نوع فایل: word
قابل ویرایش 100 صفحه
چکیده:
فرسودگی شغلی شامل احساس خستگی عاطفی ، مسخ شخصیت و عدم موفقیت فردی در کار است. این پژوهش فرسودگی شغلی دبیران زن مراکز پیش دانشگاهی دولتی شهر تهران را مورد بررسی قرار داد . روش تحقیق توصیفی و از نوع زمینه یابی است . نمونه این تحقیق 134 نفر از دبیران زن مراکز پیش دانشگاهی دولتی شهر تهران بودند که با استفاده از روش نمونه گیری چند مرحله ای انتخاب شدند . ابزار تحقیق پرسشنامه فرسودگی شغلی بوده که به روش محقق ساخته تهیه شد . نتایج تحقیق نشان داد که فرسودگی شغلی دبیران در مولفه های خستگی عاطفی ، مسخ شخصیت ، عدم موفقیت فردی کمتر از سطح متوسط می باشد . و بین سن با فرسودگی شغلی دبیران و همچنین میزان تحصیلات ، تعداد سالهای تدریس و نوع ماده درسی و فرسودگی شغلی دبیران تفاوت معنی داری بدست نیامد . در مورد ارتباط تعداد سالهای تدریس در دوره پیش دانشگاهی و فرسودگی شغلی در دو مولفه خستگی عاطفی و مسخ شخصیت رابطه معنی داری بدست نیامد، و فقط در ارتباط مولفه سوم یعنی عدم موفقیت فردی با فرسودگی شغلی تفاوت معنی دار بود .
مقدمه:
با پیچیده تر شدن روز افزون جوامع امروزی رسالت سازمانها برای برآوردن انتظارات جوامع حساس تر و مهم تر می شود. با توجه به حساسیت سازمان آموزش و پرورش برای دستیابی و اجرای موفقیت آمیز هر فعالیت آموزشی افزون بر منابع مالی، وسایل و فناوری، وجودنیروی انسانی سالم و متعهد، نقش اساسی را ایفا می کند. به عبارت دیگر تعهد کاری و واکنش عاطفی فرد نسبت به کار و همچنین بالا بودن سلامت روانی میزان تولید و قابلیتکار را بالا می برد.گرین هاو( 1974) ، به نقل از( محمدی 1385 )
نخستین بار فروید نبرگر (1974 ) فرسودگی شغلی را تعریف کرده است. فرسودگی شغلی پدیده ای عمومی و فراگیر است که از کنش متقابل فرد با محیط کار ناشی می شود و نتیجهآن از دست دادن انگیزه، اشتیاق، انرژی، و کاهش عملکرد در زندگی است. فرسودگی شغلی فقط به منزله خستگی و فشار ناشی از کار نیست، بلکه به سبک کلی زندگی فرد و ساعتهای بیداری او نیز سرایت می کند. هرشن سن و پاور( 1975 )، به نقل از( محمدی 1385 )
فرسودگی کاری در حقیقت آن نوع از فرسودگی روانی است که با فشارهای روانی یا استرسهای مربوط به شغل و محیط کار توام گشته است. این اختلال در میان انواع مشاغل مدرسان و یاری دهنده هایی نظیر مشاوران، مددکاران اجتماعی، پزشکان، پلیس، پرستاران مشاهده شده و با محرکهای تنش زایی مانند داشتن مراجعان بیش از حد در یک زمان ،نداشتن وقت کافی و فقدان حمایت یا قدردانی مرتبط است.
با توجه بر اهمیت فرسودگی شغلی در این مقاله سعی بر آن است پدیده فرسودگی شغلیتبیین و سپس مراحل ابتلا به آن مشخص شود. آنگاه در زمینه پیامدهای روان شناختی و سازمانی فرسودگی شغلی بحث و در پایان آزمون فرسودگی شغلی مربوط به معلمان اینمقطع به منظور سنجش و ا ندازه گیری اینپدیده در بین دبیران زن مقطع پیش دانشگاهی شهر تهران انجام خواهد شد.
