بسیاری از مردم سعی میکنند رشد، تکامل و تولید نهایی گیاه سورگوم دانهای را به صورت فرمول و قاعدة سادهای بیان کنند، در حالیکه آن مجموعة پیچیدهای از واکنشها یا فعل و انفعالات و فرآیندهای زیادی است. تنها بعد از دهها سال تحقیق، تأثیرات و واکنشهای متقابل باروری، ردیف و فاصلهگذاری گیاه، زمان کاشت، شرایط محیطی و آب، دماو غیره، حشرات، بیماریها و هیبریدها بهتر فهمیده میشوند. همة اینها عوامل مهمی در تعیین تولید محصول هستند. چکیدة مختصری از فرآیندهای اساسی رشد و واکنشهای متقابل مهم برای کمک به تصمیمگیریهای تولدی بهتر به صورت شرایطی در تغییر مزرعهای در پی میآیند. اطلاعات مربوط به کنترل و مهار حشرات و علفهای هرز در این مقاله مورد توجه و بررسی قرار نمیگیرند، ولی در قسمت توصیهها و پیشنهادهایی برای کنترل و مهار علفهای هرز در سورگوم (5045-B) و کنترل حشرات و آفات مایت در سورگوم (1220-B) میتوان آنها را یافت.
رشــد و تکـامــل
تولید بذر در سورگوم، مثل محصولات دیگر، یک رویداد پیشین است و تمام رشد و تکامل
ریشه، برگ و ساقه در جهت تکمیل چرخة تولید مثلی است. چون هم تعداد و هم وزن بذر، تولید محصول را تعیین میکنند، بنابراین شناخت فرآیندهای گیاهی که رشد و تکامل بذر را تحت تأثیر قرار میدهند، مهم است. رشد گیاه در هر مرحله رشد و نمو به مرحلة قبلی بستگی دارد. تنش یا فشار در هر مرحله از رشد و نمو، پناسیل تولیدی را کاهش خواهد داد.
بسیاری از تولید کنندگان به اشتباه معتقدند که سورگوم “پرطاقت” است و نیاز به مدیریت یا کنتر کمتری دارد. گرچه سورگوم میتواند تحت شرایط نامساعد بقاء یافته و بذر تولید کند، ولی تولید بذر بواسطة تنش یا فشار محیطی و کنترل ضعیف بسیار کاهش مییابد. مثل هر محصول
دیگری، سورگوم به شرایط رشدی مطلوب و کنترل خوب واکنش نشان میدهد.
رشــد و نمــو گیــاهچــه یا نهــال بــذری
مرحلة رشد و نمو گیاهچه در مرحلة جوانهزنی آغاز میشود و 30 تا 35 روز بعداز ظهور جوانه از خاک که گیاهان 5 تا 6 برگ رسیده (کاملاً گسترده) دارند، پایان مییابد. ظهور جوانه و رشد اولیة گیاه عمدتاً به شرایط رشدی بستگی دارد. رشد گیاه نیاز به انرژی دارد، ولی تولید کربوهیدراتها با چند برگ کوچکی که بواسطة باد، تگرگ، یخبندان، حشرات و آفات در معرض نابودی قرار میگیرند، نیاز به زمان دارد.
وقتی گیاهان بطور آهسته سیستمهای ریشهای خود را تکامل میبخشند و آب و مواد غذایی را جذب میکنند، بافت برگ توسعه مییابد و انرژی کربوهیدرات برای رشد آتی را تولید میکند. در طول این مدت از رشد و نمو، جذب آب و مواد غذایی پایین است و فقط 25 درصد از کل نیاز غذایی گیاه جذب خواهد شد.
رشــد ســریع
در مرحلة رشد سریع، 40 تا 65 روز بعد از ظهور جوانه، تفرق نقطة رشد صورت میگیرد و خوشه افشان یا خوشه شروع به رشد و تکامل میکند. در طول این مدت، گیاهان به هر نوع تنش یا فشاری نظیر شدتهای دما، کمبودهای مواد غذایی، یا کمبود یا فراوانی آب بسیار حساس هستند، که هر یک از اینها ممکن است تعداد بذر پناسیل را کاهش دهد. برخی از علفکشها (برای مثال، فنوکسی یا آترازین) که در این زمان بکار برده میشوند، ممکن است باعث متوقف شدن تشکیل گلچهها شود در نتیجه منجر به «خوشة بلاسته» میشود. میزان جذب آب و مواد غذایی در طول این مدت به سرعت به حدود 70 درصد نیتروژن، 60 درصد فسفر و 80 درصد پتاسیم افزایش میشود که جذب گیاه میشوند. گیاهان بخشی از این مواد غذایی را برای رشد مصرف میکنند و بقیه برای مصرف بعدی در برگها و ساقهها ذخیره میشود. ضمن اینکه «برگ پرچم» در فراهم قابل رویت است، 80 درصد از کل سطح برگ نور خورشید را جذب کرده و آنرا به انرژی تبدیل میکند. مرحله رشد سریع مهمترین و حیاتیترین مرحلة رشد و نمو گیاه و دورهای است که در طول آن شرایط رشدی تأثیرات چشمگیری روی تولید دارند.
