گزارش تخصصی معلمان چالش ها ، مشکلات و موانع در رابطه با مشاوره دانش آموزان

اختصاصی از نیک فایل گزارش تخصصی معلمان چالش ها ، مشکلات و موانع در رابطه با مشاوره دانش آموزان دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

دانلود گزارش تخصصی معلمان چالش ها ، مشکلات و موانع در رابطه با مشاوره  دانش آموزان  بافرمت ورد وقابل ویرایش تعداد صفحات 115

دانلود گزارش تخصصی معلمان,راهکارها,پیشنهادات,گزارش تخصصی فرهنگیان,

این گزارش تخصصی جهت ارائه برای ارزشیابی و کسب امتیاز کامل و همچنین جهت ارائه به عنوان تحقیق ارتقاء شغلی بسیار کامل میباشد

مقدمه

در سالیان دراز طول عمر آموزش و پرورش، مشاوران و معلمان همه بر آن بوده اند به راه و روش­های بهینه­ای دست یابند که حاصل آن یادگیری دلخواه و مطلوب از جانب یادگیرنده باشد. متخصصان تعلیم و تربیت به ویژه برنامه ریزان درسی، پیوسته به دنبال راه حل­هایی بوده­اند که چه به صورت نظری و چه به صورت تجربی و عملی، موفقیت دانش آموزان را تأمین و تضمین کنند.
نقش راهنمایی (مشاوره) در آموزش و پرورش مترادف با تعلیم و تربیت و آسان کننده جریان آن است. در واقع، امر هدایت راهنمایی تحصیلی می­تواند در جهت شناخت دانش آموز و محیط و استفاده بهینه از توانمندیهای هر یک، متمرکز باشد. لذا ضرورت راهنمایی به موقع و توأم آگاهی و بصیرت، بویژه در دنیای کنونی و در کشورهای رو به توسعه­ای چون کشور ما، بیش از بیش حساس می­شود. بدین دلیل بررسی روند هدایت تحصیلی دانش آموزان در کشور و ارزیابی ملاک­های آن ضروری به نظر می­رسد. به طور کلی، افت تحصیلی موجود در مدرسه نداشتن علاقه لازم به رشته تحصیلی، ضرورت بررسی نقاط ضعف و قوت و شناخت تنگناها، از مواردی هستند که اهمیت بررسی هدایت تحصیلی را در مدرسه دو چندان می کند.
عمده­ترین هدف نظام آموزشی، هدایت تحصیلی دانش آموزان در مسیری است که با پیمودن آن، نیازهای جامعه از یک سو و نیازهای فردی دانش آموزان، از سوی دیگر برطرف می شوند. مسئولان وزارت آموزش و پرورش برای هماهنگ ساختن برنامه های آموزشی با ویژگیهای شخص دانش آموزان و نیازها و مقتضیات جامعه، بخشی از فرآیند برنامه آموزشی را به هدایت تحصیلی اختصاص داده­اند و بر این باورند که از طریق اجرای طرح هدایت تحصیلی، می توان به راهنمای تحصیلی شایسته دست یافت و هدف مطلوب نظام آموزشی کنون را تحقق بخشید.
 پیشینه تحقیق:
مشاوره و راهنمایی مطلبی نیست که صرفا زائیده فکر بشر چند دهه اخیر باشد، زیرا با مراجعه به قرآن و احادیث و سایر منابع اسلامی و نظر کارشناسان تعلیم و تربیت اسلامی، شیوه های راهنمایی به وفور بیان شده است. همان طور که خداوند قرآن را کتاب هدایت و راهنمایی بشر نامیده است در سوره اعراف آیه 165 می فرمایند: «چون هر چه به آنها تذکر داده شده فراموش کردند ما هم آن جماعت را که پند دادند و خلق را از کاربر باز می داشتند نجات دادیم و آنانرا که ستمکاری کردند به کیفر فسقشان به بدترین عذاب گرفتار ساختیم.» همان طور که در این آیه ذکر شده علاوه بر این که خداوند قرآن، کتاب هدایت را سوی انسانها فرستاده افرادی را به عنوان هدایت کننده و مشاور انتخاب کرده است تا مردم را در راه هدایت و رسیدن به اهداف عالیه و رستگاری کمک نمایند.
راهنمایی و مشاوره برای اولین بار در کشور آمریکای شمالی توسط فرانک پاستور در سال 1908 به صورت عملی اجرا شد در کشورما در سال 1332 به معنی حاصل خود شکل گرفت. بعد از افت و خیزهایی در سال های 37 و 38 به عنوان امری ضروری در سال 47 اداره کل آموزش راهنمایی تحصیلی تأسیس شد در سال 59 طی بخشنامه ای تعطیل و در سال 67 با آگاهی به ضرورت آن در امر آموزش و پرورش مجدداً شروع به کار کرد.


 وجود مشاوره در آموزش و پرورش:
یکی از جدیدترین تعاریف مشاوره عبارتی است که در سال 1965 توسط کرومبولنز بیان شده است. او می گوید: مشاوره­ها از یک سری فعالیت­های اخلاقی تشکیل شده است که در آن مشاور تلاش می­کند که به مراجعه کننده کمک کند تا رفتارهایی انجام دهد که در نهایت به حل مشکلات و مسائل او منجر شود.
به طور کلی ماهیت انسان به گونه­ای است که در تمام مراحل زندگی از جمله دوره مدرسه و کسب علم و دانش نیاز بیشتری به مشاوره و راهنمایی پیدا می کند این راهنمایی برای رسیدن به سر منزل مقصود به افراد متخصص و آگاه سپرده می شود. از طرف دیگر چون ارتباط دانش آموز و معلم در مدرسه و کلاس رابطه ای نزدیک است بهتر آن است که ما معلمان سعی کنیم به فنون و مهارتهای مشاوره ای آگاه بیشترییدا کنیم. معلمی که با فرآیند مشاوره آشنایی داشته باشد با دانش آموزان همدلی بهتری ایجاد می کند، حمایت عاطفی مناسبی با آنان دارد. همان طور که حدود دو هزار سال پیش ارسطو به این مطلب اشاره کرده است که: «تمام یادگیری ها یک مبنای عاطفی و هیجانی دارد.»
آموزش و پرورش به عنوان نهادی عمومی و مطرح در جامعه مسئولیت مهمی در تربیت و پرورش دانش آموزان به عنوان نسل جوان و آینده ساز کشور دارد و مدرسه مکانی است که در آن استعدادها و تواناییهای دانش آموزان شناخته می شود یا به فعلیت می رسد و با استفاده از تجارب معلمان و ارائه ارزش­های مطلوب و افزایش مهارتهای لازم در افراد آنها برای زندگی و رسیدن به کمال انسانی و رشد علمی آماده می شوند. اینجاست که اهمیت راهنمایی و مشاوره در مدارس که همه آن را به عنوان جایگاه مهم پرورش نیروهایی توانا و آگاه می دانند پررنگ تر می­شود چرا که همه دانش­آموزان به نوعی در مسیر تحصیل با مشکلاتی روبرو می شوند که نیازمند کمک و راهنمایی مشاوران و معلمان خود هستند.
یکی از نقش های مهم یک مشاور تأمین بهداشت روانی دانش آموزان است. دانش­آموزانی از سلامت روانی برخوردار هستند که اولاً خود را فردی ارزشمند و قابل احترام بدانند و به تواناییهای خود اطمینان داشته باشد. ثانیاً بتواند بدون دغدغه خاطر و ناراحتی با واقعیات زندگی مواجه شوند و کل وجودشان را همان طور که هست بشناسند و بپذیرند، ثالثاً با آرامش خاطر و احساس امنیت و با شوق و امید زندگی کنند.
مشاور چشم انداز تازه­ای را به ماجراهای ذهنی می گشاید چشم انداز و نگاهی که به آدمی مجال زندگی می دهد و فرصتی فراهم می کند تا فرد خودش را در ذهنش بازسازی کند و قدرتی را در اختیار فردی می­گذارد تا با بهره گیری از آن نوع جدیدی از حضور در روابط بین فردی را تجربه کند.
مشاور در امر آموزش و پرورش دو نقش ایفا می کند:
1- کمک به تک تک دانش آموزان به منظور سازگاری با محیط، حل مشکلات شخصی، بروز و ظهور استعدادها و رشد و تکامل آنها؛ 2- کمک به دانش آموز در انتخاب مناسب­ترین راه از نظر رشته­های تحصیلی و انتخاب مناسب شغلی و برنامه­ریزی و آمادگی برای زندگی. در واقع نقش مشاور در مدارس را می توان به این صورت خلاصه کرد: مشاوران با تحصیل جریان رشد همه جانبه فرد آموزش و مهارتهای زندگی فردی، اجتماعی، کاهش و حذف موانع رشد، خودشناسی و محیط شناسی و ارائه سایر خدمات روانشناختی در مدارس وظیفه مهمی برعهده دارند.
مشاوران در صورتی که در کار خود موفق هستند که علاقمند به دانش آموزان و آگاه به مبانی روانشناسی و جامعه شناسی و اصول تربیتی باشند و بتوانند از این آگاهی و تجربه کاری خود در محل مشکلات دانش آموزان استفاده کنند.
 نقش مشاور در امور تحصیلی:
دانش آموزان در جریان تحصیل با مشکلات زیادی مواجه می شوند که مشاور می تواند در رفع این مشکلات کمک های موثری به دانش آموزان ارائه دهد، که در این مقاله به شایع­ترین آنها می­پردازیم:
1- ضعف پایه تحصیلی: در مورد چنین دانش آموزانی مشاور باید برای فراگیری درون پایه از نقطه­ای که دانش­آموز ضعف دارد برنامه ریزی کند و یا به کمک خانواده ضعف پایه اورا جبران کند. فشار و وادار کردن دانش آموزان به زحمات شبانه روزی در سطح بالای تحصیلی بدون توجه به پایه بی­فایده است. آماده کردن دانش آموز و اولیای او نیاز به جلسات مشاوره متوالی دارد.
2- کمبود یا نبود انگیزه تحصیلی: دانش آموزانی وجود دارند که از نظر هوشی در حد طبیعی هستند و ظرفیت لازم برای یادگیری را دارند، اما انگیزه ای برای درس خواندن ندارند. در بیشتر موارد این انگیزه نداشتن به مشکلات عاطفی  و روانی دانش آموز و دیگر مشکلات او در خانواده و جامعه بر می­گردد. مشاور با اطلاع رسانی در زمینه تربیتی و تحصیلی و شغلی به شکوفایی استعدادها و احساس خود ارزشمندی و اعتماد به نفس و خودشناسی و ارتقای سلامت روانی دانش آموز کمک می­کند و او را از مواجه شدن با مشکلات روانی و عاطفی باز می دارد و کمک می کند تا به سازگاری عاطفی معقولی در جامعه برسد. این امر در قالب ساعتی به عنوان «مهارتهای زندگی» در فرآیند هدایت تحصیلی و شغلی در اکثر مدارس اجرا شد. درس مهارتهای زندگی بسیاری از مشکلات دانش آموزان خاص را حل کرد و تا حد خیلی زیادی ایجاد انگیزه برای دانش آموزان صورت گرفت.
ما معلمان در کلاس درس با تعداد زیادی دانش آموز سرو کار داریم که ممکن است در بعضی از آنها سابقه مشکلات رفتاری وجود داشته باشد و از طرف ما یا همکاران مشاوره در مدرسه نادیده گرفته شده است.
همین مشکلات به ظاهر کوچک باعث بروز ناهنجاریهای زیادی در جامعه می­شود و مشکلاتی نظیر اعتیاد، ایدز، خودکشی و... را بوجود می آورد. واضح است که جبران چنین خسارتهایی کار ساده ای نیست. و بهتر آن است به جای اینکه به فکر جبران این مشکلات باشیم از رخ دادن آنها جلوگیری کنیم.
 عمده ترین اهداف هدایت تحصیلی توسط مشاوران:
 الف – رشد و توسعه شخصیت دانش آموز: مشاور کمک می کند که 1- دانش آموز برای خود به عنوان عضوی از جامعه احترام قائم شود. 2- بتواند روابط و مناسبات متقابل در جامعه داشته باشد. 3- تدارک محیط سالم و مساعد در کلاس برای رسیدن به رشد روانی دانش آموزان. 4- ارتباط با والدین به منظور ایجاد شناخت رفتارهای طبیعی و نیازمندیهای روانی دانش آموزان.
ب) رشد و توسعه مهارتهای شغلی و حرفه ای دانش آموزان: آگاه ساختن دانش آموزان با فرصت­های موجود در جامعه و در گام جلوتر کمک به آنها برای شناخت تواناییهایشان در یک حرفه و شغل خاص.
ج) رشد و توسعه قوای فکری و معنی و عقلی دانش آموزان: ایجاد زمینه­ای برای پیشرفت تحصیلی، انتخاب رشته، انتخاب دروس خاص برای ادامه تحصیل در رشته مرتبط با آن دروس، آشنا کردن دانش آموزان با استعدادها و خلاقیت هایشان.
هدف عمده هر هدایت مشاوره تحصیلی این است که دانش آموز طی دوران تحصیل موفق شود رشته مناسبی انتخاب کند. در واقع هدایت تحصیلی درست و آگاه تا حد قابل توجهی از هدر رفتن سرمایه گذاری های آموزشی جلوگیری می کند. بهترین مشاوره، مشاوره ای است که به دانش­آموز کمک کند تا موقعیت کنونی خود را درک کند و برنامه ای برای هدف های آینده اش در نظر بگیرد.
در امر موفقیت یک مشاوره تحصیلی عوامل زیادی موثر است. از جمله آنها: توجه به توانایهای ذهنی و استعدادهای دانش آموزان، ویژگی شخصیت آنها، توجه به نیازها و امکانات جامعه ، ارتقای سطح دانش و تخصص مشاوران تحصیلی ، تغییر نگرش مردم در مورد موفقیت ، دادن آگاهی لازم به دانش آموزان والدین آنها در مورد مسائل و مشکلات کارهای مشاوره ای و...
پس از صحبت و مشورت با مشاوران مدراس به این نتیجه رسیدیم که: بنا بر تفاوتهای زیادی که از جهت استعدادها، تواناییها، نیازها، و ارزشهای شخصی و از سوی دیگر تنوع در مواد درسی و رشته تحصیلی و شغلی که در جامعه وجود دارد، هر مدرسه باید حداقل یک نیروی مشاوره متخصص و ماهر تمام وقت داشته باشد.
یک مورد از وظایف مشاور، تشخیص به موقع مسائل و مشکلات تحصیلی و یا رفتاری دانش­آموزان است البته این قبیل فعالیت­های مشاوره وقت گیر و محتاج مهارت و تخصص مشاور است و دانش مهارت معلم را می طلبد، اما اگر به درستی صورت بگیرد، هموار کننده راه و مسیر دانش آموز و تسهیل کننده برداشتن گام های موفقیت آمیز او می باشد.
امر مشاوره بدون کمک و همکاری دانش آموزان به سر منزل مقصود نمی رسد، اگر دانش آموزی، ذهنیت پیروی نکردن داشته باشد. ما در مقام تعلیم و تربیت دهندگان او، هیچ کاری نمی­توانیم بکنیم. به هر حال، انگیزه های درونی، همه رفتارهای انسانی را هدایت می کند. به عبارتی داشتن نگرش مثبت دانش آموزان به مشاوره، در راستای تحقق اهداف مشاوره مهمترین اصل است و برای برآورده شدن این اعتماد و نگرش مثبت در دانش آموزان باید به چند مورد توجه کرد. از جمله آنها، نظرات و راه کارهای خود را به آنها تحمیل نکنیم بلکه به نظرات و راه حل هایی که رائه  می­دهند احترام بگذازیم و بپذیریم، اعتقاد و ارزشهایی که او در نظر دارد را بپذیریم، او را عاملی مهم­تر در رشد جامعه بدانیم.
روش ها
1- آگاهی بیشتر معلمان با ارکان و مفاهیم مشاوره، تا تناقض میان صحبت­های معلمان و مشاوران باعث سردرگم شدن دانش آموزان نشود.
2- استفاده از دانش­آموزان به عنوان کمک­هایی برای مشاوران؛ زیرا دانش آموزان از هم صحبت شدن با هم لذت می برند. پس اگر از همه پایه ها دانش آموزانی که در این امر مهارت اولیه­ای دارند یا همان دانش آموزانی که در نقش شورای دانش آموزی هستند، را توسط مشاور مدرسه یا دبیران پرورشی آموزش دهیم که در امر هدایت و مشاوره تحصیلی، مشاور را همراهی کنند، در امر مشاوره بسیار موفق­تر خواهیم بود چرا که دانش آموزان به دوستان خود بیشتر اعتماد می کنند.
3- آشنایی معلمان، والدین و دانش آموزان دوره راهنمایی با ضوابط و شرایط ورود به رشته های تحصیلی و شغلی مختلف.
4- در حال حاضر، معیارهای خاصی برای تعیین قوت و ضعف استعدادهای دانش آموزان وجود ندارد در حالی که هدایت تحصیلی یا حتی هدایت های روانی – رفتاری دانش آموزان مستلزم وجود ابزاری برای اندازه گیری این استعدهاست. لذا باید معیارها و ابزارهای اندازه گیری معتبر و مناسب با شرایط موجود در مدارس در نظر گرفته شود.
5- یک مشاور تحصیلی (در هدایت تحصیلی یا هدایت های رفتاری – روانی) در صورتی به موفقیت کامل خواهد رسید که همه عوامل آموزشی اعم از مدیر، معاون، معلمان و حتی اولیای دانش­آموز پس از انجام شدن مشاوره به پیگیری آن بپردازد و دانش آموز را تا گام های نهایی موفقیت همراهی کنند. لذا سعی کنیم این شرایط را در مدارس فراهم و آگاهی کافی به همه عوامل بدهیم.
6- توجه بیشتر در هدایت تحصیلی دانش آموزان برای انتخاب رشته به نمرات آنها در دروس مربوط به آن رشته باشد؛ زیرا علایق و نقاط ضعف و قوت دانش آموزان در نمرات آنها منعکس می­شود. مشاوران باید سعی کنند اثر فشار والدین برای ورود دانش آموزان به یک رشته خاص را با ارتباط اولیای آنها و مشاوره صحیح کم کنند.
7- بالابردن سطح دانش و تخصص مشاوران و تخصیص دادن یک مشاور تمام وقت به هر مدرسه راهنمایی و متوسطه چرا که خیلی از مشکلات از دوران راهنمایی شروع و در دوران متوسطه به ناهنجاریهای غیر قابل جبران تبدیل می­شود. به خصوص در مدارس راهنمایی که دانش آموزان در دوران بلوغ و سن حساس هستند و اکثر مدراس به صورت محتوا، دختر و پسر با هم در یک کلاس حاضر می شوند.
 مشورت چیست؟
       مشورت یعنی بکارگیری «اندیشه ها» ، «تجربه ها» و تخصص های دیگران در تصمیمات فردی و اجتماعی
وقتی از نور عقل دیگران روشنی می گیریم، انواع اندیشه ها را در تصمیمات خود استخدام می کنیم در واقع زوایا و ابعاد مختلف موضوع برایمان وضوح پیدا می کند و ما با این مشورت ها انواع تخصص ها را وارد حیطه امور خود می کنیم.
        در اهمیت مشورت همین بس که پیامبر گرامی اسلام (ص) با این که عقل کل بودند و به منبع علم الهی متصل بودند با این حال علاوه بر سفارش های فراوان درباره مشورت در عمل نیز مسائل مهم سیاسی و نظامی را به شور مسلمانان میگذاشتند تا آنان در مشورت کردن از آن حضرت پیروی کنند و مدیران و رهبران جامعه مشورت را ننگ ندانند و مشورت به عنوان یک سنت در جامعه اسلامی نهادینه شود.
پیامبر گرامی (ص)  در جنگ بدر درباره درباره اصل تصمیم جنگ و محل استقرار  سپاه با اصحاب خود مشورت کرد، در جنگ احد درباره نحوه روبرو شدن با دشمن شورای نظامی تشکیل داد. در جنگ درباره چگونگی مقابله با دشمن با اصحاب به شور پرداخت و با پیشنهاد سلمان فارسی در کندن خندق موافقت نمود.
مشورت از دیدگاه قرآن کریم
      در قرآن دو آیه درباره مشورت نازل شده است. آیه اول به پیامبر دستور می دهد با امت به مشورت و همفکری بپردازد. و آیه دوم مشورت را صفتی برجسته از صفات مومنین شمرده و در کنار اجابت امر الهی و به پا داشتن نماز قرار داده است.
در آیه اول :
فَبِمَا رَحْمَةٍ مِّنَ اللّهِ لِنتَ لَهُمْ وَلَوْ کُنتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لاَنفَضُّواْ مِنْ حَوْلِکَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِی الأَمْرِ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلَى اللّهِ إِنَّ اللّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَکِّلِینَ
پس به [برکت] رحمت الهى با آنان نرمخو [و پرمهر] شدى و اگر تندخو و سختدل بودى قطعا از پیرامون تو پراکنده مى‏شدند پس از آنان درگذر و برایشان آمرزش بخواه و در کار[ها] با آنان مشورت کن و چون تصمیم گرفتى بر خدا توکل کن زیرا خداوند توکل ‏کنندگان را دوست مى‏دارد.
مفسران بر این باورند که این آیه در جنگ احد نازل شده است. آنان که در جنگ احد فرار کرده بودند پس از فرو نشستن آتش جنگ خدمت پیامبر رسیدند و تقاضای بخشش کردند. خداوند در این آیه به پیامبر دستور بخشش آنها را صادر کرده است. در این آیه نخست به یکی از ویژگی های فوق العاده اخلاقی پیامبر اشاره شده و می فرماید : «در پرتو رحمت و لطف پروردگار، با مردم مهربان شدی در حالی که اگر تند خو و خشن و سنگدل بودی مردم از اطراف تو پراکنده می شدند.»  به این ترتیب خداوند به انعطاف کامل پیامبر در برابر افراد نادان و گنهکار اشاره می کند و سپس دستور میدهد که از گناه آنان بگذر و برای آنان طلب آمرزش کن، بلکه برای زنده کردن شخصیت و تجدید حیات روحی آنان دستور می دهد که در کارها با آنان مشورت کن و رای و نظر آنان را بخواه و در پایان می فرماید : پس از برگزاری مشاوره و روشن شدن نتیجه با قاطعیت تصمیم بگیر و با توکل به خدا  و با استمداد از قدرت  بی پایان الهیتصمیم را به اجرا بگذار. زیرا خداوند کسانی را که به او توکل کنند  و تنها از او استمداد بطلبند دوست دارد.
آیه دوم  :
وَ الَّذِینَ استَجَابُوا لِرَبهِمْ وَ أَقَامُوا الصلَوةَ وَ أَمْرُهُمْ شورَى بَیْنهُمْ وَ مِمَّا رَزَقْنَهُمْ یُنفِقُونَ
«و آنها که دعوت پروردگارشان را اجابت کرده ، و نماز را برپا داشته ، و کارهایشان به طریق مشورت در میان آنها صورت مى گیرد، و از آنچه به آنها روزى داده ایم انفاق مى کنند
خداوند متعال در این آیه مشورت در کارها را صفت برجسته مومنان و در کنار اطاعت اوامر الهی و اقامه نماز ذکر کرده و این خود بهترین شاهد بر اهمیت ویژه مشورت از نگاه قرآن است. علامه طباطبایی در تفسیر این آیه می گوید :
«در هر صورت در آیه اشاره شده است آنان که مشورت می کنن اهل رشدند و به حقیقت می رسند و با مراجعه به عقل دیگران برای بدست آوردن نظر صحیح امعان نظر
آثار و فواید مشورت
        امامان معصوم علیهم السلام آثار و برکاتی برای همفکری و مشورت برشمرده اند تا پیروانشان با آگاهی بیشتر از فایده های آن از این نعمت بزرگ الهی بهره مند شوند. اینک بخشی از این فایده ها را مرور می کنیم :
1- کمک گرفتن از عقل دیگران
حضرت امیرالمومنین علی علیه السلام می فرمایند :
هرکس به خودسری و استبداد به رأی گرائید تباه شد و هرکس دیگران را به مشورت گرفت در اندیشه و خرد آنان شریک شده است.
هر کس با صاحبان اندیشه مشورت کند از روشنی عقل ها نور گرفته است.
امروزه که مسایل زندگی فردی و اجتماعی پیچیده شده و پی بردن به ابعاد یک مسئله مستلزم تخصص های مختلف است عمق سخن حضرت بر ما آشکار تر می شود.
2- کاستن از خطاها
امام علی (ع) می فرمایند :
کسی که به استقبال نظریه های گوناگون برود، موارد اشتباه را می شناسد.
طبیعی است وقتی افکار مختلف تجزیه و تحلیل می شوند موارد خطا و اشتباه شناخته می شود  و با شناختن خطاها تصمیم گیری ها به حقیقت نزدیک تر شده و ضریب خطا کاهش  پیدا می کند.
از این رو حضرت امیر المونین  در بیان دلنشین دیگری فرمودند :
هیچ چیز مانند مشورت درستی و حقیقت را آشکار نمی کند.
اندیشه ها را به یکدیگر بزنید تا حقیقت و درستی از آن متولد شود.
مانع پشیمانی و انتقاد
حضرت رسول اکرم فرمودند :
مشورت انسان را از پشیمانی نگه داشته و ایمنی از انتقاد و سرزنش دیگران است.
کسانی که مشورت می کنند. اگر به راه راست روند کمتر موقع حسد واقع می شوند. زیرا دیگران پیروزی وی را از خودشان می دانند و اگر به خطا روند زبان ملامت و اعتراض مردم  به او بسته است زیرا کسی به نتیجه کار خودش اعتراض نمیکند و نه تنها اعتراض نمیکنند بلکه دلسوزی و غمخواری نیز می کنند.
4- مانع استبداد به رأی
 حضرت علی فرمودند :
کسی که استبداد به رای داشت ، نابود شد و کسی که با مردم مشورت کرد در عقل و خرد آنان شریک شد. و طلب مشورت عین راه یابی به حقیقت است.، کسی که استبداد به رأی داشت و رأی خود را کافی دانست به مخاطره افتاده است.
شرایط مشاور
         پیش تر گفتیم که قرآن و روایات بر مشورت سفارش زیادی کرده اند  و آثار و فایده های فراوانی را برای آن بر شمرده اند و حال باید دید این آثار، هر مشورتی را در بر می گیرد یا باید مشاوران دارای شرایط خاصی باشند؟ اگر لازم است مشاوران شرایط خاصی داشته باشند آن شرایط کدام است؟
در سخنان گهربار معصومین شرایط خاصی برای طرف مشورت بیان شده و تصریح کرده اند که اگر مشاوران این شرایط را نداشته باشند نه تنها مشورت با آنها سودی ندارد بلکه زیان هم دارد و امام صادق می فرمایند :
مشورت دارای حدودی است که باید آن حدود شناخته شود وگرنه زیان مشورت بیشتر از سودش خواهد بود.
اولین حدش آن است که مشاور باید عاقل باشد.
دوم این که آزاده و دیندار باشد.
سوم این که دوست و برادر باشد.
چهارم آن که رازدار باشد.
زیرا اگر مشاور عاقل باشد از عقل او در مشورت سود می بری و اگر آزاد و دیندار   باشد در خیر خواهی تو تلاش می کند و در صورتی که دوست و راز دار باشد اسرار تو را بعد از اطلاع به آن می پوشاند  در این صورت است که مشورت و خیر خواهی بطور کامل انجام می پذیرد. و در حدیث دیگر می فرماید :
باید در مشاور پنج خصلت باشد : عقل، حلم، تجربه، خیرخواهی و پارسایی
حال با استمداد از دیگر سخنان معصومان به توضیح این شرایط می پردازیم.
1-    عقل
در بسیاری از روایات بر عاقل بودن مشاور تکیه شده است و در بعضی از روایات به حکمت این شرط نیز اشاره شده است.
سلیمان بن خالد می گوید از امام صادق شنیدم که می فرمود :
با عاقلان از مردان پرهیزکار مشورت کن، زیرا چنین انسان هایی به جز خیر و صلاح انسان رهنمون نمی شوند و بپرهیز از مخالفت با آرای آنان، زیرا مخالفت رای انسان پرهیزکار و عاقل موجب فساد دین و دنیاست.
2- تجربه و تخصص
در بعضی روایات امام معصوم علاوه بر عقل، داشتن تجربه کافی را هم در مشاوران شرط دانسته اند و ارزش رأی انسان را به مقدار تجربه او معرفی کرده اند. امام علی میفرماید :
ارزش نظر مرد به تجربه اوست.
3- دین و پارسایی
بی گمان داشتن دین، ترس از خدا، یکی از شرایط مشاوران است و این شرط در روایات متعدد با عنوان های پارسایی، آزادی و دین و خوف خدا آمده است.
امام صادق در وصیت به سفیان ثوری فرمودند :
در کارهایت با آنان که از خدا می ترسند، مشورت کن.
امیر مومنان نیز فرمودند :
در سخنانت با آنان که خدا ترسند مشورت کن.
4- بخیل، ترسو و حسود نبودن
یکی از شرایط مشاور این است که دارای ضعف هایی مانند بخل، ترس و حرص نباشد. این سه صفت از جمله صفاتی هستند که در روایات به منزه بودن مشاور از آنها تصریح شده است. حضرت امیر به مالک اشتر می نویسد :
با افراد بخیل مشورت نکن که از بخشش و کمک به دیگران بازت می دارند و از فقر می ترساندت. با افراد ترسو مشورت نکن که روحیه تو را تضعیف می کنند و از برخورد با جریان ها ناتوانت می کنند. با افراد حریص مشورت نکن که ستم را در نظر تو زینت می دهند. همانا بخل و ترس و حرص میل ها و غریزه های مختلفی اند که جامع آنها سوء ظن به خداست.
ابن میثم درباره این که چگونه منشاء این سه صفت سوء ظن به خداست، چنین توضیح می دهد : این سه صفت از یک آبشخور سرچشمه میگیرند و آن سوء ظن به خداست و ریشه سوء ظن، جهل به خداست. کسی که نمی داند خدا بخشنده است و گمان میکند که خداوند عوض آن چه را که به دیگران می بخشد، به او نخواهد داد، از فقر می ترسد و بخشش نمیکن و آدم ترسو نیز جاهل به لطف و عنایت خدا به بندگان است و از قدر الهی آگاهی ندارد. از این رو به خدا سوء ظن پیدا کرده ، گمان می کند خدا او را از مرگ نجات نخواهد داد و همین تصور غلط مانع او از اقدام به جنگ و مقابله با دشمن می شود. انسان حریص گمان می برد اگر حرص در جمع آوری مال نداشته باشد، خداوند به او مال نمی دهد از این رو وادار به حرص می شود. پی ریشه این سه صفت سوء ظن به خدا است.