فهرست مطالب:
فصل اول
1-1-مقدمه
1-2-بیان مسأله
1-3-اهمیت مسأله
1-4-اهداف تحقیق
1-4-1- هدف کلی تحقیق
1-4-2- هدف جزئی تحقیق
1-5-سؤالات تحقیق
1-6-تعاریف متغیرها
1-7-تعاریف عملیاتی
فصل دوم
2-1- مقدمه
2-2- فرسودگی شغلی
2-3- رویکردهای مختلف به فرسودگی شغلی
2-3-1- رویکرد بالینی
2-3-2- رویکرد روان شناختی – اجتماعی
2-3-3- رویکرد تبادلی
2-3-4- مدل کاپنر
2-4- رویکرد ساختاری
2-4-1- سازمان
2-4-2- جو سازمانی
2-4-3- تئوری سیستم های اجتماعی و جو سازمانی
2-4-4- جو سازمانی و روابط سازمانی
2-4-5- شاخص های جو سالم سازمانی
2-4-6- بهداشت روانی
2-4-7- روحیه
2-4-8- ویژگی های مدرسه سالم
2-5- مراحل فرسودگی شغلی
2-5-1- ماسلاچ
2-5-2- پستونچی
2-5-3- مراحل فرسودگی شغلی معلمان (ساراسون)
2-6- عوامل فرسودگی شغلی
2-7- نشانه های فرسودگی شغلی
2-8- عوارض فرسودگی شغلی
2-9- استرس شغلی
2-9-1- منابع استرس شغلی
2-9-2- ارتباط استرس شغلی با تحلیل رفتگی
2-10- تحلیل رفتگی وشخصیت
2-10-1- تحلیل رفتگی و شغل آموزگاری
2-11- فشار روانی
2-11-1- آثار تخریبی فشار روانی در تدریس
2-11-2- راههای کاهش فشار روانی معلمان
2-12- پیشینه پژوهش
2-12-1- تحقیقات داخلی
2-12-2- تحقیقات خارجی
فصل سوم
3-1- طرح تحقیق
3-2- جامعه آماری
3-3- متغیر مستقل و وابسته
3-4- روش نمونه گیری
3-5- ابزار اندازه گیری
3-6- پایایی و روایی تحقیق
3-7- ابزار تجزیه و تحلیل داده ها
فصل چهارم
4-1- مقدمه
4-2- تجزیه و تحلیل داده ها
فصل پنجم
5-1- مقدمه
5-2- بحث ونتیجه گیری
5-3- پیشنهادها
5-4- محدودیتها
منابع
فهرست جداول:
جدول 4-1 – توزیع فراوانی مرتبط با متغیر سن دبیران
جدول 4-2 – توزیع فروانی مرتبط با متغیر میزان تحصیلات دبیران
جدول 4-3 – توزیع فروانی مرتبط با متغیر تعداد سالهای تدریس دبیران
جدول 4-4 – توزیع فروانی مرتبط با متغیر تعداد سالهای تدریس در پیش دانشگاهی
جدول 4-5 – توزیع فروانی مرتبط با متغیر نوع درس مورد تدریس
جدول 4-6 آمار توصیفی مرتبط با بررسی وضعیت مولفه خستگی عاطفی
جدول 4-7 آمار توصیفی مرتبط با بررسی وضعیت مولفه مسخ شخصیت
جدول 4-8 آمار توصیفی مرتبط با بررسی وضعیت مولفه عدم موفقیت فردی
جدول 4-9 بررسی وضعیت موجود دیدگاه دبیران نسبت به خستگی عاطفی74
جدول 4-10 بررسی وضعیت موجود دیدگاه دبیران نسبت به مسخ شخصیت76
جدول 4-11 بررسی وضعیت موجود دیدگاه دبیران نسبت به عدم موفقیت فردی
جدول 4-12 بررسی مقایسه ای فرسودگی شغلی با تأکید بر سطوح سنی
جدول 4-13 بررسی مقایسه ای فرسودگی شغلی با تأکید بر مدرک تحصیلی
جدول 4-14 بررسی مقایسه ای فرسودگی شغلی با تأکید بر تعداد سالهای تدریس
جدول 4-15 بررسی مقایسه ای فرسودگی شغلی با تأکید بر تعداد سالهای تدریس در پیش دانشگاهی
جدول آزمون تعقیبی LSD مرتبط با جدول 15
جدول 4-16 بررسی مقایسه ای فرسودگی شغلی با تأکید بر نوع درس مورد تدریس (نوع تدریس)
فهرست نمودارها:
نمودار 4-1 نمودار مرتبط با توزیع فراوانی جدول شماره 1
نمودار 4-2 نمودار مرتبط با توزیع فراوانی جدول شماره 2
نمودار 4-3 نمودار مرتبط با توزیع فراوانی جدول شماره 3
نمودار 4-4 نمودار مرتبط با توزیع فراوانی جدول شماره 4
نمودار 4-5 نمودار مرتبط با توزیع فراوانی جدول شماره 5
منابع و ماخذ:
-احمدی، سید احمد. خلیفه سلطانی، افتخار اسادات( 1385 ) بررسی فرسودگی شغلی مدیران آموزشی در مقطع های سه گانه شهر اصفهان.
