لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه63
بخشی از فهرست مطالب
وضعیت سیاسی و اقتصادی در زمان ساسانیان
وضعیت اقتصادی در دوران ساسانیان:
منابع کتیبه‌ای پیرامون وضعیت اقتصادی ساسانیان:
عوامل موثر بر اقتصاد ساسانیان:
وضعیت سیاسی در دوران ساسانیان :
مقدمه:
پدیده دولت ساسانی در فرآیند تحولات تاریخی ایران زمین، پس از طی زمانی دراز، و از بطن تحولاتی دشوار و پیچیده که از روزگار حضور یونانیان، مقدونیان و اشکانیان بهوجود آمده بود، در صحنه سیاست و اعتقاد مردم ایران ولادت یافت و با وجود آن که در تمامی دوران طولانی حیات خویش (224ـ652م) از هر سو با دشمنان خارجی درگیر بود و بحران های عمیق اجتماعی و اقتصادی خود را نیز به دنبال می کشید، هم چنان پایدار ماند. حضور دولت ساسانی با تعاریف تازه ای از فرهنگ ایرانی و بهوسیله بنیان گذار آن، اردشیر اول( 224ـ241م) در جامعه ایرانی جلوه ای تازه یافت. آن تعاریف، عبارت بودند از رسمی شدن آیین زرتشتی با الگوهای نوینی که مغان نیرومندِ آن عهد، از درون مایه سنت های قدیمی، و تلفیق آن با آیین زرتشتی پدیدار ساخته بودند، همراه با تمرکز شدید سیاسی و ایجاد وحدت ملی که شاه را به عنوان نماینده مقتدر آن، بر همه ایرانشهر حاکمیت مطلق و آیینی می داد و در نتیجه، دولت ساسانی را به یک تئوکراسی بی چون و چرا مبدلمی گردانید. (محمود ابادی ، 1383ص23)
پدید آمدن چنین فضایی که متعصبانه از پیوند دین و سیاست، آن هم در چهارچوب قرائت خاصی از آیین زرتشت سخن می راند، بی گمان نتیجه منطقی و طبیعی قرن ها تحول اجتماعی، فکری و سیاسی در عمق جامعه ایرانی بود که از سقوط دولت هخامنشی به دست مقدونیان 330(ق م) تا 28 آوریل224 ، (پیروزی اردشیر ساسانی بر آخرین شاه اشکانی، اردوان پنجم، در دشت هرمزدگان) به طول انجامید و ادامه یافته بود. تئوری جدیدی که سیاست نوین ساسانی ارائه می داد مبتنی بود بر مبارزه با از بین رفتن حاکمیت ملی که به گمان ساسانیان به وسیله اشکانیان پدید آمده بود، مقابله با تهاجم فرهنگ و تمدن غرب که اینک رومیان پرچم دار آن بودند، مخالفت با تقسیم ایران زمین به پادشاهی های کوچک، متفرق و درگیر (عصر اشکانی)، مبارزه با تحقیر آیین کهن زرتشت بهوسیله اسکندر و مقدونیان و کم اعتنایی اشکانیان به آیین زرتشت، رویارویی با روند جایگزین نمودن ادیان غیر زرتشتی در زمینه های ذهنی ایرانیان و در یک کلام، کینه جویی با گذشته ای که از سقوط هخامنشیان تا عروج ساسانیان ادامه یافته بود. (همان منبع پشین ، 17)
آن گاه که ساسانیان به قدرت رسیدند، بلافاصله با رومیان در مرزهای غربی ایران زمین درگیر شدند. این درگیری که به نبردهای طولانی حدود سی صد سال آینده مبدل شد، به لحاظ شکل، ساختار و محتوا با نبردهای اشکانیان و رومیان تفاوت های روشنی داشت. به لحاظ نظامی ـ بر خلاف عصر اشکانی ـ ساسانیان از جنبه های تعرضی علیه رومیان برخوردار بودند و چنان تغییری از «دفاع» به «تعرض» ـ که در ماهیت دو نظام اشکانی و ساسانی وجود داشت ـ دولت ساسانی رابه ایجاد یک ارتش شاهنشاهی قوی وادار نمود که این ارتش تا قرن ها در برابر تهاجم رومیان دفاع کرد و در بسیاری موارد نیز به منافع و سرزمین های آنان هجوم برد.