گزارش تخصصی معلمان راهبرد های تقویت مجتمع در جهت ایجاد مدرسه زندگی و آموزش کیفیت مدار

اختصاصی از نیک فایل گزارش تخصصی معلمان راهبرد های تقویت مجتمع در جهت ایجاد مدرسه زندگی و آموزش کیفیت مدار دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

دانلود گزارش تخصصی معلمان راهبرد های تقویت مجتمع در جهت ایجاد  مدرسه زندگی و آموزش کیفیت مدار بافرمت ورد وقابل ویرایش تعداد صفحات 160

دانلود گزارش تخصصی معلمان,راهکارها,پیشنهادات,گزارش تخصصی فرهنگیان,

این گزارش تخصصی جهت ارائه برای ارزشیابی و کسب امتیاز کامل و همچنین جهت ارائه به عنوان تحقیق ارتقاء شغلی بسیار کامل میباشد

مقدمه

      مدیریت، شغلی سخت و طاقت فرسا است برای اینکه مدیران بایستی با منابع محدود و امکانات کم به انتظارات مشتریان پاسخ دهند. ماهیت قرن ۲۱ ایجاب می کند که مشتریان انتظارات رو به تزاید داشته باشند چون قرن ۲۱ به قرن انفجار دانش و اطلاعات مشهور است اطلاعات اینترنت در هر ۶ ساعت ۲ برابر می شود. بیش از ۳۰۰۰ شبکه تلویزیونی ماهواره ای به امر اطلاع رسانی مشغول هستند. دانش اجتماعی و اطلاعات عمومی مردم بسیار بالاست. در این شرایط وظیفه مدیران سنگین و مضاعف است برای اینکه مدیران در این شرایط می بایست با قدرت رهبری و هماهنگی شان برای جلب رضایت مشتریان تلاش نمایند. اگر سیستم مدیریتی کشورمان را با سیستم مدیریتی سایر کشورها مقایسه کنیم، می بینیم در کشور ما متاسفانه مدیریت آسان ترین شغل است. (به جز در یک سازمان) برای اینکه مدیران ما بر خلاف مدیران کشورهای پیشرفته منابع مالی و انسانی خوبی در اختیار دارند و پاسخگو نیز نیستند. اصولا نظام پاسخگویی در دستگاههای اجرایی ایران تعریف نشده است. اما در یک سازمان ایران سیستم مدیریتی با بقیه سازمانها متفاوت است آن هم سازمان آموزش و پرورش است که مدیران اجرایی آن در مدارس با شرایط ویژه ای مدیریت می کنند. این شرایط عبارتست از کمبود شدید منابع مالی به طوری که سرانه هر دانش آموز در مدارس دولتی بسیار پایین و حتی اسف بار است. سرانه هر دانش آموز در ایران حدود ۵۰ دلار و در کشورهای توسعه یافته حدود ۱۰۰۰ دلار است. مدیران مدارس بر خلاف سایر مدیران سازمانهای همتراز فاقد اتاقهای مجلل و منشی های متعدد هستند. در نتیجه دائم در تماس با مراجعین و اولیاء دانش آموزان هستند و باید در مقابل آنان پاسخ گو باشند و هرگونه‌کوتاهی‌، سهل‌انگاری‌ و اشتباه‌ در زمینه‌‌ آموزش‌ و پرورش‌ انسانها تأثیرات‌ نامطلوب‌ و زیان‌باری‌ در رشد افراد و کل‌ جامعه‌ دارد. مدیران مدارس دولتی ایران از حقوق و حق سرپرستی ناچیزی برخوردارند و برخلاف مدیران همتراز سایر سازمانها از امکانات جانبی مثل اماکن مسکونی، خودرو و ... برخوردار نیستند و تنها به خاطر عشق و علاقه به مدیریت کار می کنند. مدیران مدارس دولتی ایران باید در مقابل مسئولان مافوق، اولیاء دانش آموزان و نمایندگی محترم مجلس پاسخگو باشند از طرف دیگر با امکانات ناچیز، کیفیت آموزشی را بالا ببرند و درصد قبولی بیشتر داشته باشند و با دست خالی به فضاهای فیزیکی و اماکن آموزشی نیز برسند. در اینجا می توان گفت با دست خالی کار خارق العاده انجام دهند. و در این میان مدیر آموزگاران، علاوه بر مدیریت که فرصت های ویژه ای را می طلبد، مسوولیت سنگین معلمی، پرورشی، کارهای خدماتی، کارهای دفتری، مدیریت و رهبری انسان‌ها و... را به عهده دارند و این در حالی است که بسیاری از امکانات از جمله کتابخانه، آزمایشگاه و زمین ورزشی و... در مدارس چندپایه وجود ندارد.
مفهوم مدیرآموزگار: مدیر آموزگار، آموزگاری است که علاوه بر تدریس در یک کلاس یک پایه، دو پایه یا چند پایه، مسئولیت مدیریت دبستان محل خدمت خویش را نیز بر عهده دارد (مرتضوی زاده، 1388، ص38).
مفهوم کلاس درس چند پایه: کلاس چند پایه یک موقعیت خاص آموزشی است که در آن حداقل دو پایه تحصیلی تا حداکثر 5 پایه دانش آموزان حضور دارند که توسط یک معلم اداره می شود. دلیل تشکیل چنین کلاسهایی تعداد دانش آموزان در یک مدرسه است. که نسبت به کلاسهای تک پایه از تراکم کمتری برخوردار است (میر شفیعی لنگری، 1385، ص8). این کلاسها با عنوانهای دیگر چون آموزش و پرورش جایگزین وکلاسهای چند سنی، ترکیبی و گروهی نام گذاری شده اند. (مرتضوی زاده، 1388، ص38). کلاس های چند پایه برای فراهم کردن دوره کامل آموزش ابتدایی با افزایش میزان دستیابی به هدفهای آموزشی در مناطق دور افتاده و کم جمعیت و روستاههایی که تعداد دانش آموزان کمتری دارند و همچنین استفاده از منابع محدود تشکیل می شوند (متین ، 1378).
وظایف و اختیارات مدیران مجتمع های آموزشی
  شاغل این پست تحت نظارت رییس آموزش وپرورش  شهرستان/منطقه / ناحیه مربوط با رعایت شرایط احراز مدیریت مدارس، مصوبه شورای عالی آموزش وپرورش ) انتخاب و عهده دار وظایف ذیل می باشد.
- نظارت بر امور آموزشی و پرورشی، اداری و مالی واحدهای تحت پوشش
- ارزشیابی عملکرد کارکنان مجتمع، معاون، معاون- آموزگار و یا معاون- دبیر واحدهای تحت پوشش
- تأیید نهایی ارزشیابی افراد فوق الذکر بر اساس دستورالعمل های مربوط انجام خواهد شد.
- اجرای مصوبات شورای مجتمع
- نظارت بر اجرای برنامه سالانه واحدهای تابعه مجتمع (تحت پوشش و محل استقرار)
- مکاتبات، گزارش ها و پیگیری های اداری واحدهای تحت پوشش با اداره آموزش و پرورش.
- دریافت و توزیع بخشنامه ها بین واحدهای تحت پوشش (اطلاع رسانی آن به افراد ذی نفع بر عهده واحدهای آموزشی تحت پوشش مربوط می باشد.)
- به منظور بهره گیری از خدمات عوامل اجرایی اعم از معاون آموزشی، معاون اجرایی، معاون پروشی و تربیت بدنی و خدمتگزار و ... به روش مناسبی از خدمات آنها در دیگر واحدهای تحت پوشش مجتمع استفاده نماید.
- فراهم سازی زمینه لازم جهت تحقق بخشیدن به اهداف مصوب دوره های تحصیلی مربوط با همکاری و مشارکت معاونین مدارس، کارکنان و با بهره گیری از امکانات و ظرفیت های داخل و خارج از مجتمع و مدارس تحت پوشش.
- ایجاد محیطی آموزنده و پرورش دهنده برای شکوفا شدن استعدادهای مختلف دانش آموزان متناسب با دوره های تحصیلی و تفاوت های فردی آنها.
- تدوین برنامه جامع سالانه مجتمع و نظارت بر برنامه ریزی سالانه مدارس تحت پوشش آن با رعایت ضوابط و مقررات مربوطه و از طریق جلب مشارکت اولیاء، کارکنان و دانش آموزان.
- نظارت بر تهیه و تنظیم برنامه های هفتگی مدارس تحت پوشش بر اساس جدول مواد درسی برنامه مصوب ومطابق با دوره های تحصیلی مربوط با همکاری سایر کارکنان و نیز نظارت بر سازماندهی نیروهای انسانی مدارس بر اساس ضوابط و متناسب با برنامه ها.
- بررسی و انسداد دفاتر آمار و ارزشیابی تحصیلی و تربیتی (امتحانات) واحدهای تحت پوشش به عنوان نماینده اداره آموزش و پرورش.
- برنامه ریزی به منظور تقویت رفتارهای پژوهش مدار در دانش آموزان و نظارت بر شناسایی دانش آموزان مستعد با همکاری معلمان و سایر کارکنان و همچنین تعامل با پژوهش سراها و مراکز علمی با همکاری روسای دوره های تحصیلی مربوط.
- نظارت بر حسن اجرای صحیح و به موقع برنامه ها و فعالیت های آموزشی و پرورشی بر اساس ضوابط و مقررات.
- نظارت بر برنامه ریزی و اجرای فعالیت های عمومی و فراگیر مجتمع و مدارس تحت پوشش آن نظیر مراسم آغازین، مناسبت ها، ایام ا...، نماز جماعت، فعالیت های قرآنی و گروهی و مسابقات فرهنگی، هنری و ورزشی، بازدیدها و اردوهای آموزشی و پرورشی.
- اهتمام بر تحت پوشش کامل قراردادن کودکان لازم التعلیم محدوده جغرافیایی مجتمع.
- برنامه ریزی به منظور جلب مشارکت معاونان، معلمان و سایر کارکنان مجتمع برای ایفای نقش تربیتی.
- نظارت بر نحوه رفتار، کردار و حضور و غیاب دانش آموزان بر اساس آیین نامه های انضباطی مصوب توسط مدارس تحت پوشش.
- نظارت بر شیوه های شناسایی و فراهم سازی شرایط مناسب برای دانش آموزانی که دچار افت تحصیلی، ناهنجاری های رفتاری- اخلاقی، نارسایی های جسمانی و مشکلات خانوادگی می باشند، با حفظ اصل رازداری و در صورت لزوم معرفی آنها به مراجع ذی ربط.
- برنامه ریزی جهت ایجاد تعامل بین معاونان، کارکنان، دانش آموزان و اولیای آنها به منظور توسعه مهارت های زندگی مبتنی بر اخلاق و رفتار اسلامی.
- برنامه ریزی و ایجاد هماهنگی در مجتمع و مدارس تحت پوشش آن پیرامون امور اداری، آموزشی، پرورشی و ... و نظارت بر امور محوله.
- نظارت بر حضور فعال معاونان مجتمع در مدارس مربوط قبل از‌ آغاز به کار روزانه و مادامی که برنامه ها و فعالیت های آموزشی و پرورشی در جریان است و خارج شدن از مجتمع پس از اطمینان از خروج تمامی دانش آموزان مطابق با ضوابط.
- نظارت بر آماده سازی فضا و تجهیزات واحدهای آموزشی مجتمع قبل از آغاز سال تحصیلی و برنامه ریزی و نظارت در تجهیز و توسعه آنها و نظارت بر حفظ و نگهداری اموال، فضاها و تجهیزات آموزشی و پرورشی.
- ابلاغ و تبیین شرح وظایف محوله از سوی وزارت متبوع به کلیه کارکنان واحدهای آموزشی مجتمع و مدارس تحت پوشش و نظارت بر اجرای صحیح آنها.
- تقسیم وظایف بین معاونین واحدهای تحت پوشش مجتمع، معاونان و سایر کارکنان مجتمع.
- تأمین شرایط مناسب بهداشتی (عمومی، فردی و محیطی) و ایمنی دانش آموزان و کارکنان واحدهای آموزشی و اقدام در جهت پیشگیری از بیماری ها، سوانح و حوادث احتمالی و مقابله با آنها و نیز نظارت بر تغذیه میان وعده دانش آموزان.
- برنامه ریزی جهت بازدیدهای مستمر از مدارس تحت پوشش مجتمع و نظارت بر حسن انجام فعالیت ها و وظایف کارکنان آنها و ارزشیابی مستمر از عملکرد آنها بر اساس ضوابط و همچنین شناسایی کارکنان کوشا، فعال و شایسته با همکاری معاونین هر دوره به منظور تقدیر و تشویق آنها.
- برنامه ریزی جهت تشکیل و غنا بخشیدن به جلسات مرتبط (گروه های آموزشی و شوراهای مدرسه، انجمن های اولیاء و مربیان، شوراهای معلمان و شوراهای دانش‌آموزی و ....) و حضور فعال شرکت کنندگان و نیز نظارت بر اجرای مصوبات و چگونگی ثبت و نگهداری سوابق و صورت جلسات مربوط.
- برنامه ریزی و نظارت بر ثبت نام و سازماندهی دانش آموزان مطابق ضوابط و مقررات مربوط توسط وی، معاون و یا معاون آموزگار هر یک از مدارس تحت پوشش.
- برنامه ریزی به منظور استفاده بهینه از منابع مالی و نیروهای انسانی مربوط و تقویت آنها با بهره گیری از مشارکت های مردمی و کمک های خیرین.
- همکاری و تعامل مؤثر و مشارکت با سایر اداره ها، سازمان ها، نهادها، ارگان ها و ... با هماهنگی آموزش و پرورش مربوط.
- برنامه ریزی جهت توسعه مهارت های حرفه ای خود و سایر کارکنان و شرکت در دوره های مربوط، گردهمایی ها، جشنواره ها و جلسات مرتبط که از طرف آموزش و پرورش ابلاغ شده و تسهیل در جهت شرکت کلیه کارکنان مجتمع و مدارس تحت پوشش مطابق ضوابط و مقررات.
- انجام و نظارت بر حضور و غیاب کارکنان و انجام وظایف اداری، آموزشی و پرورشی در غیاب آنها با همکاری سایر کارکنان و اتخاذ تدابیر لازم برای رفع مشکل.
- نظارت بر تهیه و تنظیم دفاتر رسمی مجتمع و مدارک پرسنلی کارکنان برابر مقررات و در زمان مقرر جهت انسداد آنها.
- برنامه ریزی و نظارت بر تهیه، تنظیم و اجرای برنامه ارزشیابی پیشرفت تحصیلی و امتحانات با همکاری شوراهای مدارس و استخراج نتایج آنها و نیز نظارت بر اطلاع رسانی به موقع و مناسب به اولیاء و دانش آموزان.

- نظارت بر ثبت و نگهداری اسناد مربوط و مدارک تحصیلی دانش آموزان و نیز امحاء اوراق امتحانی و سایر مدارک مطابق با ضوابط و مقررات توسط عوامل مربوط.
- انجام و نظارت بر اجرای صحیح و به موقع کلیه بخشنامه ها، دستورالعمل ها، آیین‌نامه ها، شیوه نامه ها و ...صادره از سوی مراجع ذی صلاح.
- نظارت بر تهیه و تنظیم گزارش های لازم در خصوص فعالیت های مجتمع با همکاری و مشارکت عوامل مربوط.
- برنامه ریزی و نظارت بر تهیه، بررسی و توزیع کتب، نشریات و رسانه های دیداری و شنیداری مرتبط با فعالیت های آموزشی و پرورشی.
- بهره گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات در فعالیت های مدرسه ای مجتمع و ایجاد امکان توسعه و بهره برداری مؤثر از آن در بین کارکنان و دانش آموزان.
- تحویل اسناد و دفاتر امتحانات و صورت اموال و وسایل مجتمع در صورت تغییر سمت به مسئول جدید طبق مقررات.
- بهره گیری از ساز و کارهای مناسب جهت پاسخگویی و اطلاع رسانی به موقع به والدین، دانش آموزان، کارکنان و سایر مراجعین به واحدهای آموزشی برابر ضوابط و مقررات.
- آشنا نمودن کارکنان شاغل در مجتمع و مدارس تحت پوشش به وظایف، آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل های آموزشی، پرورشی، اداری و مالی مربوط.
- فراهم سازی الگوهای روش تدریس، فنون کلاس داری، طراحی و برنامه ریزی درسی، آموزشی و پرورشی، ارتقاء فرایند یاددهی و یادگیری، روش تهیه طرح درس و ارائه خدمات مشاوره و راهنمایی شغلی به معاون آموزگاران و معلمین کم سابقه و نیازمند راهنمایی و کمک (ویژه مجتمع دارای مدارس تحت پوشش دوره تحصیلی ابتدایی).
- برنامه ریزی جهت استفاده از امکانات مدارس تحت پوشش (مانند لوازم سمعی و بصری، رایانه، کارگاه و آزمایشگاه و ...) به صورت یکپارچه به منظور استفاده بهینه از امکانات.
- انجام و تکمیل فرم های ارزشیابی کارکنان در پایان هر دوره.
- تعامل، پاسخگویی به مراجعات و سوالات مراجعین و والدین دانش آموزان در خصوص مسائل آموزشی، پرورشی، مشاوره ای و اداری آنان.
- تعیین جانشین و مسئول در مدارس تحت پوششی که بیش از یک معاون دارند و در غیاب مدیر مجتمع لازم است تا مسئولیت مدرسه را برعهده گیرند.
- ارائه گزارش های دوره ای و لازم به واحدها و مسئولین آموزش و پرورش شهرستان/ منطقه/ ناحیه.
- تهیه دفاتر و اسناد هزینه مالی مجتمع و مدارس تحت پوشش مطابق قوانین و مقررات مربوط (مجتمع و مدارس تحت پوشش آن دارای یک حساب بانکی می باشند که سرانه به این حساب واریز می گردد. همچنین کلیه کمک های مردمی در مدارس تحت پوشش به حساب فوق واریز و توسط مدیر مجتمع در همان محل هزینه می‌شود).
- ارائه گزارش به مسئولین ذی ربط در خصوص مسائل امنیتی، تعمیرات، توسعه و ... که لازم است جهت جلوگیری از خطرات احتمالی و یا توسعه امر آموزش و پرورش صورت پذیرد.
- ثبت اطلاعات آماری مورد نیاز در قالب فرم های مربوط در سامانه بکفای تحت وب.
- انجام سایر امور ارجاعی مربوط در صورت لزوم.



آسیب شناسی طرح مجتمع های آموزشی شهری و روستایی
آموزش و پرورش و اصولاً نظام تعلیم و تربیت هر جامعه از ارکان اساسی آن واز نهاد های تأثیر گذار بوده و ایجاد تغییرات و پویایی متناسب با نیاز ها جزو لاینفک آن به شمار می آید که هرگونه تغییر و تحول در آن باید با تفکر وسیع و عمیق  و تامل بسیار همراه باشد، چرا که بروز هر اشتباهی می تواندتاثیر برگشت ناپذیر و خطر ناکی بر احاد افراد جامعه و کشور داشته باشد. اما از دیگر سو از لازمه های هر تغییری داشتن برنامه و از ضروریات هر   برنامه ای جهت استقرار تغییر دخالت دادن کسانی است که با اجرای آن زندگی شان تحت تأثیر قرار می گیرد.این کار از مرحله تعیین اهداف ، طراحی و برنامه ریزی گرفته تا اجرا و ارزیابی باید انجام شود.
همچنین قبل از اجرای هر طرحی ، اطلاع رسانی،ایجاد آمادگی روانی و عملی در بین احاد جامعه و مجریان، از ضروریات بوده و درصد پذیرش و موفقیت را افزایش می دهد. متاسفانه مشاهده می شود برخی از طرحهای پیشنهادی یا در حال اجرای وزارت محترم آموزش و پرورش از این خصوصیات مهم برخوردار نیست. در صورتیکه این امر باید به صورت جدی تری در این وزارتخانه مورد توجه برنامه ریزان و مجریان محترم قرار گیرد.
ضمن احترام به تلاشها و تشکر از زحمات و کوششهای دست اندرکاران محترم وزارت آموزش و پرورش،مدتی است که شاهد معرفی و به اجرا در آمدن برخی طرحها و برنامه ها هستیم که چون با واقع نگری و انعطاف پذیری و مشارکت که از اصول اولیه و مسلم برنامه ریزی آموزشی است، همراه نیست، به جای حل مشکلات یا ارتقای سطح کمی و کیفی آموزش و پرور ش تعادل موجود را از بین برده یا خواهد برد.  از جمله طرحهایی که در دوسال گذشته اجرا شد طرح مجتمع های آموزشی روستایی بوده به گونه ای که بدون اجرای آزمایشی و ارزیابی آن به یکباره تحت نام ((ترنم ولایت)) به اجرا در آمد و در حین اجرا نیز بدلیل کم توجهی برنامه ریزان محترم به جوانب مختلف طرح مسایل و مشکلاتی بروز کرد. از سوی دیگر در بعد پررنگ کردن جنبه سیاسی طرح ، موضوعاتی مانند این ادعا که طرح تجمیع مدارس ، انقلابی در آموزش و پرورش ایجاد می کند و یا بخشی از پازل تحول بنیادین نظام آموزشی است و برخی کلی گویی های دیگر در آئین نامه و دستورالعمل طرح یا سایت مربوط و همچنین باز کردن حساب ارزشی از طریق نامگذاری طرح ،تلاشهایی بوده برای احیاناً پوشاندن نقاط ضعف آن و کم اطلاع نگاه داشتن صاحبنظران و منتقدان تعلیم و تربیت ، که این عمل در مورد طرح مجتمع شهری ((حیات طیبه)) نیز همچنان تکرار شده است.
در این بین معلوم نیست آیا ارزیابی مستقل یا درون سازمانی از اجرای طرح پس از یکسال در مجتمع های روستایی انجام گرفته است یا خیر؟در صورت انجام ارزیابی ، چه نتایج مثبتی از آن حاصل شده که به مدارس شهری نیز تعمیم یافته که مسلماً در صورت وجود نتایج مثبت آن به عموم صاحبنظران عرضه می شد.
آنچه در عمل ، پس از اجرای طرح مشاهده شده و بعنوان مشکلات طرح، می توان از آن یادکرد عبارتند از :                       
-تناقض بین پراکندگی مدارس به لحاظ جغرافیایی و مدیریت اداری و مالی متمرکز مدرسه.
-چند جنسیتی بودن مدارس تحت پوشش مجتمع های روستایی و ایجاد مشکل در مدیریت واحد و انجام وظیفه معاون پرورشی مجتمع در بعد پرورشی و...
-از نکات دیگر گشایش حساب بانکی جامع و متمرکز برای مجتمع است ،که درواقع تجمیع امور مالی مدارس ، که یکی از مهمترین ارکان تجمیع اداری است  را پیگیری می کند ،که خود باعث کندی اداره امور مدارس شد.- از آنجا که هیچ یک از مدارس تشکیل دهنده مجتمع ، حساب بانکی مستقلی ندارند و مدیریت مجتمع از طریق شورای مربوط ، سهم هر مدرسه را تعیین می کند، با توجه به مسایل و اختلافات محلی و دیدگاههای مدیران و انجمن مدارس، تعیین سهم مدارس زیر مجموعه توسط مدیر مجتمع منجر به بروز نارضایتی می شود.

