت تاثیر محیط قرار گرفتن
 - نداشتن برنامه ریزی وعدم رسیدگی به  موقع به  والدین به وضعیت درسی دانش آموزان
- عدم علاقه به مطالعه
- نداشتن انگیزه وهدف  
  - صرف اوقات زیادی از شبانه روز برای دیدن برنامه های تلویزیونی
 - سطح تحصیلات خانواده    
در مرحله بعدی نظر دانش آموزان را در باره درس جویا شدم :
نظرات شما در مورد درس فلسفه   چیست؟ ‌
▪ نحوه نگارش کتاب چگونه است؟ ‌
▪ آیا خواندن این درس ارتباطی با رشته تحصیلی که در آینده می‌خواهیدآن را ادامه دهید، دارد؟ ‌
▪ آیا این درس با زندگی شما ارتباطی دارد؟ ‌
▪ آیا شیوه تدریس دبیر، معلومات و تخصص وی در علا‌قه‌مند کردن شما به این درس‌موثر است؟ ‌
در پاسخ به سوال‌ها، بالا‌ ۹۰درصد شاگردان نظر داده‌اند که درس فلسفه ‌دارای نگارش سخت و پیچیده‌ای است و به خصوص در مورد کتاب فلسفه‌گفته‌اند بعضی عبارت آن بسیار گنگ است و به عنوان تبیین فلسفه و نقش آن در زندگی انسان از تعریف فلسفه و ارتباط آن با سایر علوم مطالبی مختصر، پیچیده، گاه گنگ و بدون اینکه هیچ زمینه‌سازی‌ای از سال‌های قبل شده باشد مطرح شده است. در این نظرسنجی گروهی از دانش‌آموزان گفته‌اند ما معنای بعضی از جمله‌ها را حتی با توضیح دبیر نمی‌فهمیم، لذا بهتر بود کتاب با نثر ساده و روان‌تر نوشته می‌شد. حدود ۸۰ درصد دانش‌آموزان از کم بودن زمانی که به این درس اختصاص داده شده است، گله داشته‌اند.
بعضی گفته‌اند اگر چکیده، منظور و مفهوم هر درس در پایان ذکر می‌گردید، بهتر بود. ۸۰درصد آنها گفته‌اند، اینکه منطق جای اشتباه و خطای فکر را می‌گیرد، ما آن را به طور علمی در زندگی خود حتی با پایان یافتن کتاب درک نخواهیم کرد و در اینجا معلوم می‌شود که عدم سابقه ذهنی و نفهمیدن کاربرد عملی فلسفه در زندگی اجتماعی آنها، بی‌تاثیر در نظرات آنها نیست و همچنین گفته‌اند که ارتباط این درس را با این رشته تحصیلی خود در آینده نمی‌دانند. ‌
راهکار های پیشنهادی
1-قبل ازتدریس هربخش ازکتاب فلسفه ومنطق به دانش آموزان گفته شوددرس جدیدرادرمنزل روزنامه وارمطالعه نمایند.اگرملاحظه کردیدکه دانش آموزان ممکن است این کارراانجام ندهندقبل ازشروع تدریس خوددرکلاس 5دقیقه زمان رابرای مطالعه درس جدیددراختیاردانش آموزان قراردهید.
2-درموقع حضوردرکلاس درس یک یاچندکتاب فلسفی ومنطق که باعث شودبامنابع ومآخذاین علوم آشناشوندباخودبه کلاس بیآوریم.وآنهاراطوری روی میزبچینیم که آنهاراببینند وبعددر اختیاردانش آموزان بگذاریم تابانام نویسندگان ویامترجمان،فهرستهاومتن کتاب آشناشوندوسعی کنیم کتابهایی رابیآوریم که متن آنهاساده باشدتاآنهاراجلب کندوانگیزه ای شودبرای تحقیق ومطالعه ی بیشتراین دروس .
3-قبل ازتدریس حتماًارزشیابی آغازین رابصورت سؤالات کتبی یاشفاهی انجام دهیم وبااطلاع ازیادگیری وفهم درس قبلی کارتدریس درس جدیدراآغازکنیم وچنانچه بعضی ازدانش آموزان دچارمشکل هستند مباحث رابرای آنها بصورت خلاصه ومفید توضیح وشرح دهیم البته اینکار می تواند توسـط دانش آموزان دیـگرنیزانجام شـود .یعنی خـود دانش آمـوزان اشکـالات یکدیگررارفع نمایندکه اینکارمی تواندباسؤالاتی که شماازآنهامی کنیدتحقق یابدبه این وسیله هم دانش آموزان درامرتدریس مشارکت دارندوهم رفع اشکال صورت می گیردومعلم فقط درکلاس وظیفه نظارت کننده وتسهیل گرراخواهدداشت وچنانچه دانش آموزی مشکل داشت نسبت به هدایت اواقدام کند.
4- دربعضی جلسات تدریس خودبرای رواج فرهنگ تفکرواندیشه ومهارت بکارگیری این دوخصوصیت درمیان دانش آموزان پیامهایی ازقرآن،نهج البلاغه، صحیفه ی سجادیه،سخنان کوتاه بزرگان،شعراو.... رابرروی تخته سیاه بنویسیدویابه دانش آموزان پیشنهاددهیدکه بعنوان یک تحقیق اینکارراانجام دهندوقبل ازحضورشمادرکلاس آنراروی تخته بنویسندوهرکس که این خلاقیت راازخودش نشان دادبه عنوان نمره ی مستمرکلاسی امتیازی داده شودویاپیامهابصورت پوسترویاچارت درکلاس نصب شودوهرچندمدتی آنهارابامتنهای جدیدتعویض کنند.
5-درروش تدریس ازوسایل کمک آموزشی که باعث جلب توجه دانش آموزان ویادگیری بهتردانش آموزان می شودبهره ببرید.بهترین وسایل کمک آموزشی وسایلی هستندکه ساده باشندوقابل استفاده دانش آموزان مانند:کارتهای درسی،چارت، لوح و............ این وسایل رابه دست دانش آموزان بدهیدوازآنهابخواهیدکه ازاین وسایل استفاده کنند.
6-می توانیددرکلاس ازنوارهای موسیقی آرام ومناسب برای ایجادجوصمیمی بهره ببرید.
7-پیشنهادبیست وچهارم:درموقع تدریس مسائل فلسفی ومنطقی رابه نمونه هایی اززندگی ومسائل اخلاقی واعتقادی وفرهنگی ارتباط دهیدتا بااستفاده ازآن مهارتهای زندگی رادردانش آموزان تقویت ویاایجادکنیم وتجربیات شخصی وفردی خودودیگران رابرای آنها تبیین کنیدالبته نه بصورت پندواندرز...... (8)
8-یکی دیگر ازروش تدریس های فعال استفاده ازروش نمایش می باشد.این روش مخصوصاًدربخش تدریس می تواندثمربخش باشدیعنی دانش آموزان متن رابصورت نمایش نامه به اجرادرمی آورندالبته موقعی نتیجه مطلوب حاصل می شودکه شما شیوه انجام این کاررابه آنهاآموزش داده باشید.
اجرای راه حل جدید و نظارت بر آن  :
 پس از بررسی راه حل های پیشنهادی بهترین راه حل را که به نظرم جذاب ترین آنها بود در مورد یکی از درس های سخت فلسفه به نام سقراط به کار بستم.و از طریق نمیش و ایفای نقش آن را به دانش آموزان آموختم که مراحل آن در زیر آورده شده است:
مراحل الگوی ایفای نقش
مرحله اول : انتخاب موضــوع
شناسایی وانتخاب موضوع اولین قدم برای الگوی ایفای نقش است و انتخاب آن به دو صورت انجام می‏شود : موضوع درس ( مورد تدریس ) یا موضوعات دلخواه که دانش آموزان کلاس بر اساس علایق خود انتخاب می‏کنند در هر دوصورت ، باید ابعاد گونگون آن تشریح و به کلیه فرگیرندگان تفهیم گردد تا ایفگران نقش‏ها ، مفهوم اصلی را درک کنند . در این مرحله ، موارد زیر باید رعایت شود :
واضح و روشن کردن موضوع ، به نحوی که برای همه قابل فهم باشد .
موضع کلی ، مورد علاقه وتوافق بچه‏ها باشد .
موضوع دارای اهداف مهم اجتماعی باشد .
موضوع قابل اجرا و در ساختار الگوی ایفای نقش قابل بحث باشد.
واؤه‏های موجود در موضوع تعریف و مشخص گردد .
موضوع جذاب و متناسب با توانایی‏های ذهنی و روانی دانش آموزان باشد .یادگیری ارتباطی دو طرفه و تعاملی است و بدیهی است که گر یادگیرندگان منفعل باشند ، امکان یادگیری به وجود نخواهد آمد. در این روش ، همه افراد نقش‏دارند و باید در موعد مقرر نقش خود را ایفا کنند و سپس به صورت فعال در جریان آموزش به فعالیت بپردازند.
مرحله دوم : نوشتن نمایش نامه
نگارش نمایش نامه‏ ، پیکره اصلی الگوی ایفای نقش است . در این مرحله ، کلیه فعالیت‏ها از شروع تا پایان به صورت محاوره‏ای نوشته می‏شود و دانش آموزان با کمک و همکاری مربی ، مراحل را می‏نویسند . اهداف اصلی موضوع درس باید در یکایک مراحل گنجانده شود . رعایت ارزش‏های اجتماعی و پرهیز از عادت‏های نامطلوب و محتواهای نامناسب الزامی است . بنابراین ، محتوای اصلی در ایفای نقش ، همین مرحله است وپیام اصلی درس باید در این قسمت مطرح واز طریق اجرای آن به دانش ‏آموزان منتقل شود . دانش‏ آموزان باید راه‏کارهای اجرایی را در مراحل بعد اجرا کنند . در این مرحله ، رعایت توان دانش آموزان ، اطلاعات و زمینه‏های فکری آنان اهمیت بسیار دارد .
