فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 14 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
چکیده
طی سالیان متعدد نظام بودجه ریزی عملیاتی به منظور اصلاح مدیریت سازمانهای دولتی پایه ریزی شد و به دلیل ویژگیهایی چون: انعطاف پذیری، قدرت پاسخگویی به نیازهای اطلاعاتی مدیران و به تبع آن سهولت، صحت و دقت در تصمیم گیری آنها، بهبود میزان اثربخشی و کارایی برنامه ها و فعالیت ها، افزایش بهره وری و تسهیل نظارت و کنترل برنامه ها، امروزه در اغلب کشورهای جهان اجرا می شود. از یک سو با توجه به اینکه در بودجه ریزی عملیاتی هدف، تبیین و تعیین رابطه میان بودجه تخصیص داده شده (هزینه ها)، نتایج مورد انتظار و چگونگی ایجاد این روابط است یا به عبارت دیگر تاکید آن بر ستانده (محصول) به جای داده ها و هزینه یابی محصول بوده، و محاسبه بهای تمام شده فعالیتها از الزامات اساسی این نظام بودجه ریزی است. از سوی دیگر با عنایت به الزامات قانونی مندرج در مواد 138و 144 قانون برنامه چهارم توسعه و بند 32 قانون برنامه پنجم توسعه، ضرورت اجرای آن در ایران امری بدیهی است.
در این مقاله مروری بر مفاهیم بودجه ریزی و بودجه ریزی عملیاتی خواهد شد؛ هدف عمده و نهایی مقاله حاضر ارائه یک الگوی مناسب برای محاسبه بهای تمام شده فعالیت ها بر مبنای بودجه ریزی عملیاتی در گمرکات استان آذربایجانشرقی است تا با اجرای آن و از طریق ستانده های سیستم یاد شده نیازهای اطلاعاتی این دستگاه اجرایی مرتفع گردد.
کلید واژه ها:
بودجه – بودجه ریزی – بودجه ریزی عملیاتی - الگو
1-عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد جلفا
2- عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد تبریز
3- دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد تبریز
مقدمه و هدف :
رضایی نژاد، (1375) سند بودجه مهمترین عاملی است که اطلاعات لازم ،برای اعمال حاکمیت را در اختیار قوه مجریه قرار می دهد و برای قوه مقننه مبنایی فراهم می کند تا به کمک آن بتواند ضمن ابلاغ سیاست های کلان، عملکرد دولت را ارزیابی کند.
اصولا سازمانها به سه دلیل عمده به بودجه ریزی نیازمندند:
1) نشان دادن مفهوم مالی برنامه ها
2) شناساندن منابع مورد نیاز برای اجراء برنامه ها
3) بدست آوردن معیارهای سنجش، نظارت و کنترل نتایج در مقایسه با برنامه ها
روش بودجه ریزی که هم اکنون در سازمانهای دولتی رواج دارد ترکیبی از روش بودجه ریزی سنتی و برنامه ای می باشد که اطلاعاتی را در خصوص نتایج هزینه کرد اعتبارات و میزان اثر بخشی و کارایی برنامه ها را به دست نمی دهد و همچنین دارای افق کوتاه مدت بوده و محدودیت اقتدار مدیریت در کنترل هزینه ها و نظارت بر اجرای هر واحد را موجب می شود. از اینرو نظام بودجه ریزی عملیاتی برای رفع این مشکلات مطرح گردیده است. بودجه ریزی عملیاتی در جهت تخصیص هدفمند اعتبارات به برنامه ها و فعالیتها ،شفاف سازی فرآیند بودجه ریزی، ایجاد ارتباط بین بودجه و نتایج عملکرد، سنجش اثر بخشی و کارایی برنامه ها و فعالیتها و ...گام بر می دارد.
فرج وند، (1380) بودجه ریزی عملیاتی یا بودجه بر حسب عملیات عبارتست از بودجه ای که بر اساس وظایف، عملیات و پروژه هایی که سازمانهای دولتی تصدی اجرای آن را بعهده دارند، تنظیم می شود. در تنظیم بودجه عملیاتی به جای توجه به وسایل اجرای فعالیتها، خود فعالیت و مخارج کارهایی که باید انجام شود،مورد توجه قرار می گیرد. در بودجه ریزی عملیاتی – علاوه برتفکیک اعتبارات بر حسب وظایف،برنامه ها،فعالیت هاو طرح ها- حجم عملیات و هزینه های اجرای عملیات سازمان و واحدهای ذیربط براساس رو شهای علمی مانند حسابداری قیمت تمام شده و روش اندازه گیری کار و روش بودجه بندی بر مبنای فعالیت محاسبه و تعیین می گردد.
استقرار سیستم بودجه ریزی عملیاتی، مستلزم تعیین بهای تمام شده فعالیتها است. محاسبه بهای تمام شده به عنوان یکی از پارامتر های اساسی این نظام چگونه باید انجام شود؟ نحوه تخصیص هزینه ها به فعالیتها چگونه باید باشد؟ آیا سیستم مالی فعلی سازمانهای دولتی در ایران قادر به ارائه اطلاعات لازم در این خصوص است