- این طرح به کاهش تعداد مدارس که به نظر می رسد هدف اصلی اجرای طرح است ، منجر نشده و فقط مدیریت این مدارس متمرکز شده و هریک از مدارس عضو مجتمع ، موجودیت خود را حفظ کرده است.
- طرح تجیمع تنها باعث افزایش تعداد نیروهای اداری و تعداد پست ها و میزها و عناوین و افزایش هزینه ها در مناطق دور دست می شود.
- پیش بینی شده بود دبیرستانهایی با حداکثر 90 نفر دانش آموز، فقط با یک مدیر مدرسه ، بدون معاون آموزشی یا پرورشی اداره شود. در این بین اگر مشکلی برای مدیر پیش آید و وی موفق به حضور در مدرسه برای مدت زمانی یا چند روز نشود ،  مدرسه را قانوناً چه کسی اداره می کند و پاسخگو خواهد بود.
- طبق طرح مقرر شده معاون پرورشی آزاد مدارس به نوعی حذف و معاون پرورشی مجتمع در کل مدارس تحت پوشش روستایی انجام وظیفه کند. با توجه به بُعد مسافت مدارس و همچنین در برخی مواقع جنسیت متفاوت    دانش آموزان ، فعالیت معاون پرورشی مجتمع برای جنس مخالف تاثیر گذار نبوده و ایشان مشکلات متعددی را برای انجام فعالیتهای مربوط ، در پیش رو خواهد داشت.
-  براساس طرح، معاون اجرایی مجتمع نیز باید کل کارهای مدارس روستایی تحت پوشش را نظیر امور ثبت نام و حسابداری و ... را انجام دهد. این کار در روستاها صرفاً در حد نظارت توسط معاون اجرایی مجتمع خلاصه شده چون هریک از مدارس دارای سیستم واحد خودشان هستند و کارهایشان را رأساً انجام می دهند و این در حالیست که معاونین اجرایی بیشتر همان دفتر دارانی با مدرک کمتر از فوق دیپلم هستند که کارهای محوله را با توجه به شرح وظیفه بلند بالایی که برای معاونان اجرایی تعیین شده ، قادر نیستند انجام دهند و تنها چیزی که عاید  شده افزایش حقوق این عده است که با توجه به کارهایی که نمی کنند تحت هیچ عنوان منطقی نبوده و این مبلغ معادل مزایای معاونان بوده و مبلغ کمی نیست و بار مالی زیادی را به آموزش و پرورش تحمیل می کند.

اینها خلاصه ای از برخی از انبوه مشکلاتی بود که هم اکنون مجتمع های روستایی با آن مواجه هستند و اگر اندک ارزیابی و نظر سنجی از مدیران مجتمع ها و مدیران تحت پوشش انجام می گرفت به این مشکلات و بسیاری دیگر پی برده می شد و مسلماَ از ادامه یا تعمیم آن به شهرها جلوگیری بعمل می آمد.
طبق پیش بینی ها ، تعدادی از مدارس شهری که حایز شرایط لازم هستند ، تحت عنوان مجتمع آموزشی فعالیت می نمایند و تحت اهداف و عناوینی نظیر اینکه ایجاد این مجتمع ها در راستای اهداف سند تحول راهبردی آموزش و پرورش است یا اثر بخشی و ارتقای کیفیت آموزش و پرورش را در پی دارد ، رصد کردن بهتر مسایل آموزشی و تربیتی دانش آموزان ، مدیریت بهینه امکانات و فضای آموزشی، ساماندهی بهتر و دقیق تر نیروی انسانی ، اجرای هماهنگ فوق برنامه ها، افزایش اقتدار و هویت مدارس و مدیران ، تقویت عدالت آموزشی، افزایش ضریب نظارت بر مدارس،شناخت دقیق خانواده ها و تقویت نقش متقابل خانواده و مدرسه و... که با بیان مشکلات، میزان صحت و سقم این اهداف و موارد بیان شده ، مورد قضاوت قرار خواهد گرفت.
اجرای طرح مجتمع های روستایی با 35 برگ دستورالعمل با مشکلاتی مواجه شد که بخشی از آنها را بیان کردیم. با کمی مطالعه آئین نامه 16 ماده ای 8 برگی مجتمع های آموزشی شهری که برداشتی خلاصه گونه از دستورالعمل مجتمع های روستایی است.این طرح با مشخصه های متفاوتی که بین مدارس شهری و روستایی نظیر کمیت و کیفیت نیروی انسانی شاغل و دانش آموزان و اولیای آنان و مسایل خاصی که در این مدارس شهری وجود دارد، به کجا خواهد رسید، خدا می داند. چرا که تشکیل و اداره مجتمع های آموزشی و پرورشی در شهر به سادگی روستاها نیست.
از سوی دیگر با اهدافی که در این باره  معرفی شده و همچنین با بیان مسایل اجرای طرح قضاوت خواهید کرد که اهداف طرح چه نوع ارتباطی با نتایج و تبعات اجرای آن دارد. به نظر می رسد برخی هیچ ارتباطی با آن نداشته و برخی نیز در تضاد کامل با آن هستند و معلوم نیست این اهداف چگونه به دنبال هم مرتب و بیان  شده اند. ضمن اینکه تحقق همین اهداف بیان شده طرح با ادامه شرایط فعلی یعنی حضور دائمی و روزانه مدیران مدارس و انجمن اولیا مربیان آن، طبق وظایف و اختیاراتی که در قانون برای آنها تعیین شده بود ، محتمل تر خواهد بود تا با مدیریت دور و غیر دائمی مدیر مجتمع.
به هر حال برخی مسایل طرح مجتمع های شهری که بی شک شباهتهایی با مشکلات و مسایل مجتمع های روستایی دارد، جهت تنویر افکار بیان می شود تا تصمیماتی که به صلاح کشور و فرزندان این مرز و بوم است اتخاذ گردد.
   اهم مسایل طرح مجتمع های شهری:
- همانگونه که گفته شد برخی اهداف تعیین شده در طرح ( ماده 2 آئین نامه ) ارتباطی چندانی با آن نداشته و حتی برخی در تناقض با نتایجی که ببار خواهد آمد هستند و فقط کنار هم مرتب شده اند و با بیان مشکلات حتماً مورد قضاوت قرار خواهند گرفت .
به عنوان نمونه یکی از اهداف تحت عنوان (( ارتقای کیفیت تعلیم و تربیت در مدارس با استمرار و توالی فعالیتهای آموزشی در دوره های مختلف تحصیلی مبتنی بر مفاد سند تحول راهبردی و اهداف مصوب )) بیان شده است .
با توجه به عناصر سازنده سیستم که عبارتند از ساختار ، تکنولوژی ، نقش و افراد ، به نظر نگارنده تحول در ساختارهای سازمانی و اجرایی و نقشها آنگونه که هم اکنون در حال انجام است ، منجر به ارتقای کیفیت تعلیم و تربیت نمی شود. اولویت تغییرات در وهله نخست باید در بعد ساختار اهداف ، محتوا ، روشهای تدریس و تکنولوژی آموزشی و سنجش و اندازه گیری و ... که در کلاسها و مدارس در فرایند آموزش باید پیاده شوند انجام گیرد .
همچنین این استمرار و توالی و همپوشانی غیرتکراری باید بیشتر در تعیین و تعریف اهداف تعلیم و تربیت سه دوره تحصیلی مورد توجه قرار گیرد نه در یکپارچگی مدیریت سه دوره تحصیلی ( آنگونه که در طرح در نظر بوده ) تا به این ترتیب اهداف تعیین شده در زمینه کمیت و کیفیت و ابعاد مختلف و تناسب آن با زمان و نیازها و امکانات ، متناسب سازی شده و تضمین کننده ارتقای نقش و جایگاه تعلیم و تربیت در رشد و توسعه کشور باشد. متاسفانه در طول سنوات گذشته بیشترین تمرکز تغییرات در بعد ساختارهای سازمانی ، اجرایی و سخت افزاری صورت پذیرفته است .
- عدم دخالت دادن مدیران مدارس و سطوح دیگر مدیریت آموزش و پرورش در طراحی ، اجرا و ارزیابی طرح مجتمع های روستایی و شهری که از اصول اولیه برنامه ریزی که همان مشارکت است .
اگر از نظرات مدیران محترم استفاده می شد ، نظر مسئولان محترم نسبت به اجرای طرح شاید طور دیگری بود.
-         از بین رفتن استقلال مالی مدارس زیرمجموعه و کندی گردش امور مالی پشتیبانی کننده نیازهای مختلف مدرسه .
-         از جمله نکات تاکید شده در طرح گشایش حساب بانکی جامع متمرکز برای مجتمع واحد است . در این صورت مدارس تحت پوشش باید برای هزینه های عادی و جاری خود ضمن طرح آن در شورای مجتمع از مدیریت مجتمع نیز مجوز اخذ کند و این باعث کندی امور خواهد شد . بخصوص که در طرح پیش بینی شده کلیه اسناد مالی و امور حسابداری زیر نظر مدیر مجتمع تنظیم و تایید شود .
-         از آنجا که تعیین سهم مدارس تحت پوشش از محل وجوه واریزی به حساب مشترک (سرانه واریزی و کمکهای اولیا ) ، توسط مدیر مجتمع انجام می گیرد و هیچ یک از مدارس حساب مستقلی نخواهند داشت ، با توجه به متفاوت بودن سرانه واریزی وکمکهای اولیای هریک از مدارس ، این تقسیم چگونه انجام می شود تا به اختلاف منتهی نگردد؟
   تعیین ملاکهایی برای اختصاص وجوه واریزی برای هریک از مدارس ، نظیر تعداد دانش آموزان ، برنامه های  سالانه ، میزان محرومیت و ... که بسیار تفسیر بردار بوده و می تواند آمیخته با برخی سلایق شخصی باشد و مواردی مانند برنامه های سالانه و بخصوص میزان محرومیت که تعریف عملیاتی مشخصی ندارد ، مشکلات و سوء تفاهم های بزرگی را بین این مدارس ایجاد خواهد کرد و فضای همکاری پیش بینی شده تبدیل به چیز دیگری خواهد شد .
در گذشته سرانه مستقیماً بر مبنای تعداد دانش آموز و نوع دوره تحصیلی به حساب مدرسه واریز می شد . اگر ضریب محرومیتی بود بر اساس برنامه ریزی کلان و دیدگاههای دولت محترم انجام می شد که امری مقبول تر است .
-مدیران مدارس معمولاً باکمبود منابع مالی مواجه هستند و با ابتکارات مختلف و صرفه جویی ، اقتصاد مدرسه را می چرخانند. در چنین شرایطی یعنی وجود حساب بانکی متمرکز مجتمع و نحوه تقسیم همه منابع مالی واریزی به حساب مشترک ، بین مدارس ، انگیزه والدین برای کمک های مالی به مدرسه به شدت کاهش خواهد یافت.
- با توجه به هزینه های سرسام آور گاز ، برق و آب مدارس پس از هدفمند سازی یارانه ها و کم بودن بودجه سرانه و تذکرات پی در پی مسئولان محترم وزارت آموزش و پرورش در رسانه ها در زمینه عدم اخذ هرگونه وجهی از اولیا ( و درگیری مدارس با معضل فیشهای نجومی که به حال خود رها شده اند ) و وضعیت کاهش کمکهای اولیا به مدارس بر اثر اجرای طرح مجتمع ، منابع مالی مدارس به کمترین حد کاهش یافته و شرایط مدارس را بحرانی تر از گذشته خواهد کرد .
- مخالفت ضمنی و عدم رغبت و همکاری مدیران در اجرای طرح از دیگر مسایل مهم اجرای طرح است .
چون مدیران مدارس با اجرای طرح بخش وسیعی از اختیارات خود را از دست خواهند داد . با اجرای این طرح ارتباط مستقیم مدیران مدارس با ادارات متبوع خود قطع شده و فقط باید زیرنظر مدیر مجتمع که معلوم نیست صلاحیت لازم برای احراز پست مورد نظر را دارد یا خیر خدمت کنند .
بدلیل آنکه مدیر مجتمع فقط می تواند با اداره ارتباط داشته باشد ، این فرد فقط بازگو کننده مسایل و مشکلات یا مجری اموری است که مدارس باید انجام دهند . پس جایگاه مدارس زیرمجموعه و شخص مدیر مدارس تنزل خواهد یافت و کندی انجام امور هم از تبعات بعدی آن است .
- عنوان پست مدیران مدارس عنوان دوگانه (معاون مجتمع – مدیر مدرسه ) است که در بحث برنامه ریزی نیروی انسانی و تعیین عنوان پست سازمانی این کار سابقه نداشته است که یک فرد دو عنوان پست سازمانی در آن واحد داشته باشد .
- از دیگر تبعات آن کاهش خلاقیت و ابتکارات مدیران مدارس در زمینه های آموزشی ، پرورشی ، اخذ کمکهای اولیاء و ... بدلیل از دست دادن انگیزه فعالیت در پست مدیریت مدارس است .
- کند شدن امور اجرایی مدارس از طریق طولانی شدن مسیر تصمیم گیری در ابعاد مختلف و قطع کامل ارتباط مدیران با ادارات و کاهش اختیارات مدیران در قبال دانش آموزان مدرسه ، اولیاء ، معلمان و اصولاً خود مدرسه .
با شرح وظیفه تعیین شده برای مدیر مجتمع نظیر تایید تمام لیستهای نمرات ، گواهینامه ها ، تنظیم و مجوز خرید ، تایید اسناد مالی ، مجوز اردو ، ریاست شورای مجتمع ، کلیه مکاتبات اداری و امور ثبت نام و ... و نامعلوم بودن شرح وظیفه و حدود اختیارات مدیران مدارس .   بدلیل تنزل جایگاه ، این مدیران نمی توانند به شیوه گذشته حضوری موثر در مدارس داشته باشند.
-کاهش نظارت مستقیم بر امور اجرایی مدارس بدلیل عدم حضور دائمی مجتمع در مدرسه  .
با توجه به وظایف و اختیارات پیش بینی شده برای مدیر مجتمع ، وی بایددر مورد بیشتر امور اداری و اجرایی  مدارس تحت پوشش تصمیم گیری و مجوز اجرا دهد و برای انجام این امور وی در اتاقی در یکی از مدارس تحت پوشش حضور خواهد یافت و بدون معاون ، کارپرداز ، حسابدار باید وظایف و تکالیف مربوط به مدارس تحت پوشش را انجام دهد . با حجم وسیع کارها و حضور مستقیم وی فقط در یکی از مدارس و شرایط نیروی انسانی گفته شده و وظایف گسترده ، مدیر مجتمع نمی تواند نظارتی در خور توجه در مدارس تحت پوشش خود داشته باشد .
- اگر اضافه شدن مدیر  مجتمع را در چارت سازمانی به نوعی به افزایش نیروی انسانی تعبیر نماییم که به گسترش دیوانسالاری می انجامد که بار مالی را به سیستم آموزشی تحمیل می کند و اگر بدلیل موارد گفته شده ، بنا به ضرورت ، اضافه شدن حداقل یک حسابدار یا کارپرداز را جهت انجام بهتر امور مربوط داشته باشیم ،آیا این کار به گسترش بیشتر دیوانسالاری ختم نمی شود.
لازم به یادآوری است که بدلیل عدم توجیه مدیران مدارس و تعیین برخی وظایف و تکالیف برای مدیران مجتمع ، آنان مدیران مجتمع را در حد یک حسابدار یا کارپرداز تلقی می نمایند و خود کسانیکه به عنوان مدیران مجتمع کاندید شده اند به این موضوع معترف هستند.
- تنزل یافتن جایگاه مدیران مدارس با توجه به شرح وظایف و اختیارات گسترده بیان شده درآئین نامه مجتمع های آموزشی شهری برای مدیران مجتمع و مسکوت ماندن حدود اختیارات و وظایف مدیران مدارس که معلوم نیست در مدارس چه کاره اند و چرا حضور دارند.
- عدم مشخص شدن نقش و جایگاه انجمن های اولیاء و مربیان مدارس و تنزل نقش و جایگاه آنان.
در این بین فقط رؤسای انجمن هر مدرسه عضو شورای مجتمع خواهند بود و در تصمیم گیریها دخالت خواهند داشت و بقیه تماشاگرانی بیش نیستند . البته ترکیب اعضاء و تعداد آنها هم قابل بحث است. ضمن آنکه تعداد اعضای شورا ده نفر است و معلوم نیست اگر 5 نفر مخالف و 5 نفر موافق امری باشند تکلیف چیست؟ واصلاً پیش بینی نکردن محل حل اختلاف از نکات تأمل برانگیز است.
-         در بسیاری از مناطق شهری،پراکندگی و فاصله مدارس از یکدیگر با توجه به شرط دارا بودن جنسیت واحد برای مجتمع های شهری،بطور معمول تشکیل مجتمع را در بسیاری از مدارس غیر ممکن می سازد و به این ترتیب ضریب نفوذ طرح به شدت کاهش می یابد و با این دو گانگی مدیریت و اداره مدارس چه اتفاقی خواهد افتاد و چه توجیه و دلیلی برای اجرای طرح در مناطق شهری باقی خواهد ماند.
-         با توجه به وظایف و اختیارات مدیر مجتمع و حذف اختیارات مدیران مدارس یا ابهام در حدود اختیارات آنان در صورت وقوع حادثه غیر مترقبه ای برای مدرسه ، دانش آموزان و یا معلمان مدرسه، مسئولیت با کیست؟
 اگر یکی دیگر از مدارس مجتمع نیاز به تصمیم گیری فوری درباره مشکلی داشته باشد، چه کسی باید تصمیم بگیرد؟آیا این بلاتکلیفی در عمیق تر شدن تبعات مشکل تأثیر گذار نخواهد بود؟
-         سؤال مهم این است که آیا ارزیابی مستقل یا درون سازمانی از اجرای طرح مجتمع های روستایی انجام گرفته؟ چه نتایجی از آن حاصل شده ؟ مشکلات و مسایل آن چه بود؟ چه فوایدی داشته؟
با توجه  به شواهد و قوانین موجود چنین کاری انجام نشده مسلماً مسایل و مشکلات موجود نمی توانسته موجبات اجرای مجتمع های شهری را فراهم آورده و اگر هم ارزیابی لازم انجام نشده که عذر بدتر از گناه خواهد بود چون در پرورسه برنامه ریزی یکی از بخشهای مهم که در همه بخشهای مربوط به تعیین اهداف، انتخاب راهبردها، وسایل و امکانات و ارزیابی حضور دارد، همان عنصر ارزیابی است.
-         براساس ماده 13 آئین نامه مجتمع های آموزشی سازمان نوسازی موظف شده تا مدارس احداثی آتی در حوزه شهری را کاملاً در مجاورت هم بسازد.این کار معایبی دارد چون باعث می شود در آینده در تغییر کاربری جنسیتی یا دوره تحصیلی که مسلماً در پی برخی  تحولات جمعیتی در مناطق مختلف شهر اجتناب ناپذیر است، مشکلاتی بوجود آید.با توجه به مجاورت چند مدرسه بدلیل عدم تطبیق زنگ تفریح مدارس باهم ، سروصدای زنگ مدارس و دانش آموزان ، در فرایند آموزش  معضلاتی فراهم خواهد شد.ضمن آنکه حتی در صورت هم جنس بودن دانش آموزان در دوره های مختلف از نظر اخلاقی به صلاح نیست که اینقدر در مسیر مدرسه با هم در ارتباط باشندکه موضوع اخیر در مورد پسران بیشتر اهمیت دارد. همچنین تجمع   دانش آموزی در منطقه و ایجاد ترافیک بیشتر، از پی آمدهای دیگر مجاورت چند واحد آموزشی در کنار یکدیگر می باشد.