2-ندیمی، محمد تقی. بروج، محمد حسین ( 1377 ) . آموزش و پرورش سه مقطع ابتدایی، راهنمایی، متوسطه. چاپ 4 ، انتشارات مهرداد.
3-عاطف، لاله ؛ روح الامین، مریم ؛ نوری، ابوالقاسم و مولوی، حسین (1385 ) . میزان فرسودگی شغلی و خشنودی شغلی پزشکان جراح عمومی و متخصص داخلی شهر اصفهان . فصلنامه علمی و پژوهشی دانش و پژوهش در روانشناسی ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان ( اصفهان ) شماره29، سال 8.
4-دکتر سرمد، زهره. دکتر بازرگان، عباس. دکتر حجازی، الهه. روشهای تحقیق در علوم رفتاری. چاپ دوازدهم 1385، انتشارات آگه. 5-خاکزادان، زهرا (1385 ). بررسی رابطه بین کنترل و فرسودگی شغلی معلمان ابتدایی مدارس دولتی شهر نیشابور. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
6- شیرازی ، رباب( 1378) . بررسی عوامل موثر در انگیزه انتخای شغل معلمی از دیدگاه دبیران زن شاغل در مراکز دولتی پیش دانشگاهی شهر تهران . پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه الزهرا .
7- حسنی، فاطمه (1381 ). بررسی میزان فرسودگی شغلی معلمان زن ریاضی و هنر دبیرستانهای عادی شهر تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا.
8-بدری گرگری، رحیم (1374 ). سندرم روان شناختی فرسودگی شغلی معلمین و مکانیزم های
مقابله ای .پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه تربیت مدرس .
9-سعادت ، اسفندیار ؛(1375 ) . تاثیر تحلیل رفتگی بر کارآیی نیروی انسانی . مجله دانشمدیریت، شماره 33 و 34 .
10- کشتکاران ، علی ؛ ( 1375 ) . تحلیل رفتگی و روش اندازه گیری آن . مجله دانش مدیریت ، شماره 33 و 34 .
12-محمدی حیدر باغی ، صابر ؛ ( 1386 ) . راههای کاهش فشار روانی بر معلمان . رشد معلم ،
دوره 25 .
13-دی هیوس ، پیتر ؛ دایکسترا ، رنه اف دبلیو . صانعی ، سعید ( 1382 ) . آیا آموزگاران آسانتر دچار تحلیل رفتگی می شوند ؟ . فصلنامه تعلیم و تربیت ، شماره75 ، سال 19 ، شماره 3 .
14-محمدی ، شهناز ؛ ( 1385 ) . فرسودگی شغلی و سلامت روان شناختی در دبیران .
فصلنامه روان شناسان ایرانی ، شماره 9 ، سال 3 .
15-رسولیان، مریم . الهی ، فاطمه . اقمم ابراهیمی، عزیزه ( 1383 ) ارتباط فرسودگی شغلی با ویژگیهای شخصیتی در پرستاران .
16-شیرخدا ، الهه ؛ ( 1386 ) . تنیدگی شغلی . رشد مدیریت مدرسه، شماره6 ، دوره 6 .