نمایش نامه باید دارای ابتدا و انتها باشد و متن ، آموزش‏های لازم را بدهد . گر نمایش‏نامه مورد نظر خوب تنظیم نشود ، انگیزه دانش آموزان برای اجرا کاهش می‏یابد و ممکن است نمایش جذابیت مورد نظر را نداشته باشد . جملات باید حتی‏الامکان کوتاه و قابل فهم باشد و براساس بینش دانش آموزان تنظیم شود . بین جملات و تنظیم محتوا باید ارتباط و توالی منطقی وجود داشته باشد و موضوعات به صورت اصولی هم جهت باشند .
مرحله سوم : تعیین نقش‏ها
انتخاب بازیگران بر اساس توانایی وعلاقه آنان به نقش‏های مورد نظر ، مهم‏ترین بخش الگوی ایفای نقش است . فعالیت‏های لازم برای مراحل الگو ، دراین مرحله مشخص می‏گردد و تعداد نقش‏ها و گزینش افراد ودیگر موارد اجرایی باید مد نظر باشد .
شناخت شخصیت افراد و ویؤگی‏های رفتاری ، ساختار بدنی ( قد ، وزن ، سن و .......) اهمیت زیادی دارد . معلم یا مربی در مقام کارگران نمایش ، قبل از هر چیز باید بازیگران را خوب بسنجد ، توانایی‏های آنان را بشناسد وبرای ایفای نقش‏های مورد نظر پیشنهاد کند. نظر دانش آموزان دیگر ، م...ه گران ،نیز در این انتخاب موثر است .
گفتنی است که تفسیر و تبیین نقش‏های مثبت ومنفی ارزش بسیار دارد ، زیر ممکن است بعضی نقش‏ها که به ظاهر منفی باشد ، ثار سوإـی برفرگیرندگان بگذارد . بنابراین نباید شخصیت افراد را براساس نقش‏ها تعریف کرد . به علاوه ، در درس‏های دیگر نقش‏‏ها باید عوض شود و یک نفر ، همیشه بازیگر یک نوع نقش نباشد .
مرحله چهارم : تهیه امکانات و تجهیزات لازم
براساس نمایش‏نامه تدوین شده ، امکانات مورد نظر باید شناسایی و فراهم گردد . نقش این وسایل در تکوین و تقویت روند اجرا و ثر گذاری نمایش‏نامه ، بسیار مهم است و به ویؤه برای فرگیرندگان جذابیت و کشش خاصی دارد . ساخت فضا ، صحنه‏آرایی مناسب و دیگر ملزومات یا امکانات ، باید فراهم آید و نحوه کاربردآن‏ها برای بازیگران تشریـح شود . بهتر است از وسایل ساده و قابل دسترس استفاده شود و وسایل صحنه را حتی الامکان خود دانش آموزان بسازند .
مرحله پنجم : آمادگی وتمرین مقدماتی
پس از تعیین نقش‏ها و تشریح وظایف ، باید آمادگی هایی کسب شود . باراهنمایی مربی گروه ، بازیگران باید به تمرین مقدماتی بپردازند و از جمله این آمادگی‏ها می‏توان به موارد زیر اشاره کرد :
حفظ کردن نقش‏ مربوط به خود .
مطالعه دقیق تمام نمایش‏نامه برای اطلاع از نقش دیگران .
شناخت چهره‏ها و گریم صورت و دیگر اعضا در صورت نیاز .
شناخت و ساخت وسایل و امکانات .
شناخت و تمرین مراحل اجرایی به صورت متوالی .
مرحله ششم : اجرا و دادن نمایـش
در این مرحله ، گروه بازیگران در حضور بقیه دانش آموزان و مربی ، نقش‏های خود را اجرا می‏کنند .حضور مربی در مقام هدایت کننده و کارگردان ، اهمیت بسیار دارد . او باید بازیگران را به صورت غیر مستقیم هدایت کند . مرحله اجرایی الگوی ایفای نقش و انجام دادن نمایش در کلاس ، مرحله اصلی است . در این مرحله ، تماشگران بادقت و رعایت دقیق نظم ، روند نمایش را تماشا و در صورت امکان ، نکات مهم و نظریات اصلاحی خویش را یادداشت می‏کنند . گفتنی است که دیگر اهداف و انتظارات آموزش و پرورش باید در رفتار و گفتار بازیگران نمایان شود. همچنین توجه شود که روند اجرایی نمایش ، اهداف را تحت الشعاع قرار ندهد و روش از اهداف دور نشود .
مرحله هفتم : بحث ، بررسی و ارزشیابی
پس از اتمام مرحله اجرایی ، تماشگران به صورت گروهی و با هدایت معلم به ارزشیابی و بررسی کلیه مراحل اجرا می‏پردازند و انتقادات و پیشنهادهای خود را اراإـه می‏دهند . هدف از این مرحله اصلاح وتقویت نکات مثبت و رفع نکات منفی نمایش‏نامه و اجرای نقش‏هاست . پس کلیه نظریات باید در تصمیمات بعدی ملحوظ شود .
این پیشنهاد‏ها ، برای معلم ، که کارگردان نمایش‏نامه است ، اهمیت بسیار دارد . زیرا با رعایت آن‏ها ، ثر بخشی روش افزایش می‏یابد . در این مرحله ، دریافت و تثیر نمایش‏نامه و روند اجرایی آن بر دانش آموزان نیز باید بررسی و تحلیل گردد و گر آزمــــونی از محتوای فعالیت ، برنامـــه‏ریـــزی و اجرا شــــود ، بسیار مفید خواهد بــــــود » ( فضلی‏خانی ، 1378 ، ص 95 )    
این الگو برای یاددادن نحوه طبقه بندی کردن ، نحوه فکر کردن و چگونگی دریافت مفهوم به دانش آموزان اهمیت دارد ، در این الگو معلم به عنوان حامی و هدایت گر فرضیه‏ های دانش آموزان است به نحوی که از قبل مفاهیم را انتخاب و در نمونه‏های مثبت ومنفی سازمان می‏دهد و فرگیران را جهت نیل به این مفهوم هدایت می‏کند . این الگو دانش آموزان را قادر به ، مفهوم سازی پیشرفته ، مفاهیم خاص ، استدلال استقرایی ، تسلط و گاهی به چشم اندازها ، دور نما ، تحمل ابهام ، و حساسیت به استدلال منطقی در ارتباطات می‏نماید ( خورشیدی و غندالی ، 1379 ) .
« دریافت مفهوم عبارت از جستجو و فهرست نمودهایی است که از آن برای تمیز نمونه‏ها از غیر نمونه‏های طبقات استفاده می‏شود . در این الگو از دانش آموز می‏خواهد مثالهایی که شامل ویؤگی‏هایی از آن مفهــوم است را با مثال‏های دیگری که شامل آن نمودها نیست مقایسه و مقابله کند و بدینوسیله نمودهای مقوله‏ای را که در حال حاضر در ذهن فرد دیگر وجود دارد کشف نماید . الگوی دریافت مفهوم برای معلمان در زمانی وسیله ارزشیابی خوبی است که بخواهند تعیین کنند که افکار مهم اراإـه شده قبلی بخوبی آموخته شده باشد . این الگو به سرعت عمق فهم دانش‏ آموزان را آشکار می‏سازد و دانش‏ قبلی آنان را تقویت می‏کند . این الگو نه تنها می‏تواند مجموعه‏ای وسیع از کاوشگریهای را به درون زمینه‏های مهم آموزشی وارد سازد ، بلکه می‏تواند بررسی‏های استقرایی موجود را اعتلا بخشد ( خورشیدی و غندالی ، 1379 ، ص 150) .  گرد آوری اطلاعات (شواهد 2 )
بعداز انجام دادن این کارها تصمیم گرفتم که دوباره نظر دانش آموزان را نسبت به کلاس جویا شوم  ، به همین دلیل برگه های نظر خواهی رابین دانش آموزان توزیع نموده واز آنها خواستم نظرات ، انتقادات و  پیشنهادات خودرا نسبت به درس فلسفه وروش تدریس بیان کنند
1 – کلاس درس فلسفه  فقط به فلسفه اختصاص نداشته باشد در صورت امکان از مباحث بیشتری راجع به مسائل نوجوان و جوان وخواسته ها ونیازهایشان  صحبت شود.
 2- در هنگام نوشتن سریع ، خط دبیر خوانا نیست سعی شود بیشتر از نرم افزار پاورپوینت   استفاده شود که توسط خود دبیر تدوین شده است .   
   3- اظهار علاقه  زیادی به فیلم های آموزشی فراهم شده توسط دانش آموزان در مورد موضوعات فلسفه داشتند.
4- در نهایت  اظهار رضایت اکثر دانش آموزان از نحوه تدریس وشیوه ارزشیابی وگذشت از یک نمره بد آنها اگر سایر نمرات  روند صعودی داشته باشد.  در نهایت به پیشنهاد وهمکاری یکی از دوستان که در امر تدریس معلومات  ارزنده ای دارند پرسش نامه ای در باره علل عدم علاقه دانش آموزان به درس فلسفه ،راهکارهای برای بهبود  وضعیت تهیه وبین دانش آموزان توزیع شد .
5-همواره دانش آموزان در فعالیت های گروهی در درس فلسفه شرکت می کردند و این باعث رضایت بنده می شد.
   با توجه به اظهار نظر دانش آموزان به این نتیجه رسیدم که بیشترین تاثیر را در علاقه مندی یا عدم علاقه دانش آموزان به کلاس ودرس را :
- رفتار وبرخورد ونحوه ارزیابی وتدریس دبیر واستفاده از شیوه های مختلف تدریس و آشنایی با شیوه های نوین  آموزشی
– استفاده از نرم افزارهای آموزشی
- فیلم آموزشی
 -برنامه تلویزیونی
 به طور کلی بزرگترین هدف آموزشی پر کردن ذهن نیست ،بلکه نظم بخشیدن به آن است ،یعنی آن را چنان پرورش دهیم که از قابلیت های خودش استفاده کند.

