هزینه یابی کیفیت
امروزه قیمت و کیفیت از مهمترین مزیتهای رقابتی در صنایع به شمار میآیند. از این رو بررسی رابطه بین این دو مزیت رقابتی در سالهای اخیر به ویژه در صنایع پیشرو و کشورهای صنعتی بسیار مورد بحث بوده است. این که بدی کیفیت چه تاثیری بر قیمت محصولات و متعاقباً درآمد شرکت خواهد داشت و نیز برای رسیدن به کیفیت مطلوب باید چقدرهزینه کنیم، بحث هزینهیابی کیفیت را جایگاهی ویژه بخشیده است.
هزینهیابی کیفیت از مباحث جدید مدیریتی است که میتواند وضعیت و عملکرد شرکت را از ابعاد مختلف مانند حسابداری بهای تمام شده (حسابداری صنعتی)، کنترل کیفیت، تعمیرات و نگهداری، زنجیره تامین، مدیریت تولید، انبارها، ایمنی و بهداشت، آموزش و بهسازی و موارد دیگر نشان دهد و با تهیه ترازنامه کیفیت در شرکت و مقایسه روند هزینههای کیفیت میتوان هزینه کیفیت در شرکت را کنترل و بهبود بخشید.
تاکید و کار بر روی مفاهیم هزینهیابی کیفیت در طول زمان، نکات مهم و ارزشمندی را مشخص کرده است که از اهمیت بالایی برخوردارند. برخی از این نکات عبارتند از:
- هزینههای کیفیت در گزارشهای حسابداری به طور کامل ثبت نمیشوند و اغلب هزینههای واقعی کیفیت بسیار بیشتر از موارد گزارش شده هستند.
- هزینههای کیفیت نباید تنها در مورد فعالیتهای عملیاتی و تولیدی درنظر گرفته شوند بلکه فعالیتهای خدماتی و پشتیبانی نیز تاثیر عمدهای در افزایش یا کاهش هزینههای کیفیت دارند، بنابراین باید هزینههای مربوط نیز در هزینههای کیفیت مورد سنجش و ارزیابی قرار گیرند.
- کاهش هزینههای کیفیت در چارچوب برنامههای استراتژیک سازمانها قرار دارد.
1- هزینههای کیفیت کدامند؟
سه دیدگاه اصلی در مورد تعریف هزینههای کیفیت وجود دارد که عبارتند از:
- هزینههای رسیدن به کیفیت مطلوب از طریق طراحی و سازماندهی
- هزینههای عملیاتی واحد کنترل کیفیت (تجهیزات، حقوق و دستمزد و…)
- هزینههایی که از کیفیت پایین و نامطلوب محصول ناشی میشود (شامل ضایعات، افت قیمت محصول و...).
در این پژوهش، هزینه کیفیت برابر با مجموع هزینههای سه گروه پیشگفته در نظر گرفته شده و تلاش بر این است سیستم هزینهای جامعی طراحی شود که تمامی دیدگاههای هزینهای یادشده را در برگیرد.
گام برداشتن در جهت بهبود کیفیت، به تعریف پروژههای بهبود کیفی و همزمان با آن توسعه سیستم حسابداری نیاز دارد؛ به طوری که بتوان اطلاعات مورد نیاز به منظور بررسی عملکرد پروژههای بهبود کیفیت را به دست آورد. بنابراین یک گام اساسی در کاهش هزینهها، اصلاح و توسعه سیستم حسابداری است؛ به گونه ای که بتوان هزینههای کیفیت را محاسبه کرد و ضمن ارائه گزارشهای مناسب، به اندازهگیری اثربخشی فعالیتها و پروژههای کاهش هزینه پرداخت و راهکارهای عملی برای کنترل و بهبود هزینههای کیفیت و به تبع آن، عملیات تضمین و کنترل کیفیت ارائه کرد.
به منظور اصلاح و توسعه سیستم حسابداری باید هزینههای کیفیت را طبقهبندی کرد و به هر یک از گروههای هزینهای، کد هزینه تخصیــص داد.
به منظور اندازهگیری هزینههای کیفیت لازم است ابتدا اجزای هزینههای کیفیت شناسایی و طبقهبندی شده، سپس کلیه هزینههای مرتبط با کیفیت بر اساس آمار دادههای هزینهای موجود یا طرح مدون جمعآوری اطلاعات، مشخص و در قالب طبقهبندی شده دسته بندی شوند. تنها در این صورت است که میتوان راهکارهای مناسبی برای حذف هزینههای عمده کیفیت ارائه و اجرا کرد.