برگزاری دوره های کوتاه مدت تخصصی در رشته های مدیریت

اختصاصی از نیک فایل برگزاری دوره های کوتاه مدت تخصصی در رشته های مدیریت دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

طرح توجیهی برگزاری دوره های کوتاه مدت تخصصی در رشته های مدیریت با برنامه ریزی اصولی

گزارش تخصصی معلمان بررسی مشکلات و راهکار های مربوط به زیست شناسی

اختصاصی از نیک فایل گزارش تخصصی معلمان بررسی مشکلات و راهکار های مربوط به زیست شناسی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

دانلود گزارش تخصصی معلمان بررسی مشکلات و راهکار های مربوط به زیست شناسی  بافرمت ورد وقابل ویرایش تعداد صفحات 115

دانلود گزارش تخصصی معلمان,راهکارها,پیشنهادات,گزارش تخصصی فرهنگیان,

این گزارش تخصصی جهت ارائه برای ارزشیابی و کسب امتیاز کامل و همچنین جهت ارائه به عنوان تحقیق ارتقاء شغلی بسیار کامل میباشد

مقدمه

در آموزش زیست شناسی  چالش جدی قرن حاضر تغییر رویه از الگوهای تدریس منسوخ به الگوهای یادگیری موثر است . تاکید بر یادگیری ( و نه تدریس )بر پایه اصول ساخت گرایی استوار است. این روش  دانش آموز محور است و هدفش ارتقا بخشیدن به عمق یادگیری است .  مرحله گذار  از تدریس زیست شناسی به یادگیری زیست شناسی چندان هم سهل و آسان نخواهد بود , چرا که مستلزم کسب برخی مهارت ها از سوی شاگردان و مربیان است . از  جمله مشکلات  مهم، آماده کردن فراگیران  با ساختارهای جدید آموزشی به منظور ارتقای پردازش و تحلیل  اطلاعات زیست شناختی است . دیدگاههای دانش آموز محور با مقاومت شاگردان، دانشجویان، اساتید و مدیران آموزشگاهها و داشکده ها مواجه خواهد شد  . در ثانی بدون داشتن محتوای درسی قوی برای دانش زیست شناسی , حتی با آگاهی از الگوهایی مناسب و موثر ، شاگردان یادگیری عمیقی نخواهد داشت . دانشمندان پیشنهاد می کنند که آموزش  مبتنی برنیازها و بنیانهای اجتماعی ، در صورتی که در برنامه  آموزشی دانش آموزان گنجانده شود ، راهی موثر برای  ایجاد انگیزه های لازم در بکار گیری روش های جدید  آموزش زیست شناسی است . مسائل و فعالیت های  جامعه نگر به شاگردان فرصت می دهد تا تنوع حیاتی پیرامون خود را ثبت کنند و خصوصیات گیاهان ، جانوران و میکروبها را  در محیط مدرسه یا خانه مشاهده و اندازه گیری نمایند . ذیلا بخشهایی  د رخصوص تغیر رویه از تدریس زیست شناسی به یادگیری زیست شناسی تقدیم می کنم . این مطالب عمدتا ترجمه شده است .
الگوی تدریس (teaching paradigm)
هیچکس نمی داند برای اولین بار در تاریخ، تدریس از چه زمانی شروع شد ،اما  احتمال داده می شود کار تدریس به صورتی که ما می شناسیم  و غالبا عمل می کنیم ، یعنی سخنرانی یک معلم برای تعداد زیادی دانش آموز ریشه در قرون وسطا دارد . در تاریخ کهن   وقتی که کتابها کمیاب می شد در استادان این احساس بوجود می آمد که دانش خود را باید در قالب سخنرانی و خطابه منتشر کنند .( این روش که اکنون در آموزش علوم چندان مورد توجه نیست  بنا به اقتضای زمان در همین چند ده سال قبل  بهترین و نتیجه بخش ترین روش بوده است و هیچ کس تاریخ را به خاطر اتخاذ این الگوی تدریس ملامت نمی کند )   . اما احتمالا  درهمان زمان و یقینا در امروز این باور وجود دارد که گفتن و سخنرانی کردن به تنهایی یک روش سودمند تدریس نیست .دلایل متعدد برای این گفته مطرح می شود ,در این روش اولا شاگرد یک موجود انفعالی محض است ، دانش آموز یک لیوان خالی انگاشته می شود که باید  از کوزه دانش استاد پر شود ! دوما با روش خطابه و سخنرانی  بویژه دانش زیست شناسی که یک علم بسیار بزرگ و با زیر شاخه های فراوان است  به صورت "کوهی از مشکلات" جلوه می کند .پژوهش ها در زیست شناسی نسبت به سایر علوم سریعتر پیشرفت می کنند  و اساتید و معلمان تمایل دارند تمام نتایج جدید را همراه با یافته های  قبلی  در حین تدریس بیان کنند . همین امر کوهی از مشکلات و ترس  ناشی از آموزش زیست شناسی را برای فراگیر ایجاد می نماید و آنها احساس می کنند که باید برای فراگرفتن زیست شناسی  بر این  مشکلات عظیم غلبه یابند .  این مشکلات و واهمه ها مشکل سوم را ایجاد می کند : یعنی درک سطحی ازحقیقت زیست شناسی . دانش آموزان ما در موفقیت امتحانات کتبی چیزی در جهان کم ندارند ، اما بدلیل سطحی نگری واینکه صرفا لیوان آنها با دانش استاد پر وحتی لب ریز شده است !موفقیت چندانی در عرصه تحقیقات و پژوهش و به عبارت ساده تر حیطه کاربرد پیدا نمی کنند . پاسخ دانش آموز و دانشجوی امروزی به این کوه مشکل چیست ؟ آنان  به جای سعی در فهم و درک درست علوم زیست شناسی ، گرفتار روند مدرک گرایی می شوند :  دانشجویان و دانش آموزان ما با هدف کسب معرفت و دانش  تحصیل نمی کنند وفقط به پاس کردن دروس می اندیشند  . آنها همیشه این نکته  را از خود می پرسند که "معلم من مایل است که من چه چیزی را بدانم  "  تادرست برابر آن انجام وظیفه کنند. برابر این الگو( الگو یا پارادایم تدریس )مدارس و مراکز آموزشی بالاتر مثل دانشگاهها ،درون یک چرخه بد نهاد قفل شده اند : معلمین علوم زیستی ما نه تنها دانش خود را در دانشگاهها می آموزند ، بلکه  در همین مراکز علمی می آموزند که دانش زیست شناسی علمی آموخته شدنی  است  نه یاد گرفتنی.  سپس در کلاسهای  خودبه همین شیوه ها عمل می کنند . دانش آموزان همین معلمین  بعدا با دیدگاه آموزشی لیوان و کوزه(mug and jug education)وارد دانشگاه می شوند و این چرخه بد سگال همینطور ادامه می یابد !
  الگو یا پارادایم(The learning paradigm) یادگیری
دیدگاههای یادگیری دانش آموز محور امروزه در همه جا مورد قبول واقع شده اند. به نظر می رسد که این الگوبه واسطه اینکه بر ساخت گرایی(constructivism) بنا شده ، ذاتا  در ایجاد یادگیری عمقی تر توانا تر است  . در این الکو مبنا این قاعده کلی آموزش است که می گوید یادگیری باید توسط خود دانش آموز  با روشهای مفرح، سرگرم کننده ودر عین حال دارای اهداف علمی صورت گیرد . من معتقدم ادراک  (برابر نظر دیوید پرکینز ) همان توانایی  عملکرد انعطاف پذیر است .  به عبارت دیگر ادراک (هوش)  درون مغز ما نیست  ، نمود خارجی برخی از عملکردهای ماست که به صورت نوشتن ، تکلم و حل مسئله  جلوه می کند . این دیدگاه در باره  ادراک  ، روش شناسی  آموزش را متفاوت اما واضح تر می سازد. زیرا روشهای آموزشی باید دارای خصوصیت بسیار مهم انعطاف پذیری در عمل باشند  تا باز پس دادن بدون تغییر هر آنچه که بوده است .
کار برد یادگیری (Implementing learning)
اگر چه که الگوی یادگیری در برابر الگوی تدریس  متقاعد کننده و نتیجه بخش است ، اما تغییر رویه از تدریس به یادگیری  همراه با مشکلات متعددی است . پس حق داریم آن را چالش قرن  حاضر بنامیم .
ما به سه مورد از این مشکلات اشاره می کنیم .
1- تسهیل نقش پردازشی دانش آموزان در یادگیری (Facilitating student processing)
برخی دانش آموزان یادگیری خود گردان (self-directed learning) را به آسانی  کشف می کنند ، اما اینها استثنایند وغالبا دانش آموزان نیازمند کمک واستفاده از ساختارهایی برای یادگیری با روشی سودمند هستند. این گفته تا حدودی همان تغییر رویه از روشهای منفعل به روشهای فعال است  که انرژی و توان بالایی را مصروف خود می کند .
      
چالش انگیز ترین قلمرو زیست شناسی برای یادگیری عمقی دانش آموزان بحث ژنتیک است ولی از نظر کلی این موضوع می تواند برای هر قسمت از زیست شناسی  یا علوم نیز مصداق داشته باشد. ژنتیک یک علم کمی و تحلیلی است  واز این نظر با سایر بخشهای زیست شناسی متفاوت است  ودر آن گاه احساس می شود که از حیطه علم زیست شناسی خارج می شویم  . بعلاوه این علم زبان و واژگان  خاص خود را داردکه غالبا با آنچه در بخشهای دیگر علم زیست شناسی مشاهده می کنیم متفاوت است . از طرف دیگر مباحث ژنتیکی مملو از علایم مختلف است که هر کدام نماینده چیزی است . مثلا کشیدن یک خط  می تواند برای موارد متعددی همچون: نمایش یک زنجیره منفرد پلی نوکلئوتیدی ، یک مارپیچ مضاعف DNA ، یک کروموزوم، یک کروماتید ، یک جفت کروماتیددر میتوز یا یک جفت کروماتید خواهر در میوز بکار رود .در مثالی دیگر حرف X  به طرق مختلف در ژنتیک مورد استفاده قرارمی گیرد و در هر جا نیز مفهوم خاصی دارد . حرفه ای ها می توانند بین  این علایم بسادگی تمیز قائل شوند و مفهوم درست هر کاربرد را در جای خود به درستی متصور شوند ،اما همین امرمی تواند برای دانش آموزان  یک عامل بازدارنده یادگیری باشد .
برخی مثالها که می توانند نقش پردازشی  دانش آموزان را تقویت کنند در زیر می آید .
 الف) حل مسئله به روش  تریاد یاسه عنصری(Problem-solving by triads)    
تریاد ،گروههای سه تایی دانش آموزان هستند که به هریک از آنان در گروه نقشی واگذار می شود .  دو نفر به عنوان حل کننده مسئله هستند که وظیفه آنان تلاش برای حل مسئله از طریق بحث و گفتگو با یکدیگر است و نفرسوم ثبت کننده وقایع و شرح ماوقع است که موارد بحث شده توسط دو نفر دیگر اعم از موفق و غیر موفق را می نویسد .  پس از 4 تا 5 دقیقه گزارش نوشته شده به تمام افراد کلاس ارائه می شود و روشهای کلی آزموده شده مطرح و با هم مقایسه می گردند .
ب )روشهای تقلیدی حل مسئله(Mimicking problem solutions)
ابتدا مربی روش حل یک مسئله را نشان می دهد  و سپس شاگردان بطور تصادفی و برای حل مسئله مشابه انتخاب می شوند .(کسی حق یادداشت نوشتن و یا استفاده از یادداشت ندارد )
ج)طرحهای مفهومی (Concept maps)
یک رویکرد تجربه شده وواقعی اما بسیارموثر درمشخص کردن نقاط اصلی ضعف فرد درفهم است ..یکی از روشهای مورد نظر  در ارائه طرحهای مفهومی برای دانش آموزان این است که نقشه های خود را برروی  ورق های ترانسپارنسی(OHT) رسم کنند تا بعد بطور عمومی در کلاس مطرح شود .
د)تفسیر و گزارش رویداد
از دانش آموزان خواسته می شود گزارش کاملی  در باره مفاهیم یک تصویر  یا یک پاراگراف از متن کتابشان آماده کنند.  مثلادر یک مدل خاص از این روش، از شاگردان  خواسته می شود که به مدت 1 دقیقه بدون وقفه روی موضوعاتی مثل منشا آنئوپلوئیدی یا تشخیص ترانسلوکیشن صحبت کنند .
ح)بسط مسئله
یک مسئله یک کوه یخ شناور است که ممکن است کشتی دانش آموز را غرق کند . بسط مسئله دانش آموزان را به خرد کردن مسئله به همه  اجزای  آن  یعنی لغات ، عبارات و بررسی دقیق آنها وا می دارد ,و مفاهیم و مقصود ها  و زوایای پنهان  را از درون آن بیرون می کشد .همینکه بخشهای پنهان مسئله آشکار می شود راه حل آن نیز آشکار تر می شود .این راهکارها  صرفا جنبه پیشنهادی دارد و برای هر گروهی  ممکن است روشهای خاصی  در ارتقا بخشی به نقش پردازشی دانش آموزان موثر تر باشد
2) مقاومت
هر کسی که  در صدد یک فن  آوری و یا تغییر رویکرد در ساختار آموزشی و روشهای آموزشی باشد  ،با  مقاومت در برابر پیشرفت کارنیز مواجه خواهد بود   . انسان ها عموما از هر چیز نا همسو با خود و  تصوراتشان گریزانند اگر چه که آن یک روش آموزشی باشد .
مقاومت دانش آموزان و دانشجویان : در برابر تغییر روشها بخصوص  دانش آموزان  متوسطه  و دانشجویان دانشگاهها مقاومت نشان می دهند . د رحقیقت اینان اعتماد کمی نسبت به الگوهای جدید آموزشی و کسب موفقیت با این روشها  دارند   .مسلما با چنین مقاومتهایی امکان پیشرفت در رویکرد جدید حداقل در میانه کار وجود نداشته و  یا کم خواهد بود . باید برای دانش آموزان قبل از اعمال روشهای آموزشی قدیمی و در بدو ورود به آموزشگاه از روشهای نو یادگیری سخن گفت و آنها  و اولیای  آنهارا برای پذیرش این روشها آماده کرد  . در آموزشگاههایی که در دو سال قبل برای اعمال روشهای فعال یادگیری در نظر گرفته شده بودند  . قبل از اجرای روشها در سطح گسترده دانش آموزان و اولیای آنها حتی در یک جلسه هم توجیه نشده بودند . بعضا دبیران نیز دوره های  یادگیری فعال را نیاموخته بودند . و متاسفانه به  نتایج کاراین آموزشگاهها به عنوان ملاکی در تعمیم این روشها به سایر آموزشگاهها  نگریسته خواهد شد .
مقاومت دستیاران آموزشی و همکاران آزمایشگاهها : دستیاران آموزشی  (بخصوص و شاگردان کلاسهای بالاتر ) نیز در برابر این روشها مقاومت نشان می دهند زیرا آنها با الگوهای آموزشی تدریس (Teaching) تحصیل کرده اند .
مقاومت اساتید و معلمان  :اساتید دانشگاهها و معلمان نیز مقاومت نشان می دهند . آنها بر روشهای تدریس خودشان یعنی سخنرانی پایدارند و اساسا معتقدند که روش آنها درست ، کارا و بدون نقص است .هر یک طی سالها تدریس ، با رنج و زحمت ، مطالعه ،ترجمه  ، تجربه و....مجموعه ای از یادداشتها را برای خود فراهم کرده اند که کار تدریس آنها را ساده تر می کند  و برای آن نیز اهمیت خاصی قائلند . این عزیزان حاضر به تغییر روش و منش آموزشی خود نیستند . ا زطرف دیگر بدلیل عدم اشنایی ملموس با نتایج روشهای جدید و رنج  وزحمتتی که  اتخاذ شیوه های نو دارد در برابر تغییر رویه  مقاومت می کنند .
 مقاومت مدیران آموزشی و ستادی : نهایتا آخرین مقاومت مربوط به مدیران است . دلگرم ساختن مدیران به نتایج مثبت کار یعنی ارتقای کیفیت آموزش می تواند چاره ساز باشد .  ار دیدگاه غالب مدیران ارزشیابی و مدیریت مجموعه های دانش آموز محور در مقایسه با کلاسهایی که با سخنرانی تدریس می شوند، سطحی پایین تری دارد. و لذا گمان می کنند که با حجم عظیمی از غرولند های دانش آموزان و اولیا رودر رو خواهند شد  . بهترین کار آمادگی پیشاپیش و توضیح کافی این مسئله برای دانش آموزان و اولیای آنها است .  تشکیل گروههای بحث و گروههای حامی می تواند ما را در رسیدن به این مهم یاری کند . نهاست آنها است
3)مشکل محتوا
تغییر رویه از تدریس به یادگیری زمانی امکان پذیر است که محتوایی  خوب و پرمعنی برای یادگیری زیست شناسی  وجود داشته باشد .  با وجود قبول دیدگاه دانش آموز محور،  چنانچه محتوای پر بارو متناسب وجود نداشته باشد تا یادگیری را تحریک نموده و سامان بخشد ، امر یادگیری زیست شناسی بسیار سطحی خواهد بود . نظریات پیشتاز درعرصه آموزش زیست شناسی امروز دنیا این است  که هر گونه آموزش زیست شناسی باید بر پایه زیست شناسی ملموس دنیای طبیعی باشد . آموزش زیست شناسی  واقعی (یعنی گیاهان ، جانوران و میکروبها ) باید در فضای آزاد و نه درون آزمایشگاه یا کتب درسی و یا تلویزیون صورت گیرد. طبیعت باید نقطه شروع آموزش زیست شناسی در تمامی سطوح سیستم های آموزشی  باشد . وقتی دانش آموزان درحین برگزاری کلاس مدرسه یا دانشگاهشان  در  معرض هوای باز دنیای طبیعی قرار بگیرند ، انچه که در کلاس بیاموزند  جامع ، مرتبط وبیواسطه خواهد بود .
متاسفانه زیست شناسی  معمولابه عنوان اجزایی مجرد و منفک  ( د ردانشگاهها در قالب واحدهای درسی متفاوت و در دبیرستانها به عنوان فصول درسی متفاوت) آموخته می شوند که از یکدیگر و از دنیای واقعی بیرون  جدایند . این مسئله با رشد و ترقی دانش آموز یا دانشجوی ما در سیستم آموزشی در تعارض است . وقتی دانشجویان در پایه ای از زیست شناسی  فارغ التحصیل شدند ویا دانش آموزان  کتاب درسی خود را تمام کردند  مجموعه ای جدا جدا  از دانش زیست شناسی را بدست آورده اند که نمی توانند اجزای آن را بهم پیوند دهند ( یکپارچه سازی )-اینگونه  دانش آموزان واقعا نمی تواندد بین اکولوژی و ژنتیک و بیوشیمی ارتباط برقرار کنند  . ما معتقدیم که وقتی با دنیای بیرون کلاس زیست شناسی ارتباط برقرار شود، طبیعت  ضمن کمک به ارائه یک محتوای موثق و معتبر، یک نقطه تلاقی  بین آموخته های دانش زیست شناسی مهیا می کند و اجزای آن را بهم پیوند می زند .
من هشدار می دهم  که قطع ارتباط با طبیعت میتواند به بیگانگی و بی علاقگی  به سرنوشت اکوسیستم های طبیعی منجر شود . ما معتقدیم  ارتباط با طبیعت باید پایه و اساس اجتماعی را بسازد که دانش آموز ما در آن زندگی می کند .
کودکان ما مجذوب به گیاهان و جانوران می شوند   و ذاتا در باره جهان پیرامون خود کنجکاوند .  این عشق به طبیعت در کودکان انگیزه های بالایی  در آنها بوجود می آورد تا جاییکه با یادگیری زیست شناسی وگسترش مهارتهای  تحقیق و بررسی خود  می خواهند بدانند در پیرامون زنده آنها چه خبر است . ارتباط با طبیعت  می تواند منتهی به توسعه این نگرش شود که  نه تنها در باره پیرامون زنده و زیبای خود چیز بیاموزند، بلکه این احساس بوجود آید که نسبت به حفظ و حراست محیط زیست خود مسئولیت پذیری نشان دهند .  
تعداد زیادی از آزمایشات و تجربیات میدانی  ساده اما مهم وجود دارند که به طور زنده در حیاط مدرسه و یا حداکثر شعاع یک کیلومتری مدرسه قابل اجرایند . شناسایی گیاهان و جانوران می تواند شروع  خوبی برای این حرکات باشد . مطالعه روی رفتار پرندگان و سایر جانوران ( ماهی ها حشرات حلزونها و غیرو)  حس مشاهده دقیق در دانش آموزان را تقویت می کند . تمرینات مشابهی  در خصوص رشد گیاهان  وتوزیع و پراکنش گیاهان  قابل اجرا است .  شمارش گونه ها به اهمیت درک تنوع زیستی کمک می کند . اگر چه زیست شناسی  نوعی جذبه قوی  برای غالب کودکان و دانش آموزان ایجاد می کند ، تمرینات مشابهی را نیز در زمینه های ستاره شناسی ، زمین شناسی ، جغرافیا ، هوا شناسی  و معماری  و به کمک همه اینها خداشناسی و الهیات  می توان  طرح ریزی کرد  که همه اینها ایجاد یک حس یکپارچگی در نظام آفرینش می نمایند  وبه  قوانین کلی  حاکم بر جهان اشاره می کنند .