پایان نامه تولید اریترومایسین بوسیله Saccharopolyspora erythraea با استفاده از منبع نیتروژنی بومی ( ترکیب کنجاله سویا و کنجاله

اختصاصی از نیک فایل پایان نامه تولید اریترومایسین بوسیله Saccharopolyspora erythraea با استفاده از منبع نیتروژنی بومی ( ترکیب کنجاله سویا و کنجاله کلزا ) دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)

تعداد صفحات:186

پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد ((M.Sc))
گرایش : میکروبیولوژی

عنوان : تولید اریترومایسین بوسیله Saccharopolyspora erythraea  با استفاده از منبع نیتروژنی بومی (ترکیب کنجاله سویا و کنجاله کلزا ) به روش فرمانتاسیون میکروبی

فهرست مطالب:

صفحه خلاصه فارسی...............................................................................................................................1

مقدمه...........................................................................................................................................2   
فصل اول:کلیات
1-1) طرح موضوع................................................................................................................................................................5
1-2) بیان مسأله...................................................................................................................................................................5
1-3) ضرورت انجام تحقیق.................................................................................................................................................8
1-4) هدف پژوهش..............................................................................................................................................................8
1-5) سؤالات و فرضیه ها....................................................................................................................................................8
1-6) تعریف آنتی بیوتیک................................................................................................................................................10
1-7) تاریخچه آنتی بیوتیک............................................................................................................................................11
1-8) اهمیت اقتصادی آنتی بیوتیک ها........................................................................................................................12
1-9) گروه های تولید کننده آنتی بیوتیک ها.............................................................................................................13
1-10) معرفی و بیان ویژگی های Saccharopolyspora erythraea ......................................................14
1-11) طبقه بندی آنتی بیوتیک ها..............................................................................................................................15
1-11-1) طبقه بندی بر اساس منبع بیولوژیک.........................................................................................................15
1-11-2) طبقه بندی بر اساس ساختار شیمیایی......................................................................................................16
1-11-3) طبقه بندی بر اساس مکانیسم عمل...........................................................................................................17
1-12) مواردکاربرد آنتی بیوتیک ها..............................................................................................................................24
1-13) ماکرولیدها..............................................................................................................................................................27
1-14) اریترومایسین، ساختمان و ویژگی ها...............................................................................................................30
1-15) تاریخچه تولید اریترومایسین.............................................................................................................................31
1-16) نام ها و فرمول شیمیایی اریترومایسین...........................................................................................................32
1-17) مکانیسم عمل اریترومایسین..............................................................................................................................32
1-18) فعالیت ضد میکروبی اریترومایسین..................................................................................................................33
1-19) فارماکوکینتیک.....................................................................................................................................................34
1-20) مصارف بالینی اریترومایسین..............................................................................................................................34
1-21) عوارض جانبی اریترومایسین..............................................................................................................................35
1-22) اشکال دارویی اریترومایسین..............................................................................................................................36
1-23) آنتی بیوتیک های مشتق شده از اریترومایسین............................................................................................36
1-24) مراحل کلیدی فرآیند تولید آنتی بیوتیک ها از جمله اریترومایسین.......................................................38
1-24-1) حفظ و نگهداری کشت فعال........................................................................................................................39
1-24-2) تهیه مایه تلقیح به فرم سوسپانسیون اسپوری و توسعه آن...................................................................44
1-24-3) مرحله پیش کشت یا بذردهی یا seeding ............................................................................................45
1-24-4) مرحله تخمیر یا Fermentation ............................................................................................................47
1-24-4-1) تکنولوژی تخمیر آنتی بیوتیک................................................................................................................48
1-24-4-1-1) تخمیر شیک فلاسک............................................................................................................................48
1-24-4-1-2) فرمانتورهای همزن دار.........................................................................................................................49
1-24-4-2) بررسی تأثیر عوامل مختلف برروی تخمیر و تولید آنتی بیوتیک ها از جمله اریترومایسین......50
1-24-4-2-1) تأثیر محیط کشت تخمیر و ترکیبات مورد استفاده در آن..........................................................50
1-24-4-2-1-1) منابع کربنی......................................................................................................................................51
1-24-4-2-1-2) منابع نیتروژنی..................................................................................................................................55
1-24-4-2-1-3) آب.......................................................................................................................................................57
1-24-4-2-1-4) مواد معدنی........................................................................................................................................57
1-24-4-2-1-5) مواد مغذی پیچیده..........................................................................................................................59
1-24-4-2-1-6) ویتامین ها و فاکتورهای رشد.......................................................................................................61
1-24-4-2-1-7) پیش ماده ها.....................................................................................................................................61
1-24-4-2-1-8) القا کننده ها و تحریک کننده ها.................................................................................................61
1-24-4-2-2) تأثیر pH................................................................................................................................................62
1-24-4-2-3) تأثیر دما..................................................................................................................................................64
1-24-4-2-4) تأثیر هوادهی..........................................................................................................................................67
1-24-4-2-5) تأثیر هم زدن.........................................................................................................................................68
1-24-4-2-6) تأثیر دی اکسید کربن..........................................................................................................................71
1-24-4-2-7) تأثیر کف.................................................................................................................................................71
1-24-4-2-8) تأثیر استریلیزاسیون.............................................................................................................................73
1-24-4-2-9) تأثیر ویسکوزیته....................................................................................................................................74
1-24-4-2-10) تأثیراریترومایسین تولید شده..........................................................................................................76
1-24-5) برداشت و خالص سازی محصول.................................................................................................................77
1-25) سویا و علت انتخاب آن به عنوان منبع نیتروژنی بومی................................................................................79
1-25-1) علل انتخاب سویا و توسعه کشت آن...........................................................................................................79
1-25-2) تاریخچه سویا...................................................................................................................................................80
1-25-3) تولید و مصرف جهانی سویا...........................................................................................................................81
1-25-4) سویا در ایران....................................................................................................................................................82
1-25-5) اجزای ترکیبی سویا........................................................................................................................................82
1-25-6) کنجاله سویا......................................................................................................................................................83
1-26) کلزا و علت انتخاب آن به عنوان منبع نیتروژنی بومی..................................................................................83
