زبان اثیرالدین اخسیکتی در شعر زبانی دشوار و مشحون از لغات و اصطلاحات علمی و فنّی و نیز واژههای عربی
به صورت ورد ودر87صفحه
مقدّمه
زبان محمل تداوم فرهنگی و مهمترین ابزار برقراری ارتباط میان ما و گذشتگان و نیز آیندگان است امّا زبان زنده از گذر ایّام تأثیر میپذیرد و به مرور زمان تغییراتی میکند و گاه برخی از واژگان و اصطلاحات قدیمی آن چنان متروک میافتند که درک معنای سخن پیشینیان را برای اهل امروزی زبان دشوار یا حتّی ناممکن میکند، در چنین مواقعی است که پژوهشگر ادبیات به عنوان پاسدار گنجینههای کهن موظّف میشود معنای آن کلمات را از لابهلای متون مختلف بیابد و در اختیار قرار دهد. دیوان شاعران کهن زبان فارسی به ویژه آنان که چون اثیر اخسیکتی میل به دشوارگویی نیز داشتهاند از چنین لغات و اصطلاحاتی آکنده است و گاه خواننده و محقّق ناگزیر میشوند برای هر بیت یک یا چند بار به لغتنامهها و فرهنگهای مختلف رجوع کنند که این کار را بسیار دشوار و ملالآور میکند و از همین جا ضرورت تدوین لغتنامهای جداگانه برای این دسته متون ضرورت مییابد؛ رجوع به لغتنامهی اختصاصی هر متن که معانی لغات را از منابع گوناگون گرد آورده، به مراتب آسانتر از رجوع مکرّر به فرهنگهای مختلف است. فواید تدوین لغتنامهی اختصاصی برای متون کهن را میتوان در موارد زیر خلاصه کرد: -آشنا شدن خواننده با واژگان و ترکیبات و اصطلاحاتی که گوینده یا نویسنده با آنها مانوس بوده و آنها را در آثار خود به کار برده است -فهم بهتر معانی مندرج در کتاب به یاری فرهنگ خاص آن کتاب -مطالعه در تاثیرگذاری شاعران و نویسندگان در دوره های گوناگون - صرفه جویی در وقت و عمر پژوهندگان و خوانندگان یک اثر با یاری گرفتن از فرهنگ نوشته شده برای آن در سالهای اخیر از سوی پژوهشگران عرصهی فرهنگ و ادبیات توجّه ویژهای به فرهنگنویسی برای متون کهن شده است و آثار متعدّدی در این زمینه تدوین شده است که از جملهی آنها میتوان به فرهنگ شاهنامه از مصطفی شهابی، واژهنامهی غزلهای حافظ از حسین خدیو جم، واژگان و تعبیرات و اصطلاحات دیوان خاقانی نوشتهی ضیاءالدین سجّادی، فرهنگ نوادر و لغات و تعبیرات عطار نیشابوری از رضا اشرفزاده و فرهنگ لغات و تعبیرات مثنوی از سید صادق گوهرین اشاره کرد. بدین ترتیب رسالهی حاضر نیز با توجّه به مقام شعری اثیر اخسیکتی در میان شاعران قرن ششم و نبود فرهنگی جامع برای دیوان این شاعر، همّ خود را صرف تدوین لغتنامهای برای دیوان او کرده و به دلیل حجم بالای لغات دشوار این متن، کار را به حروف الف تا سین محدود نموده است.
زبان اثیرالدین اخسیکتی در شعر زبانی دشوار و مشحون از لغات و اصطلاحات علمی و فنّی و نیز واژههای عربی