یادمان باشد که :
آموزش زیست شناسی  با در پیش گرفتن مطالعه جهان طبیعی دانش آموزان را به ابزار های لازم برای مواجه با مسائل تعیین کننده و حساس چه در حال و چه در آینده  مجهز می کند .   بیشترین مسائل مهمی  که  در د نیای امروز با آنها مواجهیم ، چه اقتصادی و چه بوم شناختی  ریشه در زیست شناسی دارند .  این واقعیت به زیست شناسان ، معلمان و جامعه ای  نیازدارد که بتوانند  با سلاح دانش با حجم عظیم داده ها و آرا و نظرات متنوع  سرو کار داشته باشد.
آموزش زیست شناسی
روندهای نوین، رویکردهای نوین، هدف های نوین
شاید اساسی ترین سوالی که امروزه نزد دبیران زیست شناسی جامعه مان مطرح است این باشد که تغییراتی که در کتاب های درسی در حال انجام است، بر چه پایه ای است؟ چرا و بر اساس چه هدف هایی این تغییرات روی می دهند، نقش دبیران در این تغییرات چیست و به طور خلاصه  آموزش زیست شناسی کشور به کجا می رود؟
برای ارائه پاسخی درخور و در حد توان و موقعیت، لازم می دانم نخست پیشینه آموزش زیست شناسی را به طور خلاصه مرور کنم، سپس به تغییرات آموزش علوم در جهان بپردازم و سرانجام با مروری بر طرح راهبردی تغییر و در نظر گرفتن وضعیت حال، به تشریح چشم اندازهای آینده بپردازم.
 سرآغاز تا سال 1324: صرف نظر از کتاب هایی که از ابتدای پیدایش خط در کشورمان در مورد موضوع های مختلف زیست شناسی تالیف شده اند و به ویژه متفکران مسلمان نقش مهمی در تالیف، یا ترجمه آن ها داشته اند، از هنگام پیدایش آموزش و پرورش به شیوه جدید و تاسیس مدارس نوین، کتاب های مختلفی برای آموزش زیست شناسی مورد استفاده قرار گرفتند. از قدیمی ترین این کتاب ها دو کتاب علم الاشیاء بودند که از کتاب های فرانسوی پل بر اقتباس شده بودند. این دو کتاب، هر دو عنوان علم الاشیاء(یا پولبر فارسی) را داشتند، در سال 1291 یکی توسط آقا سید محمد بیرجندی و دیگری توسطمیرزا سید علیخان، معلم مدرسه مبارکه علوم سیاسی ترجمه شده بودند.
 علم الاشیاء برای سال ششم دبستان، شرکت سهامی طبع و نشر کتابهای درسی ایران، 1349
 اگرچه عنوان کتاب های علم الاشیاء تا سال ها در برنامه آموزش مدارس جای داشتند، اما در سال 1305 یک سری کتاب به طور رسمی به نظام آموزشی کشور وارد شد.  این سری کتاب که عنوان "تاریخ طبیعی" بر خود داشت از سه جزء تشکیل شده بود: «تاریخ طبیعی»حیوان شناسی، «تاریخ طبیعی»گیاه شناسی،«تاریخ طبیعی»زمین شناسی.
 تغییرات از سال 1324 : در سال 1324 تغییراتی در عناوین کتاب ها صورت گرفت، اما این تغییرات شامل محتوای کتاب ها نشد و کتاب های مذکور بدون تغییر در محتوا، در شکل هایی جدید عرضه شدند. در سال 1328 یک دوره کتاب تاریخ طبیعی در 14 جلد برای پایه های اول تا ششم توسط مولفان جدید، اما با شباهت بسیار با کتب قبلی انتشار یافت.
در سال های بعد از سال  1328 تالیف و انتشار متمرکز کتاب های درسی به تدریج جای خود را به تالیف و انتشار آزادانه دادند. در این دوره نیز کتاب های درسی مربوط به موضوع زیست شناسی تحت عنوان علوم طبیعی چاپ و منتشر می شد و کتاب های درسی مستقل برای از استان های مختلف وجود داشت.
 علوم طبیعی، برای سال چهارم دبیرستان ها، مطابق برنامه جدید وزارت فرهنگ مصوب مردادماه 1335 – یکی از کتاب های درسی غیر متمرکز
 تحول مهم: در سال1341 تحولی در تالیف و انتشار کتاب های درسی روی داد: تاسیس سازمان کتاب های درسی برای تالیف چاپ و کنترل این کتاب ها. اگرچه در آن زمان انتظار می رفت که این سازمان برنامه ریزی و تالیف کتاب های جدیدی را آغاز کند، اما در جهت سازماندهی کتاب های درسی تنها به انتخاب و معرفی یک کتاب از میان کتاب های موجود، برای هر موضوع درسی، اکتفا کرد. اما از مهم ترین پی آمدهای این کار آغاز یکسانی کتاب در کشور بود. یکسانی کتاب در کشور، اگرچه در آن هنگام شاید کاری ضروری به نظر می رسید، اما در واقع آغازگر تعطیلی مشارکت های خلاقانه معلمان در کار تولید مواد آموزشی شد. نظام یک کتاب برای همه نقاط کشور، صرف نظر از وضعیت جغرافیایی، اقتصادی، فرهنگی و حتی زبانی، موجب تالیف و انتشار انحصاری کتاب درسی و در نتیجه ایستایی، عدم رقابت در این زمینه شد. این موضوع هنوز به عنوان یک آسیب جدی در آموزش و پرورش کشور تلقی می شود. اما تعیین هدف برای آموزش علوم طبیعی که به احتمال قوی برای نخستین بار انجام می شد، می توان از ویژگی های این تحول دانست.
  هدف های آموزش علوم طبیعی در برنامه علوم طبیعی و بهداشت دوره اول متوسطه ( تاریخ نامعلوم)
  در سال 1349 مرکز تحقیقات و برنامه ریزی درسی تاسیس شد. یکی از نخستین فعالیت های این مرکز تهیه اهداف آموزش متوسطه از جمله برای دروس علوم و زیست شناسی به عنوان یکی از موضوع های علوم تجربی، بود:
اهداف آموزش علوم تجربی (در سال 1349):
1-1. مشاهده و درک وجود مسائل مربوط به علوم تجربی
1-2. جمع آوری مطالب و اطلاعات مربوط به مسائل مورد بحث
1-3. ایجاد نظریه هایی موقت برای بیان و تغییر مسائل (طرح، آزمایش، انجام آزمایش و پیشنهاد نظریه موقت یا مدل)
1-4. تغییر و بیان منظقی اطلاعات به دست آمده و نپذیرفتن نتایجی که با شواهد کافی و غیر قابل انکار اثبات نشده باشد
1-5. تعمیم نظریه های به دست آمده و استفاده از آن ها در پیشگویی و تفسیر پدیده ها و مفاهیم کلی تر
2. ایجاد علاقه به حل مسائل  و مشکلات روز از طریق علمی
3. ایجاد توانایی و علاقه در دانش آموزان برای این که بتوانند پاره ای از نیازمندی های زندگی شخصی و خانوادگی خود را( که از نظر استعمال ابزار و وسائل جدید زندگی با علوم تجربی ارتباط دارد) شخصا برآورند
4. کسب حداقل دانستنی های علمی لازم برای دانش آموزانی که در مسیر کلیه رشته های تحصیلی نظری قرار خواهند گرفت
5. پرورش مهارت در به کار بردن وسائل آزمایشگاهی و رعایت نکات ایمنی در انجام آزمایش
6. آشنا ساختن دانش آموزان با اصطلاحات علمی که در زندگی روزانه با آنها مواجه هستند.
 هدف های اختصاصی زیست شناسی
1. درک تنوع حیات و شباهت های بین موجودات زنده در طبیعت
2. فهم موقعیت آدمی در جهان جانداران و این که او هم یک جاندار مانند سایر جانداران است و اعمال مشترک و روابط نزدیک با سایر موجودات زنده روی زمین دارد.
 تغییرات بعدی و ظهور کتاب های زیست شناسی: درسال 1352 تغییر نظام آموزشی کشور  پس از یک دوره مطالعه 10 ساله به اجرا درآمد و نظام 6+3+3( 6 سال ابتدایی، 3 سال دوره اول متوسطه و 3 سال دوره دوم متوسطه)جای خود را به نظام 5+3+4 (5 سال ابتدایی، 3 سال دوره راهنمایی تحصیلی و 4سال دوره متوسطه) داد. ظهور کتاب های درسی با عنوان زیست شناسی برای نخستین بار در این نظام انجام شد.
در سال 1354 گروه برنامه ریزی زیست شناسی در دفتر تحقیقات و برنامه ریزی درسی پس از مطالعه و بررسی الگوهای آموزش زیست شناسی در کشور های انگلیس و امریکا اقتباس پروژه بزرگ و معروف BSCS  امریکارا آغاز کرد. هدف اصلی آموزش زیست شناسی در این زمان آماده کردن دانش آموزان برای ادامه تحصیل در دانشگاه بود.
کتاب های زیست شناسی این زمان در مقایسه با کتاب های قبلی دارای مفاهیم جدید تر بودند و دید مقایسه ای بین ساختار و عمل اجزای بدن جانداران در آن ها پر رنگ تر می نمود. مباحث ژنتیک از این هنگام به کتاب های درسی دبیرستانی راه یافت.
در سال 1361 گروه زیست شناسی دفتر تحقیقات و برنامه ریزی و تالیف در جهت متناسب کردن برنامه با رشد دانش آموزان، همگامی با جهان و افزایش میزان کارآیی محتوا در زندگی روزانه دانش آموزان در برنامه قبلی تجدید نظر کرد و برنامه جدیدی با اهداف جدید به تصویب رساند. در این زمان معایب برنامه موجود به شرح زیر تعیین شد:
            به هم خوردگی بافت کتاب در اثر تغییرات مداوم هر ساله
            قدمت کتاب ها
            عدم تناسب با رشد سنی دانش اموزان
            عدم وجود ترتیب منطقی بین مفاهیم و حتی بین فصل های یک کتاب
            عدم توجه کافی به مسئله کاربردها
            روش نامناسب ارائه مطالب
هدف های برنامه جدید آموزش زیست شناسی در این تجدید نظر (1361) به این صورت در آمد:
مقاصد شناختی
1. اصطلاحات و مفاهیم علمی و اصول و قوانین پدیده های زیست شناسی را که  در زندگی روزمره با آن ها موجه هستند، بشناسند
2. اطلاعات به دست آمده را تفسیر کنند و تنها نتایجی را با شواهد کافی و غیر قابل انکار اثبات شده باشند بپذیرد
3. با روش علمی آشنا شود و در زمینه های مختلف زیست شناسی اطلاعات گردآوری کند، آزمایش هایی ترتیب دهد و فرضیه ایجاد کند
4. با مطالعه در زمینه های مختلف زیست شناسی آگاهی های لازم برای زندگی سالم، ادامه تحصیل یا ورود به بازار کار را پیدا کند
5. رابطه متقابل علوم را با سایر علوم درک کند
6. خود و محیط را بشناسد و مسئولیت خویش را در طبیعت بداند
7. با کاربردهای علوم زیستی آشنا باشد
8. توانایی به کار بستن اطلاعات کسب شده را در مسائل روزمره دارا باشد
 مقاصد نگرشی
1. به جمع آوری مطالب و اطلاعات مربوط به زیست شناسی علاقه نشان دهد
2. نسبت به طرح و تفسیر مسائل زیست شناسی ( طرح آزمایش، انجام آزمایش، پیشنهاد نظریه های موقت) علاقه مند شود
3. در حفظ محیط زیست و منابع طبیعی کوشا باشد
4. به رعایت جنبه های مختلف اصول بهداشتی معتقد شود
 مقاصد روانی-حرکتی
1. در به کار بردن وسایل و ابزارها مهارت های لازم را کسب کرده باشد
2. پاره ای از نیازمندی های زندگی شخصی و خانوادگی خود را که در زیست شناسی با آن مواجه است شخصا برآورد
 آخرین تغییر: در بهار 1375 شورای برنامه ریزی درسی زیست شناسی لزوم تغییر در برنامه موجود مطرح کرد. دلایلی که برای این تغییر آورده شد، به این شرح اند.
الف. تغییر در نگرش جهانی نسبت به آموزش و پرورش
             - تغییر از یاددهی به یادگیری
ب. تغییر در نگرش نسبت به آموزش علوم
             - علم برای همه   
            -  سواد علمی و تکنولوژیک
ج. تغییر در محتوای علمی زیست شناسی
     هنگام برنامه ریزی برنامه جدید آموزش زیست شناسی، تغییر مهمی که در نظام آموزش متوسطه روی داد مطالعات و کارهای انجام شده را تحت الشعاع قرار داد. این تغییر، تغییر شیوه اجرایی نظام جدید آموزش متوسطه از نیمسالی – واحدی به سالی – واحدی بود که در بهار سال 1377 به گروه زیست شناسی دفتر برنامه ریزی و تالیف کتاب های درسی ابلاغ شد. اثر مهمی که این تغییر به ویژه بر درس زیست شناسی گذاشت می توان به صورت زیر خلاصه کرد:
-          کاهش تعداد واحدهای زیست شناسی متوسطه از 14 به 12
-          کاهش تعداد عناوین زیست شناسی متوسطه از 5 به 3
-          حذف واحد آزمایشگاه زیست شناسی و حفظ نام آزمایشگاه بدون احتساب واحد آزمایشگاه برای دو درس
-          ادغام زیست شناسی گیاهی با زیست شناسی جانوری
پایه    نام درس    نوع واحد    تعداد واحد
اول    زیست شناسی 1    اختیاری    2
دوم    زیست شناسی با تکیه بر بهداشت و محیط زیست1    عمومی    2
    زیست شناسی با تکیه بر بهداشت و محیط زیست 2    اختصاصی رشته علوم تجربی    2
سوم    زیست شناسی جانوری    اختصاصی رشته علوم تجربی    3
    زیست شناسی گیاهی    اختصاصی رشته علوم تجربی    2
    آزمایشهای زیست شناسی    اختصاصی رشته علوم تجربی    1
جدول واحد های زیست شناسی در نظام جدید متوسطه – شیوه نیمسالی واحدی
 پایه    نام درس    نوع واحد    تعداد واحد
اول    علوم زیستی و بهداشت    عمومی    2
دوم    زیست شناسی و آزمایشگاه 1    اختصاصی رشته علوم تجربی    4
سوم    زیست شناسی و آزمایشگاه 2    اختصاصی رشته علوم تجربی    4
جدول واحد های زیست شناسی در نظام جدید متوسطه – شیوه سالی واحدی
 تغییر کامل عناوین دروس و تعداد و نوع واحدها در شیوه جدید سالی واحدی نیاز به برنامه و کتاب های درسی جدید را به وجود آورد. بنابراین بر فهرست دلایل تغییر، تغییر شیوه اجرایی نظام جدید متوسطه از نیمسال – واحدی به سالی – واحدی افزوده شد. با در نظر گرفتن همه این عوامل، هدف های آموزش زیست شناسی به صورت زیر تدوین شد و به تصویب رسید:

 هدف های کلی
الف. هدف های دانشی
با مطالعه و بررسی پدیده های زیستی به علم و قدرت خالق آن ها پی ببرد
اصطلاحات، مفاهیم، اصول، نظریه ها و قوانین بنیادی زیست شناسی را بشناسند
آگاهی های لازم در زمینه زیست شناسی را برای زندگی سالم کسب کنند
حداقل آگاهی های لازم در زمینه زیست شناسی را برای ورود به آموزش عالی کسب کنند.
با کاربردهای زیست شناسی در جهان امروز، به ویژه در زندگی روزمره آشنا شوند.
رابطه متقابل زیست شناسی را با سایر علوم درک کنند.
 اهداف نگرشی:
به پدیده های زیستی به عنوان نشانه ها و شواهد حاکمیت تدابیر الهی در جهان بنگرند.
نسبت به پدیده های زیستی کنجکاو شوند.
محیط زیست خود را دوست بدارند.
نسبت به نگهداری از محیط زیست خود احساس مسئولیت کنند.
نسبت به رعایت وظایف بهداشت فردی، اجتماعی خود را مسئول بدانند.
در رد یا قبول نظریه های زیست شناسی، منطقی باشند.
به کوشش های علمی و انسانی دانشمندان، از جمله زیست شناسان ارج نهند،

 اهداف مهارتی:
در مطالعه و بررسی پدیده های زیستی از همه حواس خود به بهترین نحو استفاده کنند.
براساس داده های جمع آوری شده راه حل های ممکن را برای مسائل زیستی ارائه دهند.
برای ارزیابی و آزمودن فرضیه های ارائه شده، فعالیت هایی را طراحی کنند.
ابزار و مواد مختلف را در مطالعه و بررسی پدیده های زیستی به طور مناسب به کار ببرند.
برخی از ابزار و مواد مورد نیاز را بسازند.
متغیرهای مورد نظر در مطالعات زیست شناختی را براساس معیارها، اندازه گیری و محاسبه کنند.
نتایج حاصل از آزمایش های خود را تفسیر کنند.
از دست آوردهای جزئی، یک نظام کلی فکری را سازمان دهند.
اصول و قوانین به دست آمده را به موارد و مصدِق دیگر آن ها تعمیم دهند.
عقاید و نظریه های خود را به روشنی با دیگران در میان بگذارند.
 هدف های جدید در مقایسه با هدف های قبلی از این نظرها قابل اهمیت اند:
-     توجه بیشتر به فرایند علم ورزی دانش آموزان، از جمله کاربرد روش علمی در حل مسایل علمی، خلاقیت و  پرورش مهارت های تحقیق در علم
-          توجه بیشتر به نگرش های دانش آموزان به ویژه به علم و پژوهشگران علم
-     هماهنگی بیشتر با کوشش های مجامع علمی – آموزشی جهان در جهت پرورش مهارت های لازم برای زیستن آگاهانه تر و مسئولانه تر در جامعه
-          توجه ویژه به دانش آموز به عنوان محور یادگیری
-          توجه ویژه به معلم در جهت به رسمیت شناختن نقش واقعی و حق تصمیم گیری او در فرایند یاددهی یادگیری
مثالی از شیوه ارائه مفاهیم: آموزش منطقه رشد و نمو طولی ریشه در کتاب های درسی دوره های مختلف را می توان برای بررسی شیوه های آموزش مورد توجه قرار داد:
(سال 1335):چگونگی نمو طولی ریشه: ریشه تاز نخودر را انتخاب کرده و روی آن از مجاورت کلاهک ببالا، با مرکب چین، چند خط به فواصل مساوی (یک سانتیمتر) میکشیم. پس از مدتی (قریب 18 ساعت) ملاحظه خواهیم کرد که سانتیمتر انتهائی بیش از تقسیمات دیگر طویل شده است. اگر سانتیمتر انت

گزارش تخصصی معلمان چالش ها ، مشکلات و موانع در رابطه با در س کار و فناوری دانش آموزان

اختصاصی از نیک فایل گزارش تخصصی معلمان چالش ها ، مشکلات و موانع در رابطه با در س کار و فناوری دانش آموزان دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

دانلود گزارش تخصصی معلمان چالش ها ، مشکلات و موانع در رابطه با  در س کار و فناوری   دانش آموزان بافرمت ورد وقابل ویرایش تعداد صفحات 115

دانلود گزارش تخصصی معلمان,راهکارها,پیشنهادات,گزارش تخصصی فرهنگیان,

این گزارش تخصصی جهت ارائه برای ارزشیابی و کسب امتیاز کامل و همچنین جهت ارائه به عنوان تحقیق ارتقاء شغلی بسیار کامل میباشد