1-26-1) علل عمده انتخاب کلزا و توسعه کشت آن.................................................................................................84
1-26-2) تاریخچه کلزا.....................................................................................................................................................85
1-26-3) تولید جهانی کلزا..............................................................................................................................................86
1-26-4) اجزای ترکیبی کلزا..........................................................................................................................................86
فصل دوم : مروری بر متون گذشته
2-1) پیشینه پژوهش........................................................................................................................................................88
فصل سوم : مواد و روش ها
3-1) روش گردآوری اطلاعات و انجام پژوهش...........................................................................................................93
3-2) سویه باکتری مورد استفاده در پژوهش..............................................................................................................93
3-3) معرفی رنگ های مورد استفاده............................................................................................................................94
3-4) محیط های کشت مورد استفاده...........................................................................................................................95
3-4-1) محیط کشت اسپورزایی....................................................................................................................................95
3-4-1-1) تهیه سوسپانسیون اسپوری.........................................................................................................................98
3-4-2) محیط کشت مرحله بذردهی( پیش کشت_ seeding).....................................................................99
3-4-2-1) انتخاب بهترین ارلن در مرحله بذردهی.................................................................................................100
3-4-3) محیط کشت مرحله تخمیر............................................................................................................................104
3-4-3-1) غلظت های کنجاله سویا و کنجاله کلزا مورد استفاده شده در محیط تخمیر..................... ........105
3-5) نمونه گیری.............................................................................................................................................................106
3-6) سنجش اریترومایسین تولید شده......................................................................................................................106
3-6-1) تهیه بافر کربنات بی کربنات با pH 6/9 ...................................................................................................107
3-6-2) تهیه بافر با pH 6/9 اشباع از کلروفرم و کلروفرم اشباع از بافرpH 6/9 ............................................108
3-6-3) تهیه بافر سیترات_فسفات با pH 2/4........................................................................................................108
3-6-4) تهیه محلول بروموفنل بلو...............................................................................................................................108
3-6-5) تهیه محلول های استاندارد اریترومایسین..................................................................................................109
3-6-6) استخراج اریترومایسین از مایع تخمیر با استفاده از کلروفرم..................................................................111
3-6-7) تشکیل کمپلکس رنگی اریترومایسین و بروموفنل بلو.............................................................................112
3-6-8) اندازه گیری میزان جذب کمپلکس رنگی اریترومایسین و بروموفنل بلو............................................113
3-7) محیط کشت پایه سنجش میکروبیولوژیک اریترومایسین............................................................................113
3-7-1) محیط کشت مولر هینتون آگار.....................................................................................................................113
3-7-2) محیط کشت مولر هینتون براث....................................................................................................................114
3-7-3) استخراج اریترومایسین از محیط کشت تخمیر.........................................................................................114
3-7-4) سنجش میکروبیولوژیک اریترومایسین........................................................................................................114
3-7-5) تهیه مایع تلقیح................................................................................................................................................115
3-7-6) تهیه چاهک.......................................................................................................................................................116
3-7-7) تهیه بافر فسفات با pH 8..............................................................................................................................116
3-7-8) تهیه محلول های استاندارد............................................................................................................................116
3-7-9) افزودن محلول های آنتی بیوتیک در پلیت ها...........................................................................................117
3-7-10) اندازه گیری قطر هاله مهار رشد.................................................................................................................117
3-7-11) رسم منحنی استاندارد..................................................................................................................................117
3-8) سنجش غلظت اریترومایسین به روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا..................................................118
3-8-1) فاز متحرک........................................................................................................................................................118
3-8-2) آماده سازی مایع تخمیر.................................................................................................................................118
3-8-3) اندازه گیری مقداراریترومایسین....................................................................................................................119
3-9) کروماتوگرافی لایه نازک TLC ........................................................................................................................119
فصل چهارم: نتایج پژوهش
4-1) بررسی اثر کنجاله سویا بر رشدSaccharopolyspora erythraea و تولید اریترومایسین ( محیط شاهد )................................................................................................................................................................................123
4-1-1) اثر کنجاله سویا در pH محیط کشت تولید اریترومایسین (کنترل)....................................................123
4-1-2) اثر کنجاله سویا بر درصد بیومس تولید شده (کنترل).............................................................................124
4-1-3) اثر کنجاله سویا در میزان تولید اریترومایسین ( کنترل)........................................................................125
4-1-4) بررسی اثر کنجاله سویا بر روی مورفولوژی Saccharopolyspora erythraea (کنترل).....125
4-2) بررسی اثر ترکیب کنجاله سویا و کنجاله کلزا بر تولید اریترومایسین.......................................................128
4-2-1) بررسی اثر ترکیب کنجاله سویا و کنجاله کلزا بر pH محیط کشت.....................................................129
4-2-2) بررسی اثر ترکیب کنجاله سویا و کنجاله کلزا بر بیومس تولیدی.........................................................130
4-2-3) بررسی اثر ترکیب کنجاله سویا و کنجاله کلزا بر میزان اریترومایسین تولیدی..................................130
4-3) غلظت بهینه ترکیب کنجاله سویا و کلزا برای محیط کشت تولید اریترومایسین...................................131
4-4) اثر ترکیب کنجاله سویا با غلظت بهینه 15 گرم در لیتر و کنجاله کلزا با غلظت بهینه 15 گرم در لیتر بر روی پارامترهای مورد بررسی درتخمیر..................................................................................................................132
4-4-1) بررسی اثر غلظت بهینه در میزان تولید اریترومایسین.............................................................................132
4-4-2) بررسی اثر غلظت بهینه بر روی pH محیط کشت تخمیر......................................................................133
4-4-3) بررسی اثر غلظت بهینه بر روی درصد بیومس تولیدی...........................................................................133
4-4-4) بررسی اثر غلظت بهینه بر روی مورفولوژی Saccharopolyspora erythraea.....................134
فصل پنجم: بحث و پیشنهادات
5-1) تأثیر مواد تشکیل دهنده و ترکیبات به کار رفته در محیط کشت تخمیر در تولید آنتی بیوتیک.....137
5-1-1) اثر منابع نیتروژنی در تولید اریترومایسین...............................................................................................137
5-1-1-1) مقایسه اثر غلظت های مختلف ترکیب کنجاله سویا و کنجاله کلزا به عنوان منبع نیتروژنی در تولید اریترومایسین........................................................................................................................................................138
5-2) همزمانی رشد Saccharopolyspora erythraea و تولید اریترومایسین.....................................144
5-3) رابطه بین میزان رشد باکتری و تغییرات بیومس در طول فرآیند.............................................................145
5-3-1) سینتیک رشد میکروبی..................................................................................................................................146
5-4) رابطه بین منبع نیتروژنی استفاده شده در این پژوهش و pH محیط کشت تخمیر.............................148
5-5) رابطه بین مورفولوژی سویه مولد و تولید اریترومایسین...............................................................................149
5-6) برآورد هزینه ها......................................................................................................................................................153
5-6-1) محاسبه میزان اریترومایسین تولیدی و قیمت تمام شده منبع نیتروژنی مورد استفاده در آن در هر Batch صنعتی.................................................................................................................................................................153  
5-6-1-1) استفاده از 30 گرم در لیتر کنجاله سویا (محیط کنترل) در تخمیر................................................154
5-6-1-2) استفاده از ترکیب 15 گرم در لیتر کنجاله سویا و 15 گرم در لیتر کنجاله کلزا..........................154
5-7) پیشنهادات..............................................................................................................................................................156