تولیـــد مثـــل
مرحلة نهایی رشد با شکوفهدهی آغاز میشود و با دانه رسیده تمام میشود. تنش یا فشار آب در طول این مدت، تولید، کربوهیدراتها را کاهش میدهد و نهایتاً تولید محصول را نیز کاهش میدهد. مصرف آب بطور ناگهانی بعد از گلدهی یا شکوفهدهی در 30% تا 35% اینچ آب در هر روز به اوج میرسد. قسمت باقیماندة مواد غذایی در طول این دورة مصرف بالای آب جذب میشود. (آر. ال. وندرلوپ به طور مفصل، 9 مرحله را در نحوة رشد و نمو گیاه سورگوم بیان میکند).
کــاشـــت
بذر سورگوم در مقایسه با بذر پنبه، ذرت و سویا کوچک است. سورگوم منابع بزرگ انرژی و مواد معدنی برای تحمل تنش یا فشار به اندازة محصولات زراعی دیگر با بذرهای بزرگتر را ندارد. ممکن است پیشبینی شود که حدود 75 درصد از بذرهای کاشته شده بقا یافته و گیاهچهها یا نهالهایی بذری ظهور یافته را تولید کنند. بنابراین، میزانهای بذرکاری باید مطابق با شرایط بذرکاری تنظیم شود. رشد نسبتاً کند ناشی از دماهای خنک، شرایط رطوبت خاکی ضعیف یا کم و رقابت از سوی علفهای هرز ممکن است رشد و نمو را به تأخیر انداخته و بطور جدی تولید دانه را کاهش دهد. حداقل دمای خاک در عمق مطلوب کاشت برای جوانهزنی و ظهور سورگوم از خاک حدود 55 درجه فارینهایت است.
اندازة بذر کاشتی سورگوم ممکن است در بین هیبریدها بسیار متفاوت باشد، بنابراین باید به تنظیم درست دستگاه برای دستیابی به میزان مطلوب بذرکاری توجه ویژه شود. میزان بذرکاری نباید براساس پوندها بذر در هر آکر باشد بلکه باید بر اساس تعداد صحیح بذر در هر آکر باشد.
چگــالــی گیــاه
گیاهان سورگوم بازدهی آبی زیادی دارند و دارای توانائی برای جبران چشمگیر تولید دانه در رابطه با شرایط رشد و میزانهای بذرکاری میباشند. اگر رطوبت خاک محدود باشد، در صورتیکه چگالی گیاه پایینتر باشد، تولید دانه بیشتر خواهد بود.
همچنین، اگر رطوبت خاک بخاطر آبیاری یا بارندگی کافی مطلوب باشد، سطحی از چگالی گیاه وجود خواهد داشت که هیچگونه تولید دانه دیگری از طریق افزایش چگالی گیاه در بالای آن حاصل نخواهد شد. اگر یک چگالی گیاهی متعادل و معقول برای سطحی که معمولاً با رطوبت کافی محدود میشود مورد استفاده قرار گیرد و میانگین بارندگی بالایی حاصل شود، سورگومها میتوانند وزن و تعداد دانههایشان را بطور چشمگیری برای جبران شرایط رشدی بهبود یافته تنظیم کنند.
بسته به شرایط رطوبت خاک، میزانهای بذرکاری توصیه شده بین 30000 و 100000 گیاه در هر آکر برای جنوب تگزاس متفاوت میباشند. تحت شرایط رطوبت محدود، 2 تا 4 گیاه در هر فوت برای فاصلههای ردیفی 38 اینچی به طور طبیعی از تمام رطوبت موجود خاک استفاده خواهد کرد.
(جـــــدول 1).
Plants/Acre
76.000 Plants/Acre
55.000 Plants/Acre
41.000 Plants/Acre
27.000 Row
Width
2.567 2.635 2.745 2.358 38
2.617 2.415 2.687 2.440 2 rows/bed
38 in. rows
سورگوم آبیاری شده وقتی در آرایشهای فضایی تکردیفی یا دو ردیفی پهن و گسترده بذرکاری میشود یا وقتی از الگوهای ردیف باریک استفاده میشود با حدود 80000 گیاه در هر آکر بهتر عمل میکند.
