مقدمه
تحقیق برای افزایش صادرات غیرنفتی که در کشور ما امری الزامی‌است. دراین مورد گرچه در مقاطع‌مختلف زمانی چه قبل و چه بعد از انقلاب تحقیقاتی انجام شده است اما اقدامات مؤثری آنچنانکه باید و شایدهنوز صورت نگرفته است. تجربه کشورهای موفق در امر توسعه اقتصادی نشان داده که تجارت خارجی نقش‌بسیار مهم و تعیین کننده‌ای در فرایند توسعه این کشورها ایفا کرده و به طور قطع می‌توان گفت که هیچ‌کشورتوسعه یافته و تازه صنعتی شده‌ای را نمی‌توان یافت که بدو توسعه تجارت و تکیه بر صادرات خود به این‌امر نایل شده باشد. الگوی توسعه متکی به صادرات امروزه تقریباً در میان اکثر کشورهای در حال توسعه به‌صورت مدل غالبی درآمد است و از این رو مشاهده می‌کنیم که طی 1980 بسیاری از این کشورها بسوی‌خصوصی سازی و کاهش دخالت‌های دولت در اقتصاد، مقررات زدایی، آزادسازی تجاری، تلاش در جهت‌جلب سرمایه‌های خارجی و به طور کلی در جهت حاکمیت عناصر اقتصاد بازار اهتمام کرده‌اند. نظریه تجارت‌به عنوان متور رشد اقتصادی دارای مخالفین و موافقین زیادی است. پر بیش و سنیگر از جمع مخالفان این‌نظریه بویژه در کشورهای درحال توسعه بوده‌اند و دلیل این امر را تخریب رابطه مبادله تجاری این کشورهامی‌دانند زیرا این کشورها صادر کننده مواد خام و وارد کننده محصولات نهایی می‌باشند و قیمت مواد خام‌نسبت به محصولات نهایی روز به روز در حال کاهش است برخی دیگر از نظریه‌پردازان اقتصادی همانندریکاردو، هگچر اهلین و کروگمن از موافقین رابطه مثبت بین رشد اقتصادی و تجارت خارجی بوده و دلیل این‌امر را عمدتاً در مزیت‌های نسبی و فراوانی نسبی عوامل تولید در بین کشورهای مختلف می‌دانند اما نکته این‌است که به مرور زمان و بویژه پس از جنگ جهانی دوم از تعداد مخالفین کاسته شده و بر تعداد موافقین افزوده‌شده است به دیگر سخن دیدگاه صاحبنظران در مورد نقش مثبت و مؤثر تجارت خارجی در رشد اقتصادی‌روز به روز خوشبینانه‌تر شده و آنرا به یک اصل تبدیل می‌نمایند.
در سالهای اخیر جهت توسعه اقتصادی کشور واستفاده از تجارت خارجی به عنوان یکی از محورهای‌اصلی رشد وتوسعه اقتصادی، افزایش ذخایر ارزی، ایجاد زمینههای اشتغال و رونق کسب و کار برای صنایع‌مختلف و رهایی از اقتصاد تک محصولی نفت، روند پژوهش دراین مورد شتاب بیشتری گرفته است هرمحصولی که صادر می‌شود در منطقه تولید آن محصول رشد و توسعه اقتصادی ایجاد می‌شود. جهت افزایش‌صادرات به فعالیت بازاریابی و تدوین استراتژیهای مؤثر برای ورود به بازارهای جهانی باید بیشتر و بهترپرداخته شود. جوان بودن جمعیت کشور، توسعه صادرات را میتواند به عنوان یکی از استراتژیهای ایجاداشتغال منظور داشت جهت وارد شدن به بازارهای جهانی نیازمند طراحی استراتژی مناسب بازاریابی بین‌المللی می‌باشیم در شروع قرن 21 جهان با دو تحول تغییر اساسی مواجه است.
