ﺟﺬﺏ ﺍﻟﻘﻠﻮﺏ ﺍﻟﻲ ﺩﻳﺎﺭ ﺍﻟﻤﺤﺒﻮﺏ ﺍﯾﻦ ﮐﺘﺎﺏ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ «ﺗﺎﺭﯾﺦ ﻣﺪﯾﻨﻪ ﻣﻨﻮﺭ» ﻧﯿﺰ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺗﺄﻟﯿﻒ ﺍﺑﻮﻣﺠﺪ، ﻋﺒﺪﺍﻟﺤﻖ ﺑﻦ ﺳﯿﻒﺍﻟﺪﯾﻦ ﺑﻦ ﺳﻌﺪﺍﻟﻠﻪ ﻣﺤﺪﺙ ﺩﻫﻠﻮﯼﻣﺘﺨﻠﺺ ﺑﻪ ﺣﻘﯽ ( 958-1052 ﻕ) ﺍﺳﺖ. ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﻩ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻓﻘﻬﺎﯼ ﺑﺰﺭﮒ ﺣﻨﻔﯽ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ 4ﺳﺎﻝ ﻣﺠﺎﻭﺭﺕ ﺣﺮﻣﯿﻦ ﺭﺍ ﺍﺧﺘﯿﺎﺭ ﻧﻤﻮﺩ . ﮐﺘﺎﺏ ﺣﺎﺿﺮ ﺗﺄﻟﯿﻔﯽ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﯾﺦ، ﻓﻀﺎﯾﻞ ﻭ ﺟﻐﺮﺍﻓﯿﺎﯼ ﺷﻬﺮ ﻣﺪﯾﻨﻪ ﻭ ﺍﻣﺎﮐﻦ ﻣﺘﺒﺮﮐﻪ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ. ﻧﮕﺎﺭﻧﺪﻩ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ 998 ﻕ. ﺩﺭ ﻣﺪﯾﻨﻪﺷﺮﻭﻉ ﻭ ﺩﺭ 1001ﻕ. ﺩﺭ ﺩﻫﻠﯽ ﺑﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺭﺳﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ.ﺟﺬﺏ ﺍﻟﻘﻠﻮﺏ ﺍﻟﯽ ﺩﯾﺎﺭ ﺍﻟﻤﺤﺒﻮﺏ ﺩﺭ ﺍﺻﻞ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻭ ﮔﺰﯾﺪﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺧﻼﺻﺔ ﺍﻟﻮﻓﺎ ﻧﻮﺭﺍﻟﺪﯾﻦ ﻋﻠﯽ ﺳﻤﻬﻮﺩﯼ ﺍﺳﺖ. ﮐﺘﺎﺏ ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ17 ﺑﺎﺏ ﺍﺳﺖ: 1ـ ﺩﺭ ﻋﺪﺩ ﺍﺳﻤﺎﯼ ﺍﯾﻦ ﺑﻠﺪ؛ 2ـ ﻓﻀﺎﯾﻞ ﺁﻥ ﺍﺯ ﻗﺮﺁﻥ ﻭ ﺣﺪﯾﺚ؛ 3ـ ﺍﺧﺒﺎﺭ ﺳﺎﮐﻨﺎﻥ ﺍﯾﻦ ﺑﻘﻌﻪ ﺍﺯ ﻗﺪﯾﻢ ﺍﻟﺰﻣﺎﻥ؛ 4ـﺳﺒﺐ ﻗﺪﻭﻡ ﺣﻀﺮﺕ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺑﺪﯾﻦ ﺑﻠﺪ؛ 5ـ ﻫﺠﺮﺕ ﺑﻪ ﺍﯾﻦ ﺷﻬﺮ؛ 6 ـ ﻋﻤﺎﺭﺕ ﻣﺴﺠﺪ ﺷﺮﯾﻒ ﻧﺒﻮﻯ ﻭ ﺩﯾﮕﺮ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ؛ 7ـ ﻏﯿﯿﺮﺍﺕﻭ ﺯﯾﺎﺩﺕﻫﺎ ﺩﺭ ﺁﻧﻬﺎ؛ 8ـ ﻓﻀﺎﯾﻞ ﻣﺴﺠﺪ ﺷﺮﯾﻒ؛ 9ـ ﻋﻤﺎﺭﺕ ﻣﺴﺠﺪ ﻗﺒﺎ؛ 10ـ ﭼﺎﻩﻫﺎ؛ 11ـ ﺍﻣﺎﮐﻦ ﻣﯿﺎﻥ ﻣﮑﻪ ﻭ ﻣﺪﯾﻨﻪ؛ 12ـﻓﻀﺎﯾﻞ ﻣﻘﺎﺑﺮ ﺑﻘﯿﻊ؛ 13ـ ﮐﻮﻩ ﺍﺣﺪ ﻭ ﺷﻬﯿﺪﺍﻥ ﺁﻥ؛ 14ـ ﻓﻀﯿﻠﺖ ﺯﯾﺎﺭﺕ؛ 15ـ ﺣﮑﻢ ﺯﯾﺎﺭﺕ ﻗﺒﺮ ﻭ ﺗﻮﺳﻞ ﺣﺴﻨﯿﻦ؛ 16ـ ﺁﺩﺍﺏﺯﯾﺎﺭﺕ؛ 17ـ ﺁﺩﺍﺏ ﺻﻠﻮﺍﺕ.
این کتاب، افزون بر داشتن احادیث و اخبار درآمده دربارۀ قداست و فضیلت مدینه هجرت، هم «سفرنامه»، و هم تاریخ، و هم جغرافیا بوده، تا پژوهندهای که دربارۀ مدینه اسلامی پژوهش میکند، از آن بهره گیرد. از آنجا که این کتاب، سالهای گذشته در هندوستان چاپ سنگی شده و دسترسی به آن جز در برخی ازکتابخانه ها، امکانپذیر نیست، آن را در جهت، نیاز به پژوهش تاریخی و جغرافیایی مدینه هجرت معرفی کردیم. در این کتاب، مطالب سودمندی آمده و از چگونگی ساخت‌وساز بناها، از خانه های مسکونی گرفته تا مسجدها و زیارتگاهها؛ جادهها و راهها؛ جایها و مکانهای مقدس میان مدینه و مکه؛ بازارهای مدینه؛ برزنها و کوی ها؛ دهها و دهکده های اطراف مدینه، و مطالب دیگر، یاده شده و مؤلف آن را در 17 باب نگارش کرده است. بررسی آن، برخی از ابهامها و دشواریهای پژوهشی تاریخ و جغرافیای مدینه پیامبر اسلام را روشن میکند.
دانلود کتاب نایاب ﺟﺬﺏ ﺍﻟﻘﻠﻮﺏ ﺍﻟﻲ ﺩﻳﺎﺭ ﺍﻟﻤﺤﺒﻮﺏ یا «ﺗﺎﺭﯾﺦ ﻣﺪﯾﻨﻪ ﻣﻨﻮﺭه» از عبدالحق محدث دهلوی چاپ سنگی 1916 لکنهو