ساسانیان با وجود داشتن چنان ارتش نیرومندی که در طول زمان، قوی تر،کارآمدتر و در بسیاری موارد ایدئولوژیک شده بود، توانستند زمانی طولانی رومیان را در غرب رودخانه فرات ثابت نگاه دارند و هر از گاهی نیز ـ چنان که گذشت ـ به مرزهای انطاکیه، سوریه، فلسطین و مصر بتازند.(موسویان، 1389ص45)
اما به دلیل برخی رویدادها ، سقوط ساسانیان که بسیار سریع رخ داد هرگز نتوانست به چنان فضایی دست یابد. به هر حال، سقوط دولت ساسانی به گونه ای چشم گیر، آینده سیاسی و فرهنگی ایرانیان را رقم زد و آن چنان تأثیری نمود که یونانیان با تمامی جنبه های روابط و حضور طولانی فاتحانه شان در ایران هرگز به آن دست نیافتند و هم چنان که حضور آنان در ایران طولانی بود سقوط آنان نیز به صورتی متدرج رخ داد و اشکانیان نیز که بهوسیله رومیان، طی قرن ها تضعیف شده بودند و آن گاه که به دست ساسانیان از پای درآمدند خاطراتشان به زودی دگرگون گردید یا چنان فراموش شد که هنوز نیز به زحمت و ابهام می توان آنان را یافت و تنها ساسانیان بودند که با سقوط سریع خویش راه را برای گسترش اسلام، آن هم به شکلی پایدار در ایران باز نمودند. دوران حمکرانی پیروز نیز از این قاعده مستثنی نبوده است و وضعیت اقتصادی و سیاسی ایران به دلیل وقوع جنگها و نبردهای مختلف نوسان داشته است. دراین پژوهش نیز محقق سعی نموده است تا به بررسی اوضاع سیاسی اقتصادی ایران در عصر پیروز ساسانی بپردازد.
بیان مساله:
با روی کار امدن ساسانیان به عنوان دولتی متمرکز و مذهبی ،شهریاران ساسانی بر اساس حفظ دولت و حکومت ، و همچنین با تاکید بر دین مزدیستی ، به عنوان مذهب رسمی کشور ، امور داخلی و روابط خارجی خود را تنظیم نمودند.
بنابر این وارثان شهریاری اردشیر بابکان ، در امور داخلی وخارجی راهی را پیش روی خود نهادند که خویش کاری شاهی و ملی و دینی ان را می طلبید. بر این اساس به هنگام به روی کارامدن هفدهمین شاه ساسانی ، این شهریار ساسانی میراث دار مسایلی در زمینه امور داخلی و خارجی گردید که شهریاران قبلی در برخی موارد مسبب ان بودند. به این دلیل برخورد با رومیان به عنوان دشمن خارجی مسئله ای مهم برای همه زمامداران ساسانی به شمار می امد. اما در دوره مورد بررسی پیروز به عنوان حمکروا با مسایل داخلی و خارجی عدیده ای مواجه بودکه برخی از انها زاییده دوران پیشین و برخی به دلیل شرایط دوران این شهریار ساسانی بوده است. همچنین شرایط اقتصادی نابسامان و تاسف انگیز دوران پیروز به عنوان موضوعی مهم برای تحلیل و مطالعه به شمار می رود. علاوه بر این برخورد نه چندان مناسب با اقلیتهای مذهبی موجب ایجاد نارضایتی در این اقوام گردیده و همگی چالشهای متعددی را برای حمکرانی پیروز فراهم اوردند. اندیشه های دینی مانی و مزدک در این زمان علاوه بر جنبه های اجتماعی، در حقیقت واکنشی در مقابل ظهور اندیشه ای قشری بود که بر مبنای تفسیری جدید از آیین زرتشتی شکل گرفته بود که تقویت جایگاه متولیان مذهبی، رشد طبقه روحانیان، طرد و تعقیب نیروهای مخالف آنان و فرو رفتن پیروان آیین زرتشت در لاک دفاعی، و... از پیامدهای چنین تفسیری بود. اگرچه قیام مانی، خصوصا مزدک، در نهایت به تضعیف قدرت روحانیان زرتشتی در برابر شاه منجر شد و تشتت فکری جامعه ای را که به ظاهر دارای ثبات فکری بود، نمودار ساخت، آیین حاکم را به سوی تحجر، تصلب و عدم انعطاف سوق داد و متولیان آن را بر آن داشت تا با هر وسیله ممکن، به تحکیم جایگاه اجتماعی خود بپردازند. در حقیقت، اندیشه ای که توسط سه ایدئولوگ مشهور به ظهور درآمد، جایی برای تساهل فکری و برخورد اندیشه ها و آراء متفاوت باقی نگذاشت. در دوران پیروز ، وجود دشمن در غرب و شرق و نبرد با انها موجب تضعیف دولت پیروز شده و این موضوع به همراه شرایط اقلیمی و طبیعی نامناسب ، از جمله مهمترین دلایل انحلال این شهریار را رقم زدند. چگونگی اوضاع نابسامان اقتصادی در این دوره را می توان از روی سکه های ان مطالعه نمود. به طوری که بی ارزشترین و سبکترین سکه های دوره ساسانی مربوط به این دوران می باشد.
مقاله در مورد بررسی اوضاع سیاسی اقتصادی ایران در عصر پیروز ساسانی