1- روند جهانی شدن 2- پیشرفت سریع تکنولوژی
بنابراین اتکا به بازارهای داخلی دیگر کافی است گرچه آسان‌تر است از این پس باید جهانی اندیشید و ملی‌و بومی‌عمل نمود پیشرتف ارتباطات و توسعه شبکه‌های اطلاع رسانی جهانی فعالیت‌های بازاریابی را بسیارتخصصی و پیچیده نموده است بازاریابی را به صورت یکی از محورهای اصلی فعالیت بازرگانی و مدیریتی‌درآورده است. در بازاریابی جهانی باید به عوامل اصلی محیطی که پیوست در حال تغییر و تحول و تعامل بایکدیگر هستند مانند اقتصاد، تکنولوژی، سیاست، قانون و فرهنگ توجه کافی مبذول داشت و استراتژی‌بازاریابی برای هر کشور را با توجه به این عوامل طراحی نمودد و به ویژه ارزشهای فرهنگی محیط را برای‌افزایش فروش در نظر گرفت. فرویپاشی شوروی سابق و حرکت کشور چین به طرف اقتصاد بازار، آزادی‌کشورهای اروپای شرقی، تشکیل اتحادیه اروپا، رشد و توسعه اقتصادی کشور جنوب شرق آسیا و... همگی‌فرصت‌های نوین بازاریابی را به ارمغان آورده‌اند. توسعه GATT (موافقن کلی روی تعرفه گمرکی و تجارت) وسازمان و نهادهای اقتصادی جهانی و منطقه‌ای همکاریهای اقتصادی و بازرگانی، WTO (سازمان تجارت‌جهانی) تسهیلات و تمهیدات فعالیت بازاریابی و بازرگانی را بوجود آورده‌اند به همان نسبت هم با رقابت‌آزادند مواجه شدن، تمیهدات و محدودیت‌هایی را بجود آورده‌اند و رقابت از قیمت به رقابت بد کیفیت وبسته‌بندی انتقال یافته است پایان جنگ سرد سیاسی جای خود به جنگ سرد اقتصادی و تبلیغاتی و فعالیت‌مناسب بازاریابی داده است در قرن 21 شرکت‌ها و کشورهایی برنده خواهند بود که با نوآوری و فعالیت‌مناسب بازاریابی از طریق طراحی استراتژیهای بازاریابی بتوانند فرصت‌های نوین تجاری را کشف نموده و اآنها بهره برداری نمایند و هرچه بیشتر در صحه تجارت و رقابت جهانی وارد شده و فعال باشند و تبوانند سهم‌مناسبی از این بازار را گرتفه و آرنا حفظ نموده و درآینده توسعه بخشند با توجه به نکات فوق و نیز شرایط‌بوجود آمده در نظام تجارت جهانی تمامی‌کشورها و بویژه کشورهای درحالت وسعه بر آن شده‌اند که بانگرشی جامعه و با توجه به تحولات اقتصاد بین‌الملل برنامه‌های توسعه اقتصادی خود را مورد ارزیابی قراردهند بدیهی است جمهوری اسلامی‌ایران نیز به عنوان یک کشور در حال توسعه که تاکنون اقتصاد غیرنفتی آن‌نقش و حضور چندانی دراقتصاد بین الملل نداشته نمی‌توانست از این جریان و تحولات جهانی مستثنی باشداز آنجا که حضور ایران در صحنه اقتصاد بین الملل طی چند دهه گذشته عمدتاً به فروش نفت خام و ورود انواع‌کالاها خلاصه شده است لذا برنامه‌های توسعه اقتصادی کشور هیچگاه در پیوند ارگانیک و توسعه‌زا با تجارت‌خارجی و توسعه صادرات قرار نگرفت به نظر می‌رسد که دستیابی به هر گونه راه حل در جهت رفع و یاتخفیف مشکل فوق و نیز برقراری ارتباط میان هر یک از بخشهای اقتصادی کشور و ازجملهبخش کشاورزی بااقتصاد بین الملل مستلزم ایجاد سیاست‌های مناسب، اعمال دیدگاه‌های مقتضی و اجرای برنامه‌های زیربنایی‌و مستمری خواهد بود که براساس بررسیها و پژوهشهای جامع ارائه و تهیه گردیده است بی‌تردید نتایج‌مجموعه پژوهشهای این پروژه میتواند شنخت لازم را برای سیاست‌گذاری و اتخاذ راهکارهای پایه برای‌توسعه تجارت کشاورزی، حضور مؤثر در بازارهای بین‌المللی روند الحاق به سازمان جهانی تجارت، مقابله بااثرات منفی ناشی از اجرای موافقتنامه WTO به بخش کشاورزی و سایر مسائل مرتبط در اختیار قرار می‌دهد.
آنچه پیش روی دارید حاصل پژوهشی است با عنوان بازاریابی و بازاررسانی زیره و زرشک در استان‌خراسان هدف کلی این مطالعه بررسی وضعیت بازاررسانی و بازاریابی محصولات فوق الذکر در سطوح‌مختلف تولید کننده، عمده فروش، خرده فروش و صادر کننده و نیز تعیین سیر حاشیه، کارآیی و ضریب هزینه‌بازاریابی این دو محصول، بررسی عوامل مؤثر برحاشیه خرده فروشی، ضایعات و کارآیی بازاریابی زیره وزرشک بررسی و شناخت وضعیت رقبای بالقوه و اصلی صادراتی در بازارهای نهایی، هدف، برآورد توابع‌عرضه و تقاضای صادرات محصولات فوق، شناسایی مسیرهای صادراتی در بازارهای جهانی و بین‌المللی ودر نهایت ارائه راهکارهای مناسب جهت بهبود بازاریابی و بازاررسانی آنها در داخل و خارج کشور و توسعه‌صادرات زیره و زرشک میباشد.
