مطالعه حاضر تحت عنوان «روند توسعه روستایی در دهستان کبودگنبد شهرستان کلات نادر» به بررسی و تجزیه و تحلیل عوامل مؤثر در روند توسعه اقتصادی در این دهستان می‌پردازد.
توسعه روستائی یک امر چند بعدی است که از مؤلفه‌های مختلفی تشکیل می‌شود. در این راستا، مؤلفه‌های مزبور در دهستان کبودگنبد به صورت زیرساختهای طبیعی، اجتماعی ، فرهنگی و اقتصادی در نظر گرفته شده‌اند که هریک از این زیرساختها، خود از عوامل مختلف تشکیل شده است.
به طور کلی این دهستان از نظر اقلیمی دارای وضعیت آب و هوایی نیمه خشک است که زمستان سرد و تابستانی گرم دارد.
بیشتر اراضی دهستان را تپه‌ها و کوههای نسبتاً مرتفع تا مرتفع فرسایش یافته با دره‌های عمیق متعدد متشکل از سنگهای دگرگونی و آذرین و آهکی با شیب 40 تا 90 درصد تشکیل می‌دهد.
بررسی انجام شده پیرامون ویژگیهای طبیعی، حاکی از آن است مشکل اصلی منطقه کمبود آب نبوده بلکه توزیع نامناسب بارندگی، وضعیت توپوگرافی و عدم ذخیره آب مازاد در زمان بارندگی و مشکلات مربوط به شبکه و کانالهای آبیاری می‌باشد که تأثیر منفی بسیار شدیدی بر درآمدهای کشاورزی از جمله محصولات دیمی داشته است و این کاهش درآمد نقش مؤثری در مهاجرت روستائیان می‌تواند داشته باشد. ولی در روستاهایی نظیر ارچنگان، قاباخ، ایده‌لیک، سلطان‌آباد و ... که برنج کشت می‌شود روستائیان از درآمد کافی برای تأمین هزینه‌های زندگی برخوردارند.
از نظر وضعیت خدمات و امکانات، دهستان با کمبود نسبتاً شدیدی مواجه است و با نیازهای روستائیان ساکن تناسبی ندارد. در مجموع می‌توان گفت که این دهستان با داشتن قابلیتهای مختلف، نیازمند این است که در راستای حمایت از روستا و جلوگیری از مهاجرت‌های شدید روستائیان به مراکز شهری، اقدامات لازم در جهت بالابردن درآمدهای روستائیان و رفع نابسامانی‌های اقتصادی، طرح‌های اجرایی و سرمایه‌گذاری‌های مؤثر بعمل آورد.
در مورد توسعه و توسعه کشاورزی تاکنون مطالب زیادی عنوان گردیده است که در نهایت تمام این مطالب در یک مورد اشتراک دارند و آن ارتقاء سطح کیفی و کمی جامعه انسانی می‌باشد.
جامعه روستائی دارای ویژگیهای فرهنگی، اجتماعی خاص می‌باشد و لازم است که هرگونه طرح توسعه‌ای همگام با خصوصیات فرهنگی منطقه در نظر گرفته شود. در این زمینه نظرات مختلفی توسط مجامع بین المللی و اقتصاددانان ارائه شده است. (مهندسین مشاورDHV، 1371، 16-62)
- بانک جهانی توسعه روستائی را، راهبردی جهت بهبود زندگی اجتماعی و اقتصادی روستائیان فقیر می‌داند.
- توسعه روستائی روند بهبود شرایط زندگی توده‌های کم‌درآمد روستا می‌باشد.
- توسعه روستائی ارتقاء استانداردهای زندگی و توانا ساختن توده‌های کم‌درآمد جمعیت روستا می‌باشد. (آسایش، 1372، 44)
توسعه یک فرآیند پیچیده از تحول است، که مستلزم تغییرات اساسی در ساختار اجتماعی، طرز تلقی مردم و نهادهای ملی و نیز تسریع رشد اقتصادی، کاهش نابرابری و ریشه‌کن‌کردن فقر مطلق است.
یک برنامه توسعه هنگامی می‌تواند به موفقیت نائل شود که همزمان با رشد اقتصادی و افزایش بهره‌وری، کاهش نابرابری‌های اجتماعی ـ اقتصادی را هدف اساسی قرار دهد.
تدوین رابطه صحیح بین نیازهای جامعه روستائی و امکانات و منابع طبیعی بالقوه و بالفعل روستا، و به دیگر سخن، ایجاد امکانات توسعه‌ای هماهنگ در مناطق روستائی و شتاب بخشیدن به «توسعه همه جانبه روستائی» در جهت رفع تدریجی و برنامه‌ریزی‌شده اختلافهایی که در زمینه های مختلف اقتصادی و عمرانی و رفاهی بین مناطق شهری و روستائی وجود دارد.