منابع و مراجع...................................................................................................................................158
خلاصه انگلیسی...............................................................................................................................165
ضمائم ..............................................................................................................................................166

 

فهرست جداول
(جدول 1-1) گروه های میکروبی تولید کننده آنتی بیوتیک...................................................................................14
(جدول 1-2) برخی آنتی بیوتیک های مهم و مکانیسم عمل آنها..........................................................................23
(جدول 1-3) مواد معدنی به کار رفته در محیط کشت.............................................................................................60
(جدول 1-4) محدوده دمایی رشد میکروارگانیسم های مختلف.............................................................................64  
(جدول 1-5) تأثیر دی اکسید کربن بر تولید سیزومیسین در طی فرآیند تخمیر..............................................71
(جدول 3-1) محیط کشت اسپورزایی ISP medium 2......................................................................................95
(جدول 3-2) محیط کشت اسپورزایی CSL .............................................................................................................96
(جدول3-3) ترکیبات محلول میکروالمنت...................................................................................................................96
(جدول3-4) ترکیبات محیط کشت بذردهی.............................................................................................................99
(جدول3-5) ترکیبات محیط کشت تخمیر................................................................................................................104
(جدول3-6) مقادیر کنجاله سویا و کنجاله کلزا در محیط های تخمیر...............................................................106
(جدول3-7) محلول های نهایی اریترومایسین استاندارد........................................................................................111
(جدول5-1) آنالیز ترکیبی کنجاله سویا افزوده شده به محیط کشت تخمیردر این پژوهش........................139
(جدول5-2) آنالیز ترکیبی کنجاله کلزای افزوده شده به محیط کشت تخمیردر این پژوهش......................140
(جدول5-3) اسیدآمینه های ضروری کنجاله سویا استفاده شده در این پژوهش............................................140
(جدول5-4) اسیدآمینه های غیر ضروری کنجاله سویا استفاده شده در این پژوهش....................................141
(جدول5-5) اسیدآمینه های ضروری کنجاله کلزا استفاده شده در این پژوهش..............................................141
(جدول5-6) اسیدآمینه های غیر ضروری کنجاله کلزا استفاده شده در این پژوهش......................................142
 