2-1 ضرورت و اهمیت مسئله
بخش کشاورزی به عنوان یکی از بخشهای قدیمی‌و اصلی در اقتصاد کشورهای در حال توسعه از جمله‌ایران میباشد گرچه در فرآیند توسعه کشور از اهمیت اقتصادی این بخش کاسته شده است اما هنوز سهم‌عمده‌ای از تولید ناخالص داخلی، اشتغال و تجارت خارجی بدون نفت را تشکیل داده و نیز بدلایل تأمین‌نیازهای غذایی کشور و ضروری جامعه و داشتن مساعدت‌هایی در رشد اقتصادی کشور از جایگاه خاصی‌برخوردار است. نظر به اینکه حدود یک سوم صادرات غیرنفتی ایران از بخش کشاورزی است و با توجه به‌ارزبری پایین این بخش نسبت به سایر بخشهای اقتصاد کشور و وابستگی کم آن به تکنولوژی پیچیده می‌توان‌با توسعه صادرات محصولاتی که از نظر شرایط اقلیمی، اقتصادی و فرهنگی دارای مزیتن سبی می‌باشند باتوجه به بحث عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی (WTO) بخشی از ارز مورد نیاز کشور را تأمین ومساعدت قابل توجهی به سایر بخشهای اقتصاد در جراین توسعه اقتصادیا نجام گیرد به منظور افزایش کارآیی‌و بهبود نظام بازاررسانی محصولات کشاورزی در کشرو ایران و نیز توسعه صادرات آنها با توجه به رقابت‌های‌جهانی در زمینه بازار محصولات کشاورزی نیاز به تحقیقات اقتصاد کشاورزی در مورد محصولات و مناطقی‌که دارای مزیتن سبی از نظر تولید، بازاریابی، صادرات هستند روز به روز محسوس‌تر می‌شود.
کشور ایران باتنوع وسیع آب و هوایی در پاره‌ای از مناطق آن در زمینه تولید برخی از محصولات کشاورزی‌نظیر پسته، خرما، کشمش، بادام، گردو و زعفران و زیره و زرشک از مزیت نسبی قابل توجهی برخوردار است‌لذا جهت اتخاذ سیاست‌های مطلوب در زمینه بهبود نظام بازاریابی و بازاررسانی و توسعه صادرات آنها نیاز به‌مطالعات اقتصادی به صورت علمی‌حائز اهمیت میباشد.
زیره و زرشک به عنوان یکی از گرانترین ادویه جهان با خصوصیات و ویژگیها و مصارف گوناگون غذایی وزیره سبز نیز به عنوان ادویه با مصارف گوناگون و استفاده‌های صنعتی و دارویی می‌توانند از جایگاه ویژه‌ای درصادرات محصولات کشاورزی برخوردار باشند سهم تولید کشورمان با بیش از 60 درصد کل تولید زیره وزرشک در جهان به عنوان بزرگترین تولید کننده و صدور بیش از 80 درصد آن و در مورد زیره سبز به عنوان‌بزرگترین تولید کننده با سهمی‌حدود 35 درصد تجارت جهانی و صدور حدود 95 درصد در صورت یافتن‌جایگاه و ارزش واقعی آنها در بازارهای جهانی با توجه به نقش تعیین کننده کشور ما در حال حاضر و تقویت آن‌در آینده از جمله نکات ارزشمند آن در بین جایگاه محصولات صادراتی کشور است. مزیت نسبی واهمیتی که‌این محصولات از نظر تولید، سطح زیر کت و اشتغال زایی در مناطق مختلف کشور بویژه استانهای خراسان‌دارد و نیز قابلیت توسعه صادرات این محصولات در بازار جهانی که میتواند منجر به افزایش درآمدهای‌ارزی کشور شود آنها را از جایگاه ویژه‌ای برخوردار نموده است اما وجود مسائل و مشکلات مختلف چه درزمینه‌های تولید و نحوة عمل آوری این محصولات توسط کشاورزان که عمدتاً بدلیل عدم توجه کافی به‌ساختار نظام بازاریابی و بازاررسانی و نداشتن یک تشکیلات منسجم که کلیة مراحل تولید، بازاریابی،بازاررسانی و صادرات را تحت پوشش قرار دهد، است و باعث گردیده که علیرغم کیفیت مرغوب این‌محصولات نسبت به نمونه‌های خارجی آنها زیره و زرشک ایران وضعیت مناسبی را در بازار