17-محمدی ، شهناز ؛ (1386 ) . مقایسه مکانیسم های مقابله ای ، فرسودگی شغلی و سلامت
روان در بین دبیران ایران و هند . فصلنامه نوآوری های آموزشی ، شماره 16 ، سال 5 .
18-قدیمی مقدم ، ملک محمد . حسینی طباطبایی ، فوزیه . ( شیوع فرسودگی شغلی در بین معلمان و کارکنان سازمان آموزش و پرورش و رابطه آن با جنسیت ، مدرک تحصیلی ، مقطع شغلی ، موقعیت جغرافیایی .
19-بابلی بهمنی، عزیزا...( 1378 ). بررسی میزان فرسودگی شغلی مدیران دبیرستانهای دولتی پسرانه شهر تهران و رابطه آن با روشهای مقابله ای آنها. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران.
20-شیرکول، ماندانا ( 1382 ) . عوامل موثر در بروز فرسودگی شغلی معلمان دانش آموزان نابینا و ناشنوا و عادی در مقطع راهنمایی شهر تهران . پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران .
21-ساعتچی، محمود . ( روان شناسی بهره وری ) . انتشارات نشر ویرایش، 1380 .
22-عسکریان، مصطفی . ( روابط انسانی و رفتار سازمانی) . انتشارات امیرکبیر، 1378 .
23-جعفر پور، حسن ( 1376). ارتباط بین سخت رویی و فرسودگی شغلی در معلمان عادی و استثنایی. پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران .
24-احقر ، قدسی (1385 ). بررسی نقش فرهنگ سازمانی مدارس در فرسودگی شغلی
دبیران دوره راهنمایی شهر تهران . فصلنامه تعلیم و تربیت ، شماره 2 ، سال 22 .
25- میر کمالی، سید محمد.( روابط انسانی در آموزشگاه ). نشر یسطرون ،1380.
26- طاهری، احمد ( 1381 ). بررسی رابطه بین سلامت سازمانی و روحیه دبیران دبیرستانهای پسرانه دولتی شهر تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران.
27- گودرزی، اکرم؛ گمینیان، وجیهه. ( اصول و مبانی و نظریه های جو و فرهنگ سازمانی ). انتشارات جهاد دانشگاهی، 1381
28- راس، آر رندال؛ آلتمایر، ام الیزابت. خواجه پور، غلامرضا. ( استرس شغلی ). انتشاراتسازمان مدیریت صنعتی ، 1377 .
منابع انگلیسی
1-Clark Carlson , Betty. Tompson ,A. Jone (2005). Job burnout and job leaving in Public school teachers : implication for stress management . InternationalJournalOfStressManagement . Vol 2 , Number
2-Kahn , H . Jeffrey, Kimberly , T . Schneider , Jenkins , M. Theresa, Moyle ,
- Laura . (2006). Emotional social support and job burnoutamonghigh-school
Teachers: is it all due to dispositional affectivity?
JournalOfOrganizationalBehavior . Vol 27 , Issue 6, 2006 .
3- Demirel, Yeltekin . Toktamis, Aydin. Sezer, Erol.(2006). Burnout among highSchool teachers in Turkey. MiddleEastJournalOfFamilyMedicine . Vol 3, Issue 3 .
4-Murat Sunbul , Ali .(2003). An analysis of relatiosamong locus of control,burnoutAnd job satisfactionin Turkish high school teachers . JournalArticleExcerpt : AustralianJournalOfEducation , Vol ,47.
5- Antoniou , A.-S., Polychroni , F. Vlachakis, A.-N.(2006). Researchnote Gender and age differencesin occupational burnoutbetweenprimaryandhigh- school teachers in Greece .JournalOfManagerialPsychology . Vol , 21No,7.www. emeraldinsight . com
6-Croom , Barry.(2003). Teacherburnoutin agricultural education .JournalOfAgriculturalEducation . Vol 44, Number 2
7- Maslach , Schaufeli and Leiter(2001). Job burnout . www. google.com
پروژه بررسی فرسودگی شغلی دبیران زن مراکز پیش دانشگاهی. doc