 

فهرست نمودارها
(نمودار 4-1) تغییرات pH در طول فرآیند تولید آنتی بیوتیک در محیط کشت کنترل................................123
(نمودار 4-2) تغییرات درصد بیومس در طول فرآیند تولید آنتی بیوتیک در محیط کشت کنترل ( منحنی رشد باکتری )....................................................................................................................................................................124
( نمودار 4-3) میزان تولید اریترومایسین در محیط کشت کنترل.......................................................................125
(نمودار 4-4) اثر غلظت های مختلف ترکیب کنجاله سویا و کنجاله کلزا روی pH محیط کشت در روزهای نمونه گیری........................................................................................................................................................................129
(نمودار 4-5) تغییرات درصد وزن تر بیومس تولیدی در محیط کشت تخمیر در روزهای مختلف و تمامی غلظت ها.............................................................................................................................................................................130
(نمودار 4-6) تغییرات غلظت تولیدی اریترومایسین در محیط کشت تخمیر در روزهای مختلف و تمامی غلظت ها.............................................................................................................................................................................131
(نمودار 4-7) تولید اریترومایسین در طول فرآیند در محیط کشت حاوی غلظت بهینه.................................132
(نمودار 4-8) تغییرات pH درطی فرآیند تولید اریترومایسین در محیط کشت تخمیر حاوی غلظت بهینه..........133
(نمودار4-9) تغییرات درصد وزن تر بیومس تولیدی درطی فرآیند تولید اریترومایسین در محیط کشت تخمیر حاوی غلظت بهینه.............................................................................................................................................134


 فهرست اشکال
(شکل1-1) اریترومایسین و الئاندومایسین، نمونه ای از ماکرولیدهای 14 عضوی..............................................27
(شکل1-2) مسیر کلی بیوسنتز اریترومایسین.............................................................................................................29
(شکل1-3) ساختار شیمیایی اریترومایسین................................................................................................................31
(شکل1-4) نمونه ای از یک فرمانتور همزن دار..........................................................................................................50
(شکل1-5) شمایی از یک راکتور مجهز به همزن.......................................................................................................69
(شکل1-6) یک دستگاه تخمیر مجهز به سیستم تزریق هوا....................................................................................70
(شکل1-7) نمونه ای از کف شکن های مکانیکی.......................................................................................................72
(شکل1-8) کشتزار کلزا در کلاله ایران........................................................................................................................86
(شکل 3-1) تصویری از آمپول لیوفیلیزه حاوی سویه باکتری Saccharopolyspora erythraea ....93
(شکل3-2) تصویری از اسپورهای تشکیل شده بر روی محیط اسپورزایی CSL در روز 10 .........................98
(شکل3-3) تصویری از واکنش رنگی اریترومایسین تولیدی و محلول بروموفنل بلو........................................112
(شکل 3-4) کروماتوگرافی لایه نازک..........................................................................................................................120
(شکل3-5) کروماتوگرافی لایه نازک..........................................................................................................................121
(شکل4-1) مورفولوژی میسلیوم های Saccharopolyspora erythraea در روز چهارم تخمیر........126
(شکل4-2) مورفولوژی میسلیوم های Saccharopolyspora erythraea در روز ششم تخمیر..........126
(شکل 4-3) مورفولوژی میسلیوم های Saccharopolyspora erythraea در روز هشتم تخمیر.......127
(شکل4-4) مورفولوژی میسلیوم های Saccharopolyspora erythraea در روز دهم تخمیر...........127
(شکل 4-5) مورفولوژی میسلیوم های Saccharopolyspora erythraea در روز یازدهم تخمیر.....128


چکیده
امروزه یکی از مهم ترین و پرمصرفترین آنتی بیوتیک های مورد استفاده اریترومایسین می باشد که در درمان طیف وسیعی از بیماری ها مورد استفاده قرار می گیرد. برای تولید این آنتی بیوتیک پنج مرحله کلیدی وجود دارد که از بین این مراحل، مهم ترین و پر هزینه ترین مرحله که در آن اریترومایسین تولید می شود مرحله تخمیر است. ترکیبات محیط کشت مرحله تخمیر  نقش مهمی را در میزان تولید محصولات ثانویه و  پارامترهای تخمیر ایفا می کنند همچنین سوبسترای نیتروژنی یکی از اجزای اصلی محیط کشت در این مرحله و یکی از موارد اصلی هزینه در مخلوط محیط کشت می باشد. بنابراین استفاده از منابع نیتروژنی با قیمت مناسب و بازده قابل قبول از اهمیت ویژه ای برخوردار است . در این پژوهش اثرغلظتهای مختلف ترکیبی از دو منبع نیتروژنی کنجاله سویا و کنجاله کلزا در تولید آنتی بیوتیک اریترومایسین بررسی شده است. برای تولید اریترومایسین از باکتری رشته ای Saccharopolyspora erythraea   استفاده شده است. سوسپانسیون اسپوری به محیط بذردهی تلقیح شده و در دمای 30 درجه سانتیگراد به مدت 40 تا 44 ساعت با دور rpm 200 در شرایط هوازی گرما گذاری شد و بهترین نمونه بذردهی به ارلن های حاوی محیط تخمیر اضافه شد و با pH اولیه 8/6 در شیکر انکوباتوردار با دمای 33 درجه سانتیگراد و دور rpm220 به مدت 11 روز گرما گذاری شد. در طول فرایند تغییرات مورفولوژیک باکتری ، pH ، درصد وزن تر بیومس تولیدی از روز چهارم به صورت یک درمیان اندازه گیری شد . میزان اریترومایسین تولید شده به روش اسپکتروفتومتری سنجیده شد . غلظت های منابع نیتروژنی مورد استفاده عبارت بود از :
1- کنجاله سویا 15 گرم در لیتر و کنجاله کلزا 15 گرم در لیتر ( هر کدام 50 % محیط )
2- کنجاله سویا 18 گرم در لیتر ( 60 % ) و کلزا 12 گرم در لیتر ( 40 % )
3- کنجاله سویا 12 گرم در لیتر ( 40 % ) و کلزا 18 گرم در لیتر ( 60 % )
4-کنجاله سویا 21 گرم در لیتر ( 70 % ) و کلزا 9 گرم در لیتر ( 30 % )
5- کنجاله سویا 9 گرم در لیتر ( 30 % ) و کلزا 21 گرم در لیتر ( 70 % )
 بر طبق نتایج بدست آمده، استفاده از مخلوط 15 گرم در لیتر کنجاله سویا و 15 گرم در لیتر کنجاله کلزا ،دارای بالاترین میزان تولید اریترومایسین بوده و نسبت به استفاده از 30 گرم در لیتر کنجاله سویا که حالت مورد استفاده در صنعت می باشد 011/1 برابر اریترومایسین بیشتری تولید نموده است .
کلید واژگان : اریترومایسین ، فرمانتاسیون میکروبی، کنجاله سویا ، کنجاله کلزا .