جهانی نداشته‌باشند ایران به عنوان بزگترین تولید کننده زیره و زرشک دنیا هنوز در بازار جهانی جایگاه مشخص و روشنی‌ندارد ومجبور است بدلایل فوق از جمله تبلیغات منفی رقبا محصول خود را به کمتر از نصف قیمت جهانی به‌فروش رساند بنباراین باتوجه به اهمیت زیره و زرشک ایران و وضعیت خاص آنها، ساختار اقتصادی این‌محصولات در عرصه‌های تولید، بازاریابی، بازاررسانی و صادرات نیاز به بازنگری و تحول اساسی دارد لذا دراین مطالعه وضعیت بازاریابی و بازاررسانی و صادرات این محصولات به صورت مطالعه موردی در مناطق‌عمده کشت، در استان خراسان مورد بررسی قرار گرفته است اضافه بر آن با توجه به محدودیت منابع مختلف‌لزوم افزایش بهره‌وری استفاده از منابع مختلف از جمله زمین و سرمایه محسوس است به بارو آرنارد وواساوادا (1995) توسعه صادرات از دو طریق عمده میتواند موجب رشد بهره‌وری گردد آن‌هامعتقد هستندکه توسعه صادرات از یکسو موجب دسترسی به بازارهای جدید و در نتیجه افزایش ظرفیت تولیدی و احدهادر کشورهای صادر کننده می‌شود این امور موجب کاهش هزینه متوسط تولید هر واحد از محصول و افزایش‌بهره‌وری تولید می‌شود اضافه بر آن با گسترش صادرات و ورود واحدهای تولید به بازارهای جهانی درجة‌رقابت بین تولید کنندگان افزایش می‌یابد لذا بنگاه‌های تولیدی به منظور تضمین ادامه حضور خود در بازار وهمچنین افزایش و یا حداقل حفظ سهم صادراتی خود مجبور به افزایش بهره‌وری و توان مدیریتی خودمی‌گردند این امر هب نوبه خود موجب استفاده مناسب‌تر از منابع تولید و رشد بهره وری خواهد شد از سوی‌دیگر به عقیده نهدا و دهادش وار (1993)، افزای بهره‌وری استفاده از نهاده‌ها میتواند موجب کاهش‌هزینه‌های تولید محصول و پیشرفت تکنولوژی تولید این محصول و در نتیجه افزایش صادرات شود با توجه به‌فقدان انتشار مطالعات اقتصادی جامع در زمینههای فوق در مورد زیره سبز و زرشک ایران ضرورت و اهمیت‌این تحقیق ضروری است.
3-1 اهداف تحقیق
1- بررسی وشناخت عملیات بازار رسانی زیره و زرشک.
2- تعیین مسیر، حاشیه، سود، کارایی وضریب هزینه بازازیابی زیره و زرشک.
3- برآورد هزینه خدمات بازاریابی و بررسی عوامل موثر بر حاشیه بازاریابی زیره و زرشک.
4-بررسی و شناخت وضعیت رقبای بالقوه صادراتی در بازارهای نهایی وهدف.
5- تعیین شفافیت یا عدم شفافیت بازار زیره و زرشک.
6- ارائه راهکارهای مناسب جهت بهبود وضعیت بازاریابی زیره و زرشک.
7- برآورد توابع عرضه داخلی، تقاضای داخلی وعرضه صادراتی زیره و تعیین عوامل موثر بر آن.
4- 1 فرضیات تحقیق
1- بازار زیره از شفافیت کامل برخوردار است
2- میزان ضایعات زیره و زرشک کمتراز 10 درصد است.
رابطه حاشیه با؟ به هزینه بازاریابی وقیمت خرده فروشی مثبت است.
بازار زرشک از شفافیت کامل برخوردار است.
5-1 کاربردهای انجام تحقیق
در کشور ما توسعه صادرات و بازاریابی محصولات کشاورزی و فرآْورده‌های حاصل از آن در چارچوب برنامه‌های توسعه کشاورزی و از جهات اجتماعی واقتصادی دیگری نیز نتایج مثبتی برای جامعه رو به توسعه کشور در بر دارد به نظم ی رسد که کشور ازمزیتهای نسبی زیادی در زمینه تولد انحصاری وشبه انحصار این محصولات در بازارهای منطقه ودنیا برخوردار باشد، نتایج تحقیق حاضر میتواند به عنوان راهنمایی برای برنامه ریزان و سیاست گذاران برای برنامه ریزی‌های آتی باشد.