در این راستا در کشور ما ایران نیز حداقل، بعد از پیروزی انقلاب اسلامی توجه مسئولین کشور به توسعه روستائی جلب شده است. تأسیس نهاد جهاد سازندگی خود نویدی به بازسازی و بهسازی در روستاها بود. اما در اوایل تأسیس این نهاد ،عمران روستاها در هر مکان جنبه سلیقه‌ای داشته و به مرور به شکل اصولی‌تری اقدام شده است؛ با این وجود هنوز هم یک برنامه مشخص و مدونی برای توسعه روستاها تنظیم نشده است. لذا می‌بینیم مشکلات روستائیان ما همچنان باقیست. به عنوان مثال در بسیاری از روستاهای کشور امکانات رفاهی همچون راه، حمام، آب و برق، و ... ایجاد شده ، اما به مسائل اقتصادی مثل کشاورزی و دامداران توجه زیادی نشده است، لذا روستائیان برای فرار از فقر، روستاهای خود را رها کرده و به شهر مراجعه نموده‌اند. در واقع هزینه‌های عمرانی در روستاها به مقدار قابل توجهی هدر رفته است.
ضرورت توجه به روستائیان محروم که هنوزحدود نیمی از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند و با حضور فعال خود می‌توانند بقاء جامعه را با تولید محصولات کشاورزی و فرآورده‌های دامی بیمه کنند از یک طرف، و آشنایی وحضور نگارنده در محیط‌های روستائی و درک قابلیتهای بالقوه موجود در روستاها از طرف دیگر، انگیزه‌ای برای انجام حاضر شد.
دهستان کبودگنبد یکی از مستعدترین مناطق شهرستان کلات نادر می‌باشد، توانهای بالقوه آن بسیار بالا، اما عملکرد آن در حد متوسط می‌باشد.
در همین راستا این پایان‌نامه برای شناسایی امکانات و قابلیتهای موجود در دهستان کبودگنبد در زمینه توسعه روستائی مبتنی بر نیروی انسانی و استفاده بهینه از منابع طبیعی و همچنین کاهش فقر و نابرابری، تقسیم کار صحیح و ازدیاد تولید با بهره‌گیری از کلیه منابع موجود در دهستان صورت می‌گیرد. این تحقیق مزبور در هفت فصل به شرح ذیل تنظیم و تدوین گردیده است :
فصل اول: دربرگیرنده کلیات تحقیق شامل : ( طرح مسأله ، اهمیت موضوع ،اهداف تحقیق، فرضیات تحقیق، روش تحقیق ، ادبیات تحقیق ، محدوده مورد مطالعه ، مقطع زمانی و همچنین به بررسی محدودیتها و موانع تحقیق پرداخته و پایان بخش آن تعریف واژه‌ها و مفاهیم (ترمینولوژی، Terminology) کلمات می باشد .
فصل دوم: به بیان مبانی نظری نظیر توسعه و توسعه روستائی اشاره دارد.
فصل سوم: به بررسی جغرافیای طبیعی دهستان کبودگنبد که عبارت از: موقعیت و وسعت، توپوگرافی، زمین‌شناسی و ژئومورفولوژی، اقلیم( دما، بارش، تبخیر، ضریب خشکی، باد، تیپ اقلیم) منابع آب( آبهای سطحی، آبهای زیرزمینی)خاک‌شناسی و پوشش گیاهی .
فصل چهارم: به بررسی ویژگیهای انسانی دهستان که عبارتند از: تعداد و توزیع جمعیت، تراکم جمعیت، تراکم نسبی، تراکم بیولوژیکی، ترکیب جمعیت، ترکیب جنسی و ترکیب سنی، بار تکفل، رشد جمعیت، سواد، فعالیت و اشتغال و مهاجرت پرداخته است.
فصل پنجم: به بررسی فعالیتهای اقتصادی موجود منطقه شامل کشاورزی، انواع مالکیت زمین کشاورزی(خصوصی، عمومی، وقفی)، روند بهره‌برداری آب در دهستان، سطح زیر کشت اراضی کشاورزی، توزیع اراضی کشاورزی، بررسی هزینه‌ها و درآمد محصولات زراعی، وضعیت کشت برنج و چگونگی تأمین آب مورد نیاز این کشت در دهستان، سطح زیر کشت برنج، باغداری، دامداری، بررسی هزینه و درآمد ، پرورش طیور، بررسی اشتغال ایجاد شده از طریق دامداری، صنایع و وضعیت خدمات منطقه.
فصل ششم: به بررسی امکانات و خدمات موجود در دهستان شامل خدمات آموزشی(ابتدایی، راهنمایی، متوسطه)، خدمات بهداشتی و درمانی ، خانه بهداشت روستایی، شبکه آب آشامیدنی، سایر تأسیسات بهداشتی، برق‌رسانی، خدمات اداری ـ سیاسی و انتظامی، خدمات فرهنگی ـ مذهبی و ورزشی، شبکه راهها و حمل و نقل، وسایل ارتباط جمعی می‌پردازد.
فصل هفتم: راهبردهایی جهت توسعه اقتصادی روستا و ارائه پیشنهادات و آزمون فرضیه‌ها در دستور کار قرار گرفته است .
شامل 166 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود تحقیق روند توسعه روستایی در دهستان کبودگنبد شهرستان کلات نادر