مقدمه
بیوتکنولوژی دانشی است که در رابطه با استفاده از موجودات و یا متابولیت های آنها جهت تولید فرآورده های مختلف دارویی ، غذایی ، شیمیایی و غیره در مقیاس صنعتی بحت می کند. روند تکاملی بیو تکنولوژی در طی هزاران سال شکل گرفته و نهایتا به علمی تبدیل شد که با جهت گیری کاربردی میکروبیولوژی و بیو شیمیایی ، ارتباط نزدیکی با مهندسی شیمی ایجاد نموده است ( 48 ).
بین انسانها و میکرو ارگانیسمها ، از ابتدا ارتباط حیاتی بسیار نزدیکی وجود داشته که این ارتباط می تواند مضر و یا مفید باشد. پس از آنکه رابرت کخ در سال 1880 برای اولین بار کشت خالص باکتری ها را به دست آورد ، توجه زیادی به عوامل بیماری زا شد و مطالعات بعدی نشان داد که با وجود این که برخی میکروبها عامل بیماری در انسان ، حیوان و گیاه هستند ، عده زیاد دیگری کاربرد صنعتی داشته و در تولید مواد غذایی، داروها ، آنزیم ها ، اسید های آمینه و غیره نقش دارند(52).
در دهه 1940 و 1950 که آنتی بیوتیکهای اولیه نظیر پنی سیلین کاربرد بالینی پیدا کرده و به عنوان داروهای ایجازگر شناخته شده بودند ، با از بین بردن بسیاری از باکتری ها عامل وخیم ترین بیماری های عفونی انسان ، جان میلیونها تن حفظ شد. اما مدتی پس از کشف آنتی بیوتیک ها ، به دلایل متعدد، از جمله استفاده نادرست و یا بیش از حد از آنها ، مثلا استفاده تنها جهت فربه کردن دام ، سویه های میکرو ارگانیسم در مقابل آنتی بیوتیک ها مقاوم شدند ، بطوریکه امروزه مجددا بیماری های عفونی ناشی از میکرو ارگانیسم ها تهدیدی جدی برای سلامتی در دنیا محسوب شده و هزینه های بسیار زیادی برای درمان آنها مصرف می شود.
طی سالهای 1925 تا 1965 استفاده از میکروبها در صنایع دارویی به صورت یک تحول اساسی زمینه را برای بکارگیری میکروارگانیسمها در تولید داروها و بویژه آنتی بیوتیکها فراهم ساخت و با گذشت زمان این روند تکامل یافت به طوری که امروزه بیو تکنولوژی در حال ورود به مرحله جدیدی است و به عنوان یک علم در عصر پیدایش و ساخت آنتی بیوتیکها توسعه چشم گیری داشته و در حال حاضر تولید انبوه فرآورده های میکروبی نظیر  آنتی بیو تیک ها  به صنعت چند میلیارد دلاری مبدل شده و از نقطه نظر اقتصادی ، آنتی بیوتیکها مهم ترین فراورده های صنعتی دنیای میکروبها محسوب می شوند(12).  بدین ترتیب بالا بردن راندمان تولید و اقتصادی تر کردن فرآیند تولید آنتی بیوتیک ها جز اهداف ضروری است که با تلاش متخصصین در شاخه های مختلف علوم نظیر میکرو بیو لوژی ، بیو شیمی، مهندسی شیمی،بیوتکنولوژی و غیره می توان به آن دست یافت. در صنعت بیوتکنولوژی برای تولید محصولاتی نظیر آنتی بیوتیک ها دو بخش عمده وجود دارد :
1- عملیات بالا دستی(Up stream ) : که شامل دو بخش توسعه سویه و توسعه محیط کشت و تخمیر است و در این بخش ها نقش مهندسی شیمی و میکروبیولوژیست حائز اهمیت است. هدف از بخش توسعه سویه ، شناخت، تهیه و تثبیت میکروارگانیسم مولد محصول و هدف از بخش توسعه محیط کشت ، بهینه سازی محیط کشت از نظر میزان و نوع مواد، شرایط تولید و اقتصادی تر نمودن فرآیند می باشد.
2- عملیات پایین دستی( D. stream) : در این بخش که در واقع فرآوری پس از تخمیر است، نقش مهندسان در جهت دهی فرآیند تخمیر به سمت نتایج بسیار مهم می باشد. هدف از این مرحله، جداسازی و خالص سازی محصول می باشد. ( 17)