6-1 پیشینه تحقیق
تحقیقات انجام شده در زمینه بازاریابی و بازار رسانی محصولات کشاورزی
بررسی وسیع منابع از طریق بانک‌های اطلاعات علمی‌وچکیده نامه‌های موجود، موضوعات تحقیقی مختلفی را در مورد زرشک به این شرح مشخص نمود: 43 مقاله در مورد مواد موثر دارویی دارای الکالوئیدها، 32 مقاله در رابطه با مسائل گیاهشناسی که 7 مورد آن در رابطه با زنگ سیاه گندم بود (برخی گونه‌های زرشک میزبان واسطه این بیماری می‌باشند). 21 مقاله در مورد گیاهشناسی، 14 مقاله در مورد ازدیاد کشت سلولی جهت استخراج مواد موثر دارویی، 12 مقاله در مورد کنترل و آزاد سازی زرشک برای کنترل بیماری سیاه غلات، 11 مقاله در مورد مسائل بیوشیمیایی و نیز بیولوژیکی و 4 مقاله در مورد درمان کلینیکی با مواد دارویی زرشک، اما گزارشی در مورد تولید، بازاریابی و بازار رسانی زرشک ارائه نگردیده است (بالندری، 1371)
تحقیقات ومطالعات بازاریابی، و بازار رسانی محصولات کشاورزی شناخت نسبتا وسیعی از علوم کشاورزی واقتصاد را می‌طلبند. اهمیت مطالعات در زمینه بازاریابی و بازار رسانی محصولات کشاورزی زمانی روشن شد که با ورود تکنولوژی به کشاورزی سنتی و بکار گیری روشهای نوین به زراعی توسط کشاورزان فعالیت کشاورزی روند تجاری شدن را به خود گرفت و مسئله مازاد یک یا چند محصول کشاورزی در مناطق خاصی ایجاد شد. از سوی دیگر با افزایش جمعیت و مهاجرت روستائیان به شهرها و دورتر شدن فواصل بین قطب‌های تولید و مصرف، کانالهایی که این محصولات را از مزرعه تا به دست مصرف کننده عبور می‌دهد را پیچیده تر کرد. بعلاوه سیستم بازاریابی و بازار رسانی نه تنها محصولات تولید شده را در داخل کشور توزیع میکند بلکه با گسترش دائمی‌تجارت بین المللی این وظیفه را در سطح جهانی نیز انجام می‌دهد. از این او اهمیت تحقیقات و مطالعات بازاررسانی محصولات کشاورزی تحقیقاتی روز به روز بیشتری گردیده است (ترکمانی، 1378) در زمینه بازاریابی و بازار رسانی محصولات مختلف کشاورزی تحقیقاتی نیز انجام شده، اما در رابطه با دو محصول زیره و زرشک تنها در زمینه مسائل فنی و به زراعی آنها تحقیقات اندکی بوسیله نهادهای تحقیقاتی انجام شده است.
نجفی (1376)، در تحقیقی وضعیت بازاریابی خرما بویژه در استان فارس با تاکید بر صادرات آن را مورد بررسی قرار داد. به منظور انجام مطالعه با استفاده از روش نمونه گیری دو مرحله ای در هر یک از شهرستانهای مورد مطالعه از تولید کنندگان، عمده فروشان و گروهی از صادر کنندگان که بیشتر در شیراز مستقر بودند از طریق تکمیل پرسشنامه، مصاحبه حضوری به عمل آمده، افزون بر آن اطلاعات تکمیلی از سازمانهای مرتبط مانند سازمان کشاورزی و اداره استاندارد و تحقیقات صنعتی جمع آوری شده است. به منظور بر آورد تابع صادرات خرما از اطلاعات سری زمانی مربوط به سالهای 74-1355 استفاده شده است.
مدل مورد استفاده جهت تعیین عوامل موثر بر صادرات خرما:
Y=bo-b1X1-b2X2-b3X3+b1X1+b5X5-D+uii
که در آن:
Y: میزان صادرات
X: نرخ رز
X2: تسهیلات اعطایی بانک‌ها به بخش کشاورزی
X3 : نرخ تورم
X4 : نرخ سود بانک
X5: قیمت صادراتی
D: متغیر مجازی پیمان ارزی
U: جمله اخلال
بر آورد تابع فوق نشان می‌دهد، که افزایش نرخ ارز، تسهیلات اعطایی بانک‌ها وافزایش قیمت صادراتی، بر صادرات خرما اثر مثبت و افزایش نرخ تورم و نرخ سود بانکی اثر منفی داشته از طرفی وجود پیمان ارزی که نشانگر کاهش سود بدست آمده از صادرات است بر صادرات نیز اثر منفی داشته است.
خزاعی (1376)، در بررسی خود در مورد بازار زعفران توصیه می‌نماید که جهت رفع مشکلات بازار داخلی و خارجی و افزایش سود زعفران کاران نیاز به بازبینی در تشکیلات موجود در بخش تولید و بازار عرضه است. وی اعتقاد دارد که واسطه‌های بیشمرای وارد بازار زعفران شده اند که بیشتر در پی کاهش مدت زمان فروش این محصول در بازار خارجی هستند بنابراین اگر تشکیلاتی ایجاد شود که بتواند رقیبی قوی در بازار داخلی وخارجی برای واسطه‌ها باشد و به مروز زمان آنها را از بازار خارج نماید این واسطه‌ها حذف خواهند شد. او در پایان پیشنهاد می‌نماید که با ایجاد مجمعی متشکل از دولت و تعاونی‌ها به منظور سیاست گذاری مناسب، حمایت ونظارت بر آن، تحت عنوان صندوق زعفران می‌توان به یک سیستم هماهنگ د رتولید، بسته بندی، توزیع و صادرات و حل مشکلات زعفران کاران دست یافت.
ترکمانی (1378)، تولید و بازاریابی وعوامل موثر بر صادرات زعفران ایران را مورد بررسی قرار داد. در زمینه وضعیت بازاریابی زعفران در دو استان خراسان و فارس به این نتیجه رسید که در نظامن بازار رسانی فعلی- قسمت اعظم منافع نصیب تجار دلالان عمده فروشان و صادر کنندگان غیر مجاز (قاچاق) می‌گردد و تولید کنندگان از منافع بسیار اندکی برخوردار می‌باشند. وی سهم عوامل بازاریابی در قیمت نهایی زعفران را به طور متوسط 25 درصد. هزینه خدمات بازاریابی وارزش افزوده زعفران صرف هزینه خدمات بازاریابی این 318 و 4933 محاسبه نمود. که مقدار 645 درصد ارزش افزوده زعفران صرف هزینه خدمات بازاریابی این محصول شده است و پیشنهاد میکند که با تغییر مسیر بازاریابی وتشکیل اتحادیه‌های محلی خرید زعفران در شهرستانهای تولید کننده، شرکت‌های سهامی‌بسته بندی، توزیع و صادرات می‌توان کشاورزان را در عواید این شرکت سهیم نمود و مدار بازاررسانی کاملا شفافی ایجاد نمود.
دانشور ومظهری (1379)، در تحقیقی تحت عنوان (نگرش اقتصادی- اجتماعی بر جایگاه محصولات کشاورزی راهبردی ویژه خراسان) نقشی را که تولید زرشک در ایجاد در آمد، اشتغال زایی و کمک به توسعه اقتصادی- اجتماعی منطقه داشته، بررسی نمودند. این پژوهش نیز در سه مرحله مطالعه اسنادی و واحدهای تولیدی انجام گرفت. نتایج نشان داد که تولید زرشک باعث افزایش بهره وری نیروی کار، کاهش نرخ بیکاری پنهان در بخش کشاورزی و ... می‌گردد و در نهایت چنین اذعان نمودند که توجه بیش از بیش به تولید کشاورزی زرشک و افزایش سطح زیر کشت آن در استان و سرمایه گذاری د راستای صنایع وابسته به آن روند توسعه اقتصادی- اجتماعی مناطق محروم جنوب استان خراسان را بهبود خواهد بخشید. در ضمن این مطالعه ارزش افزوده حاصل از زرشک خشک در کل منطقه بیرجند وقاین را 6/5 میلیارد ریال وارزش افزوده زرشک تبدیل شده به افشره در کل منطقه بیرجند و قائن را 22 میلیارد ریال ذکر نموده است.
شریف آزاد و باستان زاده (1375) در تحقیقی تحت عنوان (کشش‌های قیمتی و در آمدی صادرات غیر نفتی طی دوره 1338 تا 1372 بیان می‌نمایند که افزایش ارزش صادرات غیر نفتی وتنوع ترکیبات آنها ضرورت شناسایی وتعیین درجه تاثیر گذاری متغیرهای موثر بر روند عرضه و تقاضای صادرات غیر نفتی را اجتناب ناپذیر ساخته است، لذا در این تحقیق از یکسو متغیرهای فوق شناسایی شده و از سوی دیگر جهت و شدت تاثیر گذاری هر یک از آنها بر توابع عرضه و تقاضای اقلام صادرات غیر نفتی با استفاده از تکنیک‌های اقتصاد سنج محاسبه شده است. کشش‌های قیمتی و در آمدی منتج از ضرایب تخمینی توابع مذکونر جهت و شدت تاثیر گذاری هر یک از متغیرهای فوق را به توابع عرضه و تقاضای صادرات غیر نفتی نشان می‌دهد.
دهقانیان و کهنسال (1375)، در مطالعه ای با استفاده از اطلاعات سری زمانی سالهای 1360 تا 1373 تاثیر تغییر قیمت‌های اسمی‌و واقعی زعفران بر روی سطح زیر کشت آن، تاثیر نرخ تورم بر قیمت اسمی‌زعفران و تاثیر صادرات زعفران بر روی سطح زیر کشت، قیمت وعملکرد درهکتار این محصول مورد مطالعه قرار دادند. بر اساس نتایج بدست آمده قیمت‌های واقعی زعفران نسبت به سال پایه کاهش نشان نمی‌دهد و در مجموع قیمت اسمی‌زعفران بر روی سطح زیر کشت آن تاثیر بسزایی داشته است. علاوه بر این بین صادرات زعفران با سطح زیر کشت، قیمت و عملکرد درهکتار سال بعد آن رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد.
