16 صفحه
مقـدمه: بررسیهای باستان شناسی نشان داده اهلی کردن دامهایی مانند گاو و گوسفند و بز یکی از مراحل مهم در تاریخ زندگی و ادامه حیات انسان روی کره خاکی بوده است. این اتفاق توانست انسان را در مناطقی که از نظر کشاورزی و دامپروری مناسب بودند ساکن و پایههای تمدن و زندگی اجتماعی را پی ریزی کند. محققین، اهلی کردن دامها به وسیله انسان را در حدود"600٠ "سال قبل تخمین میزنند و از همان زمان نیز استفاده از شیر برای مصارف انسانی شروع شده است. بنابر آنچه بیان شد شیر اولین ماده غذایی حاصل از نگهداری دام بوده که وارد چرخه غذایی انسان شده است. امروزه با گذشت سالیان بسیار طولانی، این فرآورده گوارا جای بیشتری را در سفره غذایی انسان باز کرده و همچنان مطلوبیت خود را به عنوان یک ماده سالم و مغذی و گوارا حفظ کرده است. شیر تنها غذای نوزادان پستانداران در هنگام تولد میباشد. ترکیبات شیر متناسب با ویژگیهای هر جاندار متفاوت است. شیر تولید شده در 7 تا 10 روز اول دوره شیردهی ترکیبی متفاوت با بقیه شیر تولید شده در این دوران دارد. این شیر سرشار از ترکیبات ایمنیساز (Antibody (بوده و نوزاد دام را در ابتدای زندگی در حالیکه سیستمهای دفاعی بدنش هنوز فعال نشده در برابر بیماریها مقاوم میسازد. در بین شیر دامهای مختلف، شیر گاو از نظر ترکیب به شیر انسان نزدیکتر است. شیر در غدد پستانی پستانداران تولید میشود. برای تولید هر لیتر شیر باید حدود "80٠ "تا "90٠ "لیتر خون از غدد پستانی عبور کند. ترکیب عمومیشیر بسیار شبیه خون است، زیرا ماده اولیه برای ساختن شیر در بدن، خون میباشد. شاید به این دلیل شیر در بین فرهنگ و آداب و رسوم ملل مختلف جایگاه خاصی را به خود اختصاص داده است. برای مثال در آیین اسلامیشیر خوردن دو نوزاد مختلف از یک مادر، بین آنها پیوند برادر-خواهر خواندگی ایجاد میکند. یا در هندوستان هندوها گاو را حیوان مقدسی میدانند. بنابراین شیر حاصله از این دام را نیز مقدس دانسته و هر هندی در روز یک فنجان یا یک لیوان شیر میآشامد. به این دلیل هند بزرگترین کشور تولید کننده شیر (80 میلیون تن در سال) و در عین حال بزرگترین مصرف کننده آن میباشد. در ایران باستان نیز شیر از اهمیت زیادی برخوردار بوده و در هنگام پیشکش هدایا، دولتهای مختلف به شاهان ساسانی در ابتدا جامیشیر را به عنوان مظهر پاکی و سلامت هدیه میکردند. به دلیل اهمیت مصرف شیر و نقش آن در سلامت جامعه، امروزه مصرف سرانه شیر (مقدار شیری که هر نفر در یک سال مینوشد) را در کشورهای مختلف جهان به عنوان شاخص توسعه در نظر میگیرند
طرح توجیهی جمع آوری شیر به ظرفیت 8500 کیلوگرم در روز