فصل اول
کلیات

1-1 )طرح موضوع
در این پژوهش سعی بر این شده تا با استفاده از یک منبع نیتروژنی بومی ( ترکیب کنجاله سویا و کنجاله کلزا ) بتوانیم تولید صنعتی آنتی بیوتیک اریترومایسین را به روش فرمانتاسیون میکروبی بهینه سازی کنیم . امروزه در صنعت تولید این آنتی بیوتیک از کنجاله سویا استفاده می شود. اما در این پژوهش مشخص شد که استفاده از ترکیب این دو منبع نیتروژنی علاوه بر بالا بردن بازده محصول ، تولید اریترومایسین را از نظر اقتصادی مقرون به صرفه تر می کند. منبع نیتروژنی پیشنهاد شده با نسبت های مختلف به محیط کشت تخمیر باکتری Saccharopolyspora erythraea  اضافه شد. در طول فرایند تغییرات مورفولوژیک باکتری ، pH ، درصد وزن تر بیومس تولیدی از روز چهارم به صورت یک درمیان اندازه گیری و میزان اریترومایسین تولیدی به روش اسپکتروفتومتری سنجیده شد.
1-2)بیان مسأله
امروزه بیماریهای عفونی ناشی از میکروارگانیسم ها تهدیدی جدی برای سلامتی در دنیا محسوب میشود و هزینه های زیادی برای درمان آنها اختصاص داده می شود. به همین علت نیاز به یافتن آنتی بیوتیکهای جدید و افزایش کارایی آنتی بیوتیکهای شناخته شده، بالا بردن بازده تولید و اقتصادی تر کردن فرایندهای تولید بسیار مهم می باشد. آنتی بیوتیکها مهمترین فراورده دنیای میکروبها هستند و جز پرمصرفترین داروها می باشند. کشف پنی سیلین توسط فلمینگ در سال 1929 را میتوان آغاز عصر آنتی بیوتیکها دانست. در تعریف کلی آنتی بیوتیک به ماده شیمیایی گفته میشود که توسط میکروارگانیسم تولید شده و میتواند بصورت انتخابی رشد سایر میکرو ارگانیسمها و یا تومورهای بدخیم را متوقف کند. امروزه این داروها در دامپزشکی هم کاربرد دارد و به عنوان ماده افزودنی در غذای حیوانات به کار می رود و همچنین به عنوان مواد حافظ گیاهان و غذاها نیز به کار میروند. بر اساس پیش بینی های انجام شده میزان مصرف این دارو در سال 2013 بیش از 40 میلیارد دلار میباشد و این میزان رو به افزایش خواهد بود. پس میتوان گفت که آنتی بیوتیکها اهمیت اقتصادی زیادی دارند. یکی از آنتی بیوتیکهای مهم و پرمصرف مورد استفاده اریترومایسین است که در درمان طیف وسیعی از بیماریها کاربرد دارد. این دارو جز ماکرولیدهاست و فرمول شیمیایی آنH H 67 NO13  و وزن ملکولی آن 94/733 گرم بر مول است.این آنتی بیوتیک با اتصال به زیر واحد 50 S ریبوزوم باکتریایی ممانعت کننده سنتز پروتئین هستند. لازم به ذکر است که پروتئینهای L15 و L16 در اتصال اریترومایسین به زیر واحد ریبوزوم نقش دارند. در پیکره اریترومایسین یک حلقه لاکتونی بزرگ وجود دارد که 13 کربنی است. همچنین یک قند آمین دار به نام دزز آمین دارد که با پیوند گلیکوزیدی به هسته لاکتونی متصل است. اریترومایسین یک ترکیب کریستالی بی رنگ است که در آب کم محلول است ولی در بسیاری از حلالهای آلی مانند استن به خوبی قابل حل است. اریترومایسین یک باز ضعیف است و طعم تلخی دارد. این دارو باکتریو استاتیک است ولی در غلظتهای بالا باکتریوساید میشود. این دارو برای درمان برنشیت، زخمهای عفونی،دیفتری، گلودرد،تب مخملک و ... موثر است. بازار مصرف این دارو اکنون دارای رشد 6 تا 8 درصد افزایش تولید در سال میباشد. آمار مصرف آن در ایران در سال 89 ، 2/11 میلیارد تومان گزارش شده است.
اریترومایسین علیه ارگانیسمهای گرم مثبت نظیر استرپتوکوک، استافیلوکوک، پنوموکوک و ارگانیسمهای گرم منفی مثل نایسریا و بردتلا پرتوسیس موثر است.این دارو جایگزین مناسبی برای پنی سیلین در افراد آلرژیک نسبت به پنی سیلین است.  با توجه به این نکته تلاش برای بهینه سازی و کاهش قیمت روند تولید این دارو با اهمیت است و در این پژوهش سعی بر این شده که راه حلی برای کاهش قیمت و بومی سازی تولید این دارو پیدا شود. به طور کلی فرآیند تولید آنتی بیوتیکها شامل 5 مرحله اصلی است .آنچه در این پژوهش بیشتر مدنظر است ، تغییر در ترکیبات محیط کشت به کار رفته در مرحله تخمیر است. عمل تخمیر در فرمانتور یا بیوراکتور انجام میشود. یک فرایند تخمیری به روشهای غیر مداوم، مداوم و نیمه بسته انجام میشود.عواملی در طی یک فرایند تخمیر بیشترین اهمیت را دارند و محققان با تغییر در شرایط آنها سعی در بالا بردن بازده و کاهش هزینه های تولید دارند. این عوامل عبارتند از : ترکیبات محیط کشت، درجه حرارت، هوادهی، pH ، همزنی، دی اکسید کربن، کف، استرلیزه بودن محیط و ظروف.
در تهیه محیط کشت، تاکید زیادی روی کنترل کردن بهای مواد خام میشود. زیرا این مواد میتوانند تاثیر مهمی روی محصول نهایی بگذارند. از جمله معیارهای دیگر برای انتخاب مواد خام :
-    حداکثر بازدهی محصول به ازای هر گرم سوبسترا فراهم کند.
-    حداکثر غلظت محصول را فراهم کند و اجازه حداکثر سرعت تولید را بدهد.
-    ارزان باشد و در طول سال با کیفیت یکسان و به راحتی در دسترس باشد.  
-    حداقل مشکلات را در جنبه های دیگر فرایند مخصوصا هوادهی و هم زدن و خالص سازی و استخراج و.... فراهم کند.
از جمله منابع گوناگونی که در محیط کشت تخمیر مورد استفاده قرار می گیرند منابع کربنی مثل عصاره مالت، نشاسته، دکسترین، روغن سویا  و منابع نیتروژنی هستند. نیتروژن غیر آلی بصورت سولفات آمونیوم به کار می رود. منابع نیتروژن آلی مثل اوره و پروتئین ها می باشد. بهینه سازی ترکیبات محیط کشت یکی از روشهای کارامد و عوامل موثر برای افزایش تولید فراورده های بیوتکنولوژیک می باشد و در این راه منابع نیتروژنی سهم زیادی دارند. کنجاله سویا و کنجاله کلزا به عنوان دو منبع نیتروژنی اصلی دارای یکسری ویژگی هایی هستند که باعث گردیده استفاده از آنها در صنعت تولید آنتی بیوتیک مقرون به صرفه باشد و موجب خودکفایی کشور در این زمینه میشوند. برخی از این ویژگی ها عبارتند از :
-    ترکیب شیمیایی مناسب برای فراهم کردن منبع نیتروژنی فرمولاسیون محیط کشت تخمیر
-    تولید فراوان سویا و کلزا در داخل کشور ( بومی سازی )
-     ارزان و در دسترس بودن  

1-3)ضروریت انجام تحقیق
از آنجا که اریترومایسین از جمله آنتی بیوتیک های مهم ، وسیع الطیف و پر کاربرد در کشور می باشد، لذا بومی کردن و مقرون به صرفه کردن فرآیند تولید آن ، از ضروریات انجام تحقیق می باشد.
1- 4 ) هدف پژوهش
به کارگیری میکروارگانیسم ها با هدف تولید یک محصول بیوتکنولوژیک مهم ترین هدف این پژوهش است.
بهینه سازی ترکیبات محیط کشت یکی از روشهای کارآمد و عوامل موثر برای افزایش تولید فرآورده های بیوتکنولوژیک می باشد و در این راه منابع نیتروژنی سهم زیادی دارند. کنجاله سویا یکی از منابع نیتروژنی شناخته شده برای تولید اریترومایسین بوده، اما تا کنون پژوهشی در مورد اثر ترکیب دو منبع کنجاله سویا و کلزا در تولید اریترومایسین انجام نشده است.
با توجه به آن که اریترومایسین از آنتی بیوتیکهای بسیار مهم بوده و در ایران مصرف زیادی دارد ، لذا این پژوهش می تواند جنبه کاربردی داشته باشد. در این پژوهش اثر ترکیب کنجاله کلزا و کنجاله سویا به عنوان منبع نیتروژنی در محیط کشت تخمیر باکتری مولد اریترومایسین بررسی شده است. در راستای حصول نتیجه ، سوالهایی برای پژوهش مطرح گردیده است که پاسخ گویی به آنها هدف پژوهش بوده است.