نوری و کوپاهی (1375)، توابع عرضه و تقاضای صادرات پسته را به صورت سیستمی‌و از روش 3SLS برآورد نموده اند در این مطالعه قیمت صادرات، قیمت صادارت جهانی، تولید ناخالص داخلی کشور تقاضا کننده نرخ مبادله ارز و تولید جهانی به غیر از ایران به عنوان عوامل موثر بر تقاضای صادرات و قیمت داخلی، تولید داخلی و در آمد حاصل از نفت به عنوان عوامل موثر بر تقاضای صادرات و قیمت داخلی، تولید داخلی و در آمد حاصل از نفت به عنوان عوامل موثر بر عرضه صادرات معرفی شده اند. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داده است که کشش قیمتی تقاضا و عرضه صادرات به ترتیب 998/0 و 53/1 بوده است. درآمد کشورهای وارد کننده
مهرگان و شیخی (1375)، با توجه به دو فرآیند : الف: تجارت محرک رشد اقتصادی است و ب) تجارت مانعی در برابر رشد اقتصادی است و همچنین با استفاده از نظریه‌های اقتصادی از یک الگوی اقتصادی در برگیرنده 5 معادله و 4 اتحاد استفاده کردند و معادله ای بدست آوردند که آن را برای بخش کشاورزی ایران تخمین زدند. نتایج بدست آمده از این تخمین نشان داد که رشد صادرات بخش کشاورزی تاثیر معنی داری روی رشد اقتصادی این بخش ندارد زیرا درآمدهای ارزی حاصل از صادرات اغلب جذب فعالیت‌های غیر کشاورزی همچون خدمات و صنعت می‌شود در این صورت صادرات بخش کشاورزی در نهایت منجر به رشد اقتصادی بخش‌هایی غیر از کشاورزی خواهد شد و تاثیر مثبت و معنی داری بر رشد اقتصادی بخشهای غیر کشاورزی خواهد گذاشت.
عبدشاهی و ترکمانی (1379). عوامل موثر بر صادرات مرکبات ایران تعیین وجود یا عدم وجود در ناپایداری درآمد و همچنین تعیین تخصص یا تنوع در تولید یا صادرات انواع مرکبات ایرانی را مورد بررسی قرار دادند. آمار و اطلاعات لازم جهت بررسی وضعیت صادرات به صورت سری زمانی از سال 76-1360 از مرکز تحقیقات. گمرک، وزارت بازرگانی، وزارت کشاورزی، بانک مرکزی و سایر سازمانهای مربوطه جمع آوری شده است. جهت بررسی تاثیر عوامل مختلف بر روی تابع عرضه صادرات مرکبات از توابعی به فرم خطی و لگاریتم خطی استفاده شده است. همچنین جهت بررسی وجود ناپایداری در درآمد صادراتی مرکبات و بررسی علت این ناپایداری از توابع لگاریتم خطی، ارزش صادرات و متغیر روند زمانی و تحلیل واریانس کواریانس استفاده شده است. تعیین تخصص یا تنوع در صادرات انواع مرکبات با استفاده از شاخص هرفیندال نیز صورت گرفته است. نتایج بدست آمده نشان می‌دهد که متغیرهای تولید داخلی و شاخص‌های عمده فروشی کالاها به ترتیب تاثیر مثبت ومنفی بر صادرات لیمو شیرین داشته است. در تابع صادرات مرکبات به طور کلی متغیرهای تولید داخلی، قیمت صادراتی، تولید ناخالص ملی و نرخ ارز با تاثیر مثبت معنی داری شده است از طرفی ناپایداری در درآمد صادرات لیمو شیرین و صادرات پرتقال و کل مرکبات و تقاضای این محصولات بوده است. شاخص هرفیندال نشان می‌دهد که به مرور زمانی، صادرات به سمت تخصصی شدن حرکت کرده است، اما تولید به سمت تنوع در حرکت میباشد.
بخش اول
1-2 مقدمه
استفاده از گیاهان داروئی به قدمت عمر انسان است تا چند دهه گذشته آنچه که به عنوان دارو موردساتفاده قرار می‌گرفت ازمنابع طبیعی و بوط رعمده از گیاهان بدست می‌آمد. با پیشرفت سریع علوم و ساخت‌داروهای شیمیائی که بصورت مصنوعی سنتز می‌شود کم کم داروهای شیمیائی جای داروهای گیاهی راگرفت. مدتی پس از مصرف مواد داروئی صناعی، اثرات نامطلوب جانبی در بعضی از آنها هویدا گردید.بطوریکه در مواردی آثار سوءو وعوارض جانبی بعضی از این داروها برای بیمار خطرناکتر از بیماری مورددرمان بود مجدداً بشر دست بسوی طبیعت دراز کرده و روش گیاه درمانی را بر شیمی‌درمانی ترجیح داد. که‌در این رابطه دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی، کارخانه‌های داروسازی و سازمان بهداشتجهانی بنرامه‌های وسیعی‌جهت استفاده از گیاهان داروئی تدارک دیده و نقش گیاهان داروئی جهت موارد مختلف را در قرن بیست ویکم سرنوشت ساز تلقی نموده‌اند از میان گیاهان داروئی که امروزه موارد مصرف نسبتاً زیادی پیدا نموده‌می‌توان زیره سبز با نام علمی"Cuminum cyminum" از خانواده "Ammiaceae" را نام برد که در صنایع‌داروئی، غذائی و صابونسازی کاربرد دارد.