مقدمه

در نظام آموزشی کشوری که اهداف کلی آموزش و پروش آن توسط کارشناسان تعلیم و تربیت ؛ متخصصین و مشاوران آموزشی  زیر نظر فلاسفه و نظریه پردازان یاددهی ویادگیری ترجیحاًً خارجی بدون توجه به نیاز جامعه و آینده نگری نوشته شده و اهداف جزیی بصورت محتوای آموزشی از قبل آماده شده در پشت در های بسته در ساختمان های بلند وزارت آموزش و پرورش در جلساتی که افراد گاهاً کلاس لمس نکرده ، گرد گچ تخته سیاه نخورده ،  در کپر ننشسته وبا مدرسه کوچ نکرده و کلاس چند پایه درس نداده و ....تنظیم و تالیف می شود، به مدارس و معلمان بدون توجه به تفاوت های فردی  دانش آموزان و انواع هوش آنها ابلاغ می شود .
 برای نشان دادن دقت در اجرا ،گروهی را بعنوان گروه آموزشی مسئول نقد و بررسی فعالیت مدرسین و تعیین حیطه و تقویم اجرایی می کند تا امکان تاخیر و تعجیل به حدالقل برسد، برای آن محتوای آموزشی مقدس و از پیش تالیف شده ، مهرمستند سازی زده وبصورت یکنواخت برای تمامی استانها و شهرها امتحانی هماهنگ گرفته شده تا دانش آموزان پایین شهر و بالای شهر ، دولتی و      غیر انتفاعی در یک عدالت آموزشی برابر عدد و معدل نمره مدار را تجربه کرده و سر خوردگی ،نداشتن معلم خصوصی و کلاس های تقویتی آنچنانی را بار دیگر چون چماق احساس کنند .  در این حال افت تحصیلی حربه و ابزاری است برای مدیران تا معلم فعال را از کاهل بازشناسند و ملاک ارزشیابی گروهی خاص که در دروسی خاص با دانش آموزانی خاص در شرایطی خاص تدریس    می کنند قرار گیرد. حال بیاییم میزان و امکان مانور و ابتکار یک معلم خلاق دراین برنامه ریزی آموزشی سر و ته بسته بنام قوطی آموزشی را بررسی کنیم و نمره ارزشیابی هم بدهیم .
گاهی احساس میشود بستن دست معلمی که در نوشتن اهداف آموزشی، محتوای آموزشی، نحوه امتحان، امکانات و رسانه آموزشی ، محیط فیزیکی آموزشی هیچ تاثیری مستقیم و غیر مستقیم ندارد  غیر منصفانه بوده ، حال فرستادن وی به میدان جنگ  مبارزه با جهل  و انتظار نمره ارزشیابی سطح بالا و درصد قبولی حقیقی با روش های تدریس از قبل مشخص شده در کتاب کار معلم و یا فرمایشات   ضمن خدمت گروه های آموزشی  نامروتی است.
معلم  از 4 عنصر اصلی برنامه ریزی آموزشی در کلاس هیچکدام را جز برقراری ارتباط و روش های تدریس گوناگون ، بعنوان اسلحه ای همراه ندارد و آن هم به بهانه ندیدن دوره و نداشتن امکانات ، کمبود وقت و شلوغ بودن کلاس درس به یغما می رورد و گاهی معلم و دبیر بدون انگیزه با نداشتن فرصت کافی ، نداشتن تجربه و علم وافی ، نداشتن فضای صافی، توانایی نوشتن طرح درس و طراحی آموزشی را ندارد ، او فقط یکشب از دانش آموز مظلوم کلاس خود جلو تر است و این بی عدالتی و ظلم را معلم در شرایطی غیر ارادی انجام می دهد که تنها فرصت آموزشی را در این زمان و برای این درس و برای این کلاس و برای این دانش آموزان خاص از دست می دهد در حالی که هم در انرژی و هم در یادگیری و هم در عمق یاددهی تاثیر مستقیم خود را کمرنگ می کند.
مطالعه و بررسی راه کار های ذیل بعنوان دارویی مسکن برای افزایش کارایی معلم و یا کاهش       افت تحصیلی  در یک کلاس درس مناسب است اما درمان این بیماری نیست. معلمی که مانند یک مجری به کلاس درس می رود ، می تواند به  اهداف مندرج در کتاب درسی برسد و مانند نمونه در کتاب کار کلاسداری کند و با آزمون مستمر و پایانی انتظارات آموزشی نظام و سیستم های رایانه ای را برطرف سازد . ولی آیا یادگیری هم صورت گرفته است ؟
آیا این یادگیری به رفتاری مناسب در زمان و شرایطی خاص تبدیل می شود و جایی که ما بعنوان ناظرو مراقب امتحانی بالای سر او نیستیم آیا این عمل و کنش رفتاری، باز هم رخ خواهد داد؟
جواب این سوال را پیاژه داده است، پاسخ آن را در رفتار مردم درون یک  جامعه جستجو کنید؛    نظم ، رفاقت ،علائق، سائق ها ،نگرش ها ، همکاری، مسئولیت پذیری و ....     همگی از نحوه آموزش   یک معلم- مجری در کلاس درس ناشی می شود،  چون (معلم- مجری )مانند یک رسانه آموزشی خوب و  مناسب ،مسئولیت و توانایی انتقال دانش و مهارت های آشکار وپنهان مکتوب دریک کتاب درسی را به ذهن دانش آموزان و هنرآموزان  بر عهده دارد .
با عنایت به مطالب فوق به پیشنهاد همین نظام آموزشی یکطرفه  و نمره ملاک ،  برخی از راهکار های محترمانه  و نسخه گونه  برای بازداشتن دانش آموزان ، معلمان ، دبیران ، هنر آموزان ، مدرسان  از    افت تحصیلی مطابق با استاندارهای آموزشی  در مدارس عبارتند از:
1-             تصمیم گیری در شورای مدرسه
2-            بررسی در شورای دبیران
3-           پیگیری نمرات مستمر
4-            فعالیت های آزمایشگاهی و کارگاهی
5-            بررسی گزارش فعالیت  در شورای دبیران
6-            تاکید برای دانش آموزان ( دانش آموز محوری)
7-           جلسات انجمن اولیاء و مربیان
8-           مسابقات علمی
9-            تشویق رتبه های برتر
10-          تشویق دبیران موفق با نظر خواهی اولیا و دانش آموزان
11-          راهنمایی مشاوره برای انتخاب رشته و آینده ی تحصیلات و شغل هفته مشاغل
12-         تشکیل کلاسهای تقویتی
13-        استاندارد سازی سوالات امتحانی از نظر محتوی و بودجه بندی
14-        تایپ سوالات امتحانی
15-        تنظیم وقت امتحان
16-         هماهنگی بین دبیران مشترک دروس برای طرح سوال
17-        ....................................
18-        ....................................
19-         ....................................
20-         ....................................
با این مقدمه کوتاه و با توجه به تجربه آموزشی خود در 22 سال کاری در مقاطع مختلف آموزشی از ابتدایی تا راهنمایی ،دبیرستان ، تربیت معلم و دانشگاه و با عنایت به مطالب و تحقیقات  نگاشته شده در کتب علمی و آکادمیک ، در نظر دارم در سطح توان در چند خط ، قدرت و تاثیر شگفت آور طراحی آموزشی و استفاده از روشهای یاددهی و یادگیری را برای استفاده در آموزش و پرورش و کلاس درس بررسی و بیان نمایم:
برای رسیدن به یک راندمان و کارایی خوب در یادگیری، کم کردن افت تحصیلی ، رهبری و هدایت آموزشی مطلوب، بهره گیری از تمامی امکانات ، منابع و  استعداد های موجود در اطراف خود، هنگام تدریس ویا  انتقال تجارب یادگیری در کلاس درس، صرفه جویی در انرژی و زمان، مطالبی را  بطور اجمال لیست می نمایم که امید است مورد استفاده قرار گیرد. در پایان نیز منابع و ماخذی را برای استفاده بیشتر ذکر می نمایم.
آقای جیمز بروان در کتاب طراحی آموزشی بعد از چهل صفحه مقدمه چینی و ارائه راهکار برای کلاسداری در شرایط مختلف، بیان میدارد: معلم- مدیر بایستی از همه امکانات( آموزشی و غیر رسمی)، منابع و توانایی های خود و دانش آموز استفاده کند تا مطالب آموزشی به مرحله یادگیری برسد و این بسیار حساس و سخت است چون یادگیری تغییر نسبتاً پایدار در رفتار فراگیر است و این رفتار باید قابل مشاهده و اندازه گیری باشد و معلم درک کند که یادگیری رخ داده است .
حال با توجه به محتوای از قبل نوشته شده و دیکته شده به معلم با وجود دانش آموزان انتخاب نشده و اتفاقی در یک محیط چهارگوش و تکراری ، قرار است حادثه ای به نام یادگیری صورت گیرد و این اتفاق مبارک نخواهد افتاد مگر آنکه :
•  به توانایی های خود و جایگاه خود بعنوان معلم اعتقاد داشته باشیم.
• دانش آموزان را مانند شیشه های نوشانه ندانیم که همه به یک اندازه استاندارد باید از مطالب درسی پر شده و در جلسه امتحانی تشتک بخورند وکارنامه بگیرند به پایه بالا تر بروند.
• به روز باشیم و به خاطر بسپاریم دانش آموزان امروز با علم دیروز ما نمی توانند برای فردا آماده زندگی شوند. علم ،سواد،  روش تدریس و نحوه برخورد با دانش آموزان امروز متفاوت شده است این تفاوت را باید قبول کرد .
• مدرسه مانند پلی است که کودک از آن می گذرد تا برای زندگی در جامعه آشنا شود پس فرصت دهیم تا خودشان فراگیرند و تجربه آموزشی کسب کنند. فرصت دهیم تا با علائق و سرعت خود پیش بروند ، لمس کنند، مشاهده کننده، گزارش دهند، به آنها ارزش قائل شویم تا برداشت های خود را تشریح کنند، اشتباه کنند و آنها را راهنمایی کنیم تا پی به اشتباه خود ببرند واز نوع بسازند ....
• اگر ساعتی وقت صرف شود تا فراگیران خود کشف کنند و به خاطر بسپارند و برای آن مفاهیم یاد یار طراحی کنند بهتر است تا در یکربع ساعت معلم برایشان توضیح دهد تا آنرا حفظ کنند. فراگیران باید مشتاق باشند تا تکالیف خود را ارائه دهند تا مورد نقد وبررسی قرار گیرند( بوسیله خود، همکلاسی ها،معلم و یا...) . فرصت اعتماد به نفس و ارائه وجود به آنها بدهیم .
• یک معلم – مجری فقط یک رباط انسانی است که مطالب کتاب را  در کلاس درس تکرار می کند و از خود ابتکار و خلاقیتی بخرج نمی دهد سالها  شیوه تدریس او در هر کلاس و مدرسه یکسان بوده و تغییری نکرده است و نگران این است که مطالب درسی تغییرکند ولی معلم – مدیر برنامه ریز و رهبر کلاس است از محتوا تا الگوی تدریس را خود انتخاب می کند و از هر شرایطی و امکاناتی بموقع بهره می گیرد تا یادگیری صورت گیرد او معتقد است دانش آموزان می توانند در گروه و  از همکلاسان خود و یا در بازی و ... چیزی یاد بگیرند وی مطمئن است که یادگیری توسط        دانش آموزان  صورت می گیرد و اگر نخواهند و شرایط مناسب نباشد فقط تدریس صورت گرفته است نه یادگیری.
• وظیفه معلم است تا شرایط مناسبی را برای یادگیری فراهم آورد و با راهنمایی بجا و دقیق خود،  ذهن دانش آموزان را هدایت کند به سمت یادگیری و کشف کردن.
• دانش آموزی که با مشکلی وارد کلاس درس می شود در او یادگیری صورت نمی گیرد باید قبل از ارائه مطالب و محتوای درسی برقراری ارتباط و ایجاد انگیزه صورت گیرد .
و.....
ما در این میان این سوال مطرح است که آیا  معلمان کار وفناوری در مدارس همه با این تخصص ها در دانشگاه تربیت یافته اند ؟! و آیا اصولا همه آنها تخصصی تدریس می کنند  یا خدای نا کرده زبانم لال هر چه نیروی مازاد در آموزش و پرورش پیدا شده به شغل مقدس دبیری کار وفناوری نایل آمده اند ( فقط به این دلیل که احتمالا آسان ترین رشته است و هیچ تا ثیری در پایه درسی و آینده دانش آموزان ندارد ومثل درسی ریا ضی نیست !)
آیا معلمان کار و فناوری آموزش ضمن خدمت مناسب همگام با تغییرات اساسی کتاب کار وفناوری جدید را گذرانده اند ؟آیا همه دبیرانی که کار وفناوری تدریس می کنند ا سا سا با روش تدریس مناسب این کتاب آشنا هستند ؟آیا این کتاب به طور صحیح و اصولی ارزشیابی می شود ؟ ا سا سا اهداف کتاب کار وفناوری برای دبیر ان کار وفناوری چه آنهایی که جدیدالاستخدام  هستند و چه آنهایی که مدت ها ست آن را تدریس می کنند روشن است ؟
با یک دید خوش بینانه و مثبت اگر قضیه را ببینیم و فرض کنیم که  همه معلمان با روش های  جدید  تدریس کار وفناوری  آشنا می باشند ! سوال دیگری مطرح می شود وآن این است آیا تمام مدارس ما مجهز به تمام امکانات مورد نیاز
 برای تدریس کار وفناوری می باشند ؟ آیا همه مدارس کارگاه کار وفناوری دارند ؟ آ یا همه مدیران مدارس به خوبی با اهداف کتاب آشنا می باشند و معلم کار وفناوری را در تجهیز امکانات کارگاهی یاری می کنند ؟ آیا اولیا ء دانش آموزان را در جلسات انجمن اولیا و مربیان در باره درس کار و فناوری توجیه می نمایند ؟ آیا از اولیا برای   تجهیز کارگاه های کار وفناوری کمک می گیرند ؟ آیا مدیران ارشد آموزش و پرورش  به این درس توجه دارند و در سطح کلان به بودجه مورد نیاز این درس مبلغی را در نظر می گیرند ؟ آیا با این همه انتظاری که از دبیر کار وفناوری می رود در راستای تجهیز کارگاه های کار وفناوری و در نظر گرفتن   فضای مناسب کار برای این رشته اقداماتی را انجام داده اند یا می دهند؟
از اینها گذشته خود محتوای کتاب آیا توانسته است  دانش آموزان را واقعا به درس کار وفناوری جذب کند . جای چه مشاغلی در این کتاب خالی است ؟آیا دانش آموزان این کتاب را با این محتوا دوست دارند ؟ اگر جذب این کتاب نشده اند مشکل اساسی کجاست ؟ آیا در این کتاب اشتبا هاتی وجود دارد ؟ اگر اشتبا هاتی ازطرف همکاران یا دانش آموزان در این کتاب ها پیدا شد چه قدر طول می کشد تا اشکالات اصلاح شود ؟