(جــدول 2)
Plants/Acre
82.000 Plants/Acre
55.000 Plants/Acre
41.000 Plants/Acre
27.000 Row
Width
4.815 4.787 4.075 3.564 26
3.726 3.203 3.026 2.906 38
4.100 3.976 3.547 2.725 2 rows/bed
38 in. rows
وقتی به هر گیاهی فضایی برای جذب نور خورشید داده میشود و رقابت بین گیاهان به حداقل رسانده میشود، در این صورت این گیاهان سورگوم پربازدهتر خواهند بود. علاوه بر این، فاصلهگذاری نزدیکتر (یعنی ردیف مضاعف یا ردیفهای باریک) باعث سایهاندازی سطح خاک جهت کاهش تلفات تبخیر و رقابت علفهای هرز خواهد شد.
آزمایشهای انجام شده در مرکز تحقیقاتی نورث پلینز (North plains Research Center) در ایتر همان واکنش به سطوح آبیاری و میزانهای بذرکاری را نشان دادند.
(شکل1)
بــاروری یـا حـاصلخیــزی
تمرکز مواد غذایی در قسمتهای مختلف گیاه ممکن است بسته به شرایطی که تحت آنها گیاه رشد کرده است بطور چشمگیری فرق کند
(جدول3)مقدار تقریبی مواد غذایی دانه سورگوم و کاه را که تولید دانه 600/5 پوند در هر آکربود (100bu/A) نشان میدهد.
Pounds in Stover Pounds in Grain Plant Nutrient
95 84 Nitroqen(N)
20 42 Phosphorus ( )
107 22 Potassium (K2O)
13 8 Sulfur(S)
10 7 Maqnesium (Mq)
19 1.4 Calcium(Ca)
0.02 0.01 Copper (Cu)
0.11 0.06 Manqanese (Mn)
0.14 0.07 Zinc (Zn)
(جدول 4) میزان نیتروژن، فسفر و پتاسیم جذب شده توسط سورگومها در طول مراحل مختلف رشد و نمو در فرآیند تولید 7500 پوند از دانه با 14 درصد رطوبت در هر آکر را نشان میدهد.
Potassium (K2O) Phosphorus (P2O5) Nitrogen (N) Days after planting Growth Stage
%of Total Ib/A %of Total Ib/A %of Total Ib/A
7 18 3 2 5 9 0-20 Seedling
40 103 23 18 33 61 21-40 Rapid Growth
33 85 33 28 32 60 41-60 Early Bloom
15 39 26 21 15 27 61-85 Grain Fill
5 13 14 11 15 28 86-95 Maturity
285 80 185 Harvest Totals
میزانهای ثانویه و مواد غذایی کمنیاز یا کم مصرف بکار برده شده برای تولید 7500 پوند دانه در هر آکر در (جدول 5) نشان داده میشوند.
Copper Boron Manganese Zinc Iron Calcium Magnesium Sulfur
0.3 0.1 0.17 .21 2.5 20 17 21
توزیع مواد غذایی در ماده خشک بین دانه و کاه در (جدول 6) نشان داده میشود.
Potassium (K2O) Phosphorus (P2O5) Nitrogen (N) Dry Matter distribution Crop
Dry Matter
%of Total Ib/A %of Total Ib/A %of Total Ib/A
10 28 35 28 58 107 56% Grain 7.500 Ibs
80 230 65 52 42 78 44% Stover 5.280 Ibs
به میزان نیتروژن و فسفر در دانه توجه کنید. برعکس، میزان چشمگیری از پتاسیم در کاه سورگوم وابسته به نیتروژن و فسفر وجود دارد. اگر کاه سبز بطور مکرر و پیوسته برداشته شود، سطوح پتاسیم و فسفر خاک ممکن است کاسته شود.
نیتــروژن (ازت)
توصیه یا پیشنهاد نیتروژن (ازت) استاندارد(N) برای سورگوم دانهای در تگزاس، 2 پوند در هر آکر نیتروژن عنصری برای هر 100 پوند در هر آکر تولید دانة پیشبینی شده است. بنابراین یک تولید دانهای 5000 پوندی نیاز به حدود 100 پوند ازت یا نیتروژن عنصری در هر آکر خواهد بود. نیتروژن بطور قابل ملاحظهای مهمترین ماده غذائی برای سورگوم جهت به حداکثر رساندن تولید است. گیاهان معمولاً از ازت یا نیتروژن برای تولید پروتئین و لکروفیل استفاده میکنند، که به نوبه خود در تشکیل یافتههای جدید گیاهی مورد استفاده قرار میگیرد. بذر همچنین برای قادرسازی رشد اولیه بعداز جوانهزنی، نیتروژن را ذخیره میکند. 58 درصد از نیتروژن جذب شده توسط سورگومها ممکن است در دانه در زمان برداشت محصول یافت شود.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 21 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله تولیــد ســورگـوم دانـهای دیم و آبی جنــوب و جنــوب غربــی تگــزاس