پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق
گرایش حقوق بین الملل
210 صفحه
چکیده:
در سال 1957 با توافق 18 کشور نهادی به عنوان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و مستقل از سازمان ملل تشکیل شد. تشکیل این آژانس به تبع سخنانی بود که در 1953 آیزنهاور, رییس جمهور وقت آمریکا در کنفرانس اتم برای صلح در مجمع عمومی سازمان ملل مطرح کرد و پیشنهاد داد که یک نهاد بین‌المللی برای کنترل سلاح‌های اتمی تشکیل شود. این پیشنهاد در زمانی مطرح شد که آمریکا خود سلاح اتمی در اختیار داشت و حتی تنها کشوری بود که از آن استفاده کرده بود ضمن اینکه کشورهای دیگر نیز به شدت در مسیر دستیابی به این سلاح حرکت می‌کردند و حتی برخی از آنها به این سلاح دسترسی پیدا کرده بودند.
با اینکه اصولا این آژانس ازسازمان ملل مستقل است و رسما و عملا فعالیت‌های آن در چارچوب جداگانه‌ای صورت می‌گیرد, اما مصوبات و گزارش‌های آن برای مجمع عمومی و شورای امنیت سند معتبری محسوب می‌شوند که می‌توانند براساس آنها به تصویب قطعنامه‌های لازم بپردازند. مقر این سازمان در وین پایتخت اتریش قرار گرفته است و ماموریت اصلی آن ارتقا استفاده‌های صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای و مدیریت برنامه‌های بازرسی, حسابرسی و کنترل منابع هسته‌ای که مجموعا تحت لفظ بازرسی و نظارت مطرح می‌باشند, اعلام شده است. طبق اساسنامه‌ی این سازمان نظارت و بازرسی یاد شده برای تضمین این امر صورت می‌گیرد که مواد هسته‌یی برای تولید سلاح‌های اتمی به کار نروند. امروزه بازرسان آژانس بیش از 800 تاسیسات هسته‌ای را در 110 کشور تحت بازرسی و نظارت دارند, اما علیرغم این نظارت و بازرسی آژانس هیچ گونه اقتدار مستقلی برای نظارت بر برنامه‌های هسته‌ای کشورهایی که به معاهده‌ی منع تکثیر سلاح‌های هسته‌ای نپیوسته‌اند, ندارد. به علاوه آژانس فقط می‌تواند بر تاسیساتی نظارت کند که کشورها به آن اجازه بازرسی دهند; علیرغم این که نظارت آژانس بر فعالیت‌های هسته‌ای عراق از سال 1992 فعالانه و موثر بوده است, اما در موارد دیگر تا خود کشورها به آژانس اجازه ندهند, که از تاسیسات هسته‌ایشان بازرسی کند, آژانس قادر به اعمال زور و نقض عدم تمایل کشورها نیست. بیشترین عضویت‌ها در همان سال‌های اولیه تشکیل آژانس بوده است؛ به طوری که پس از آن با فواصل زمانی چند سال فقط یک کشور به عضویت این سازمان درآمده است. آژانس سه ارگان مرتبط باهم دارد: الف) شورای حکام ب) کنفرانس عمومی که شاخه قانونگذاری آژانس می‌باشد ج) دبیرخانه که مسوول اجرا و عملیاتی کردن مصوبات است.
ساختار سازمان بین المللی انرژی اتمی با تاکید بر مسائل ایران