2- طبقهبندی
کارشناسان، هزینههای کیفیت را در چهار گروه اصلی قرار میدهند. این گروهبندی در مقایسه با سایر گروهبندیهای رایج، از پذیرش و مقبولیت بیشتری برخوردار است. این چهارگروه عبارتند از:
الف - هزینههای شکست درونی (درون سازمانی)
ب – هزینههای شکست برونی
ج – هزینههای ارزیابی کیفیت
د – هزینههای طرح ریزی، پشتیبانی و پیگیری کیفیت
هر یک از این گروههای اصلی نیز زیر مجموعههایی دارند.
الف : هزینههای شکست درونی (درون سازمانی)
این هزینهها شامل ایرادهایی است که در مراحل مختلف پیش از تحویل محصول به مشتری بروز میکنند و سازمان به روشهای مختلف از قبیل بازرسی و آزمایش توسط کارکنان واحد کنترل کیفیت خود یا بازرسان خارجی به این عیوب پی میبرد و به حذف آنها اقدام میکند. زیر گروههای تشکیلدهنده این گروه عبارتند از:
1ـ هزینههای دورریز یا اسقاطی : محصولات و اقلامی که به علت عدم انطباق با مشخصههای مهندسی تعریف شده، قابلیت ارائه به مشتریان و یا استفاده در کاربردهای دیگر را نداشته باشند، به عنوان دورریز یا اسقاط درنظرگرفته میشوند. مانند تغییر شکل ورقهای فولادی به علت بالا بودن دمای کورههای لعاب .
2ـ هزینههای تعمیر و دوبارهکاری محصولات تولیدی شرکت: محصولاتی که در داخل شرکت ساخته میشوند و به دلیل مطابقت نداشتن با مشخصههای مورد نیاز، قابل استفاده نیستند، در برخی موارد با تکرار برخی فعالیتهای اصلاحی یا انجام فعالیتهای تعمیراتی قابل استفاده میشوند که هزینه این گونه فعالیتها باید از فعالیتهای تولیدی تفکیک و در سرفصل هزینههای کیفیت منظور شود. اصلاح سوختگی رنگ بدنه خودروها، رگلاژ کردن درهای خودرو و … مثالهای این نوع هزینهها هستند.
3ـ هزینههای تحلیل شکست: هزینههای مربوط به بررسی و تحلیل کارشناسی علل بروز ایراد در محصول و چارهاندیشی در خصوص راه حلهای رفع و جلوگیری از تکرار آنها در این زیر گروه قرار میگیرند.
کلیه هزینههای مربوط به گروههای مهندسی، R&D و مشاوران و جلسات متعددی که با حضور مدیران و کارشناسان ارشد به منظور رفع علت وقوع ضایعات تشکیل میشود، در این گروه از هزینهها جای میگیرند.
4ـ تعمیر واصلاح اقلام معیوب دریافتی: شامل هزینههای مربوط به آماده سازی اقلام دریافتی از تامینکنندگان مواد مورد استفاده که به علت عدم رعایت مشخصههای درخواستی از طرف تامینکننده، به شکل فعلی قابلیت به کارگیری و استفاده را ندارند و باید تعمیر یا اصلاح شوند. (قطعات دریافتی از شرکتهای طراحی ومهندسی و یا دیگر ساپلایرها).
5ـ هزینههای ناشی از نگهداری نامناسب مواد اولیه : هزینههای ناشی از مناسب نبودن نحوه انبارش که به صدمه دیدن اقلام مصرفی منجر میشود، در این گروه قرار میگیرند. مثالهایی از این دست عبارتند از :
- فاسد شدن لاستیک در زیر نور آفتاب
- فاسد شدن رنگ و مواد شیمیایی به دلیل گرمای محل نگهداری
- زنگ زدگی فولاد در مجاورت رطوبت و یا ریزش باران
- افت کیفی روغنها به دلیل نفوذ آب و یا اتمام تاریخ مصرف
- از بین رفتن محصولات کشاورزی در کارخانههای مواد غذایی
- تعداد صفحه :14
دانلودمقاله هزینه یابی کیفیت