از طرف دیگر زیره سبز علاوه بر اینکه یک گیاه داروئی میباشد جنبه تجارتی و صادراتی آن نیز برای‌کشورمان دارای ارزش و اهمیت زیادی میباشد و از آنجا که تجارت و اقتصاد از مهمترین ارکان هر جامعه‌می‌باشد ذا ضروری است این گیاه از آنچه دریچه نیز تحت بررسی‌های دقیق قرار گرفته و راهای شکوفائی‌بررسی شود (یکی از آن راهها گسترش صادیات کالاهای کشاورزی بعنوان ضرورتی اجتناب ناپذیر تلقی‌گردیده و می‌بایست تمامی‌امکانات و توان علمی‌و تحقیقی در این مقوله بکار گرفته شود* تا شاید بتوان‌مشکلات موجود را شناسایی و راه حلمهای مناسب و بنیادی را برای آن بیابیم چرا که معتقدیم افزایش هر چه‌بیشتر صادرات غیرنفتی و حضور فعال در بازارهای بین المللی تضمین کننده استقلال کشو و سبب پیشبردمقاصد اسلامیمان خواهد بود. لذا با توجه به موارد یاد شده فوق جا دارد که در زمینههای به زراعی، به نژادی‌و مسائل اقتصادی زیره سبز تحقیقات بیشتری صورت گیرد.
2-2 تاریخچه
در تعیین منشأ و مبدأ جغرافیایی زیره سبز بین محققین و منابع اختلاف عمده‌ای وجود دارد ولی به احتمال‌زیاد منشأ اولیه آن، ناحیه علیای مصر و سواحل نیل بوده است که امروزه به حالت نیمه وحشی در منطقه‌وسیعی از مدیترانه، ایران، عربستان و نواحی مختلف می‌روید و پرورش داده شده میباشد. مناطق انتشار گونهC.Cyminum بحال نیمه وحشی در حال حاضر شرق خراسان - 12 کیلومتری جنوب سبزوار (ارتفاع 880متری) بین سرخس و صالح آباد (ارتفاع 900-700 متری) سرخه غرب سمنان (1100 متر) - گرمسار بین‌تهران و سمنان و قندهار (700 متر) توسط پرفسورشینگر (Rechinger) در فلورایرانیکا اعلام و گزارش‌گردیده است.
3-2 خصوصیات گیاهشناسی زیره سبز
1-3-2 ویژگیهای عمومی
زیره سبز گیاهی است علفی و یکساله از جنس Cuminum و گونه Cyminum از خانواده چتریان(Ammiaceae) که در عربی به آن کمون و در برخی از مناطق استان خراسان "کراویه" نامیه می‌شود. تعدادکروموزوم‌ها در این گیاه 2n برابر 14 گزارش گردیده ارتفاع ان بر حسب شرایط محیطی از 15 تا 40 سانتیمترمتغیر است. ریهش این گیاه راست و بطور قائم که تا عمق 30 سانتیمتری میتواند نفوذ نماید. ضخامت ریشه‌اصلی آن بزحمت به حدود 5/0 سانتیمتر در محل طوقه می‌رسد. دراای ریشه‌های مئوی فراوان بوده و ساقه‌در این گیاه منشعب به تقسیمات دوتائی و بندرت سه تائی در محل انشعاب بندهائی را تشکیل می‌دهد که‌محل خروج برگها نیز از محل همین بندهاست. ساقه پس از 3 الی 8 انشعاب بالاخره به گل آذین ختم می‌شود.گل آذین جتر مرکب بوده، گلها کوچک به رنگ صورتی مایل به نفش و از نوع پنج تائی میباشد کاسه گل مرکب‌از 5 کاسبرگ نوک تیز و جام گل از 5 گلبرگ آزاد تشکیل شده است نافه گل از 5 پرچم اپی تپال تشکیل یافته‌وتخمدان در آن 2 برچه‌ای و تحتانی است. گل زیره خودگشن و دگرگشنی آن 35/2% میباشد. میوه از نوع‌دوفندقه است (Schizocarp) که براحتی از یکدیگر جدا می‌شود بذرها پوشیده از کرکهای کوتاه و ضخیم‌می‌باشد و به صورت عمودی روی دمگل قرار می‌گیرند. میوه زیره سبز بیضی شکل و در دو انتها باریک است‌رنگ بذر از سبز تا زرد تیره تغییر میکند. در سطح دانه شیارهائی نسبتاً عمیق ملاحظه می‌شود که تعداد این‌شیارها روی بذر 7-5 عدد است و دیواره این شیارها به صورت دو ردیف دیوارة بلند به موازات شیارهاازنوک دانه تا انتها کشیده شدهاست. میوه زیره سبز بوی معطر داشته و طول تقریبی آن 6-3 میلیمتر و عرضه2-5/1 میلیمتر میباشد. میوه اغلب پوشیده از تارهای خشن است ولی در بعضی از ارقام این تارها دیده‌نمی‌شود، وزن هزاردانه بطور متوسط 5/2 تا 3 گرم میباشد.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 241 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله بازاریابی و بازسازی زیره و زرشک