 واقعیت امر این است که بسیاری از همکاران از عدم حمایت دبیر کار وفناوری توسط مدیران مدارس شاکی اند همواره این بحث مطرح است که ما فضای کافی و امکانات مورد نیاز  برای کار را نداریم .  بچه ها به کار عملی بسیار علا قمند هستند و بیشتر از بخش عملی به آن ا همیت می دهند ولی گا هی  حمایتی از طرف خانواده ها و مدرسه دیده نمی شود . در بسیاری  از مدارس نداشتن امکانات مانع کار عملی کار وفناوری می گردد . در این میان این بحث پیش می آید که اگر کتاب کار وفناوری یکی از اهداف آموزش عمومی است پس چرا این قدر مورد کم تو جهی مسئولین قرار دارد ؟ چرا افراد غیر تخصصی به تدریس آن مشغولند  بدون آن که کمترین آگاهی از این درس داشته باشند. مثلا دبیری که رشته تخصصی خودش ادبیات یا معارف یا علوم است و هیچ وقت در هیچ کجای دروس دانشگاهی خود واحدی برای برق والکترونیک صنایع غذایی مکانیک چوب فلز کشاورزی دامپروری و.... نگذرانده است چگونه می تواند در تدریس این رشته موفق باشد ! حال آن که می بینیم بیشترین مازاد آموزش و پرورش در این رشته هاست و برخی از این  دبیران  به تدریس کار وفناوری می پردازند و عملا قسمت های  عملی را اجرا نمی کنند و نمی توانند اجرا کنند وخود نیز این قضیه را مطرح می کنند  که چون رشته من کار نیست فلان بخش هارا اجرا نکردم یا گفتم در خانه انجام بدهند ! آیا به این شکل عمل کردن می تواند کمکی به دانش آموزان بنماید یا بیشتر باعث ایجاد درد سر برای خانواده ها میگردد؟
به نظر می آید که کتاب کار وفناوری و بیشتر از آن دبیر ان تخصصی کار وفناوری بسیار مظلوم قرار گرفته اند .از طرفی از نداشتن امکانات ناراضی هستند واز طرف دیگر نیاز به همکاری و حمایت بیشتر مسئولان دارند ولی همچنان مورد بی مهری قرار می گیرند . زیرا مسئولان باز هم آزمایشگاه را به داشتن کارگاه ترجیح می دهند . از معلم کار وفناوری خواسته می شود 12 نمره عملی به  دانش آموزان بدهد ( نمره عملی درس علوم 5 نمره میباشد )ولی چگونه می توان بدون اجرای عملی فعالیت ها به دانش آموزان نمره به حق و واقعی داد ؟! حال آن که کارگاهی وجود ندارد !
این فقط بخشی از مشکلات کار وفناوری است . از طرف دیگر دبیر کار وفناوری باید بتواند انتظارات اولیا را بر آورده سازد .خدا نکند از دانش آموز بخواهیم وسیله ای بیاورد . قبل از او اولیا دلخور می شوند :1- از کجا بیاوریم ؟ 2- چه جوری بخریم ؟3- از کجا پولش را بیاوریم ؟ 4- وقت نداریم بخریم ؟ 5- اگر کار گروهی است چرا فرزند من باید تهیه کند ؟ 6- چرا به فرزند در گروه چیز گران قیمتی گفته اید بخرد ؟7- اصلا چرا خودتان نمی خرید و مارا به درد سر می اندازید .8- اصلا چرا گفته اید بخرید مگر فرزند ما در آینده می خواهد .......شود. 9-چرا با وسایل خطر ناک در کلاس کار می کنید .10- زنگ های کار لباس بچه ها خراب میشود  چرا کارهای سخت فناوریی از بچه ها به خصوص دخترها می خواهید .وحرف هایی از این دست که انگیزه را از دبیر کار وفناوری می گیرد . ودر این میان این دا نش آموز است که ضربه  و لطمه اساسی را می خورد و  آن هم این است که اولا: یاد نمی گیرد کار گروهی انجام دهد . دوما: از تجربه مشاغل مختلف باز می ماند . سوما: نمی تواند برای آینده شغلی خودتصمبم درستی بگیرد و مجبور می شود برای تصمیم گیری از شاخه ای به شاخه دیگر بپرد . چهارما : با اولیا درگیرمی شود که وسایل کار برای کار وفناوری بیاورد . پنجما : نمره او حق واقعی او نیست ( وبه طور غیر مستقیم با دروغ سمبل کردن فریب دادن و...) آشنا می شود و چندین دلیل دیگر که نهایتا باعث آسیب  دا نش آموز می شود .
و حال با این همه مشکلی که برای اجرای درست این درس وجود دارد پیشنهاد می گردد:
1-    سعی شود از دبیران کار وفناوری متخصص وعلاقه مند به امر تدریس برای این درس استفاده شود .
2-    دروه های ضمن خدمت مداوم ومستمر برای باز آموزی همکاران گذاشته شود .
3-    تغییرات کتاب کار وفناوری قبل از سال تحصیلی به همکاران اطلاع داده شود وآموزش های مورد نیاز برگزار گردد .
 4-بودجه خاصی برای کار وفناوری در مدارس در نظر گرفته شود .
مشکلات مربوط به درس کار و فناوری در این مقاله به 10 مورد تفکیک شده و در نهایت راه حل‌هایی پیشنهاد شده است .
 1- عدم علاقه دانش آموزان به بعضی از واحدهای درسی
کتاب کار و فناوری تشکیل شده است از 8 واحد درسی که در هر واحد به رشته ای پرداخته می‌شود. دانش آموزان به تمام واحدها علاقه یکسانی نشان نمی‌دهند، البته این امر بدیهی است و نشان دهنده علاقه ها و استعدادها و تفاوتهای فردی دانش آموزان است.
یادگیری کلیه واحدهای درسی برای دانش‌آموزان اجباری است ، اما دانش‌آموز به برخی از واحدهای درسی علاقه ای نشان نداده و در آن واحد عملکرد بسیار ضعیفی دارد که گاهی تلاش معلم با بکارگیری روشهای مختلف تدریس کارگر نمی افتد و دانش آموز در آن واحد همچنان با مشکلاتی روبرو است .
بطور مثال واحد برق یک واحد پرکار با مطالب گسترده است ، با توجه به دیدگاهی که در گذشته در مورد تفکیک کارها به دخترانه و پسرانه وجود داشت، دانش‌آموزان دختر به این واحد علاقه کمتری نشان می دهند و به گونه ای به قول خود می‌خواهند هرچه زودتر از دست این واحد خلاص شوند. در گروهها عده ای کنار کشیده و یا به اجبار معلم تن به کار می دهند و بستن قطعات و مدار توسط افراد خاصی در گروه با علاقه انجام می‌گیرد. البته شاید با صرف وقت بیشتری بتوان علاقه را در دانش آموز به وجود آورد ولی کثرت مطالب و وقت کم این اجازه را به معلم نمی دهد.
 2- مشکلات مربوط به تحقیق ها و مصاحبه ها
همه می‌دانیم که تحقیق و پژوهش و مصاحبه در یادگیری عمیق و مشارکت در یادگیری دانش‌آموزان تأثیر خیلی زیادی دارد و اگر به شکل صحیح هدایت شود دانش‌آموز را در امر یادگیری پرتلاش و فعال و علاقه مند می‌سازد . در کتب کار و فناوری محتوای کتاب با وجود انجام درست تحقیق ها و مصاحبه ها تکمیل می شود. این فعالیت ها باید توسط دانش آموز به صورت فردی یا در گروهها انجام گیرد. اما انجام این فعالیت ها چگونه است ؟ آیا همه دانش آموزان توانایی انجام صحیح این فعالیت ها را دارند ؟ آیا منابع مورد نیاز برای انجام این فعالیت ها در تمام شهرها و روستاها در اختیار دانش آموزان قرار دارد؟
منابعی مثل کتابخانه ، مدارس فناوریی وکار ای و کاردانش و یا افراد شاغل در رشته های مختلف مرتبط با واحدها در روستا ها و شهرهای کوچک یا اصلاً وجود ندارد یا اندک است. بطوریکه تعداد محدودی از دانش آموزان یک مصاحبه انجام می دهند و بقیه دانش آموزان از روی آن کپی‌برداری می کنند و در جواب اعتراض معلم پاسخ می دهند که کسی را برای انجام مصاحبه نیافته اند. البته در مراکز شهرها و روستاها شاید این امکانات وجود داشته باشد، و شاید دانش آموزان پسر بتوانند تا مراکز رفته و به منابع دسترسی پیدا کنند ولی برای دانش آموزان دختر امری مشکل و  یا محال است .
 3- نبود کارگاه و فضای فیزیکی مناسب برای انجام کارهای عملی
در درس کار و فناوری اولین نکته ای که اهمیت دارد وادار کردن دانش آموز و علاقه مند کردن وی به انجام کارهای عملی و دست ورزی و یافتن مهارت برای کار با ابزارهای مختلف است، ولی در اکثر مدارس به دلیل وجود مشکلات بسیار  زیاد به این نکته مهم توجه کمتری می‌شود.
یکی از این مشکلات نبود فضای کارگاهی مناسب برای کارهای عملی است البته بعضی از کارهای عملی را می‌توان درکلاس درس انجام داد ، ولی در کلاسهای کوچک امکان انجام کارها بصورت گروهی سخت و گاهی محال است . بعضی از فعالیت ها به میز کارگاهی نیاز دارد . از نظر ایمنی، کلاس درس مکان امنی برای انجام فعالیت های واحد برق ، فلز و چوب نیست و فعالیت های این واحدها بهتراست در کارگاه انجام گیرد.
در کارگاه  دانش آموزان راحتر کارهای عملی را انجام می دهند و معلم نیز بهتر می تواند آموخته های خود را به آنها منتقل کند و دسترسی معلم به وسایل و امکانات کارگاهی و قرار دادن آنها در اختیار دانش آموز وقت کمتری می گیرد.
 4- کمبود امکانات کارگاهی مناسب
یکی دیگر از مشکلاتی که دبیر کار و فناوری با آن روبروست وانجام کارهای عملی را مختل می کند، کمبود امکانات کارگاهی است. در مدارس مناطق محروم امکانات کارگاهی یا وجود ندارند یا آنقدر کم است که جوابگوی جمعیت کلاس ها نیست . البته اخیراً اهمیت بیشتری به این موضوع داده شده است و از طریق گروه های آموزشی مناطق امکاناتی در اختیار مدارس قرار می گیرد اما بسیار کم است که دبیر اجباراً خود فعالیت و آزمایش را انجام می‌دهد و دانش آموزان فقط تماشاگر هستند، اگر دانش آموزان بخواهند با آن امکانات کم فعالیت ها را انجام دهند باید وسایل به نوبت در اختیار آنها قرار گیرد که در اینصورت دبیر با کمبود وقت مواجه می شود.
 5- دیدگاه و همکاری مدیر با دبیر کار و فناوری
مدیران مدارس با توجه به مشکلات فراوانی که در مدارس وجود دارد به بودجه‌ی مدرسه نیاز فراوان دارند به دلیل وجود مشکلاتی چون سرمای هوا ، بیشتر سرانه صرف خرید نفت ، تعمیر و پوشش سقف و تعمیر و خرید چراغ و بخاری می گردد، به همین دلیل مدیران با اکراه تقبل می‌کنند تا وسیله‌ای خریداری کنند و معلم را به سمت اداره و کیت هایی که گروههای آموزشی ارائه  می کنند سوق می دهند و در صورتیکه آن کیت ها هم کافی نیست که برای داشتن این کیت ها باید صبر ایوب داشت.
بعضی مدیران معمولاً به نمرات کتبی و قسمت تئوری کتاب اهمیت داده و بخش عملی کمتر مورد توجه قرار می گیرد، آنها انتظار دارند که 12 نمره کار عملی با توجه به نمره کتبی داده شود که این امکان پذیر نیست.
البته در موارد فوق مدیر مقصر نیست زیرا کمبود بودجه امکان همکاری خوب مدیر با دبیر را از بین برده است. توجه بیش از حد مسئولان به نمرات نهایی و کارنامه و نمودار و جدول و ... این تصور را در مدیران به وجود آورد که هرچه نمره کتبی بالاتر باشد مدرسه‌ی او از نظر عملی بالاتر است و کار عملی و مهارت دانش آموز هیچگاه ارزیابی نمی شود .
 6- واگذاری درس کار و فناوری به دبیران غیر تخصصی
معمولاً این مشکل در مناطقی با جمعیت کم و کلاس کم در روستاها ایجاد می شود. ساعات موظف دبیران کامل نمی شود و بعضی دروس به ظاهر ساده مثل کار و فناوری مشکل گشایی می شوند برای حل این مشکل و برای تکمیل ساعات به دبیران دیگر واگذار می شوند .
اما اخیراً با توجه مسئولان ادارات در این خصوص ، تدابیری اندیشیده شده و تا حدی این مشکل رفع گردیده است. دبیر کار‌وفناوری مانند دبیران دروس دیگر باید کلیه مهارت های لازم برای تدریس و انجام فعالیت های درس خود را داشته باشند . معلمان غیر تخصصی معمولاً قسمت تئوری کتاب را تدریس کرده و به قسمت عملی بی توجه هستند . در نتیجه دانش‌آموزان مهارت های لازم را بدست نمی آورند و سالهای بعد مشکلات آنها بیشتر می‌شود چون واحدهای درسی سه سال با هم در ارتباط هستند و ناآشنایی و نداشتن مهارت در کار با ابزارهای یکسال روی کارایی دانش آموزان و درک مطلب او در سالهای بعد تأثیر می گذارد.
 7- کمبود وقت
با توجه به عملکرد ضعیف دانش آموزان در کارهای عملی به دلایلی که ذکر شد و همچنین وضعیت اقلیمی منطقه و تعطیلی های بسیار در هنگام بارش برف و سرمای هوا زمانی که برای دبیر باقی می ماند بسیار کم است و انجام کارهای عملی بخصوص واحدهای ابتدایی که مربوط به نیمه اول سال تحصیلی است با مشکلات زیادی همراه می‌شود ، که فشار کاری زیادی به دبیر و دانش‌آموز وارد می شود.
همچنین معلم برای بردن و آوردن وسایل به کلاس ، نظم دادن به وسایل و کارهایی از این قبیل نیز باید دقت صرف کند که از ساعت کلاسی گرفته می شود.
 8- گروه بندی و انجام فعالیت های گروهی
دانش آموزان در هر کلاس با توجه به بنیه‌ی علمی و دست ورزی و کار عملی به گروه‌هایی تقسیم می شوند ، اما معمولاً در هر گروه تعداد خاصی کارهای عملی را انجام داده و بقیه تنها تماشاگر هستند. سرگروه یا فرد ماهرتر در گروه خود انجام کار را تقبل می‌کند از ترس اینکه مبادا بقیه کار را خراب کرده و نمره ی او که در ارتباط با نمرات آنها دست پایین است بیاید.
همچنین کسانی که در گروه مهارت های کمی دارند کارها را به کندی انجام می دهند و کار عقب می ماند و فرصتی برای انجام فعالیت های دیگر باقی نمی ماند و اجباراً فرصت کار و یادگیری مهارت از آنها گرفته می شود.
9- گردش و بازدیدهای علمی
برای ایجاد انگیزه و همچنین یادگیری بهتر و کاربردی‌تر درس توسط دانش آموزان می‌توان از گردش علمی و بازدید علمی استفاده کرد. چون آنها را از نزدیک با مسائل و کارهای عملی مربوط به درس آشنا می کند و آنها عملاً در کارگاه یا کارخانه بعضی روشهای تولید ، کار با ابزار و ... را می بینند و تصویر ذهنی از مسائل در مغز آنها شکل می گیرد که یادگیری را پایدار می کند.
بارش برف و باران، لغزندگی جاده ها، نبود سرویس ایاب و ذهاب مناسب، سخت گیری والدین از مشکلات پیش رو برای انجام بازدید های علمی است. و در صورت فراهم شدن همه‌ی شرایط دبیر مسئولیت چنین کاری را به عهده نمی گیرد و ترجیح می دهد از آن صرف نظر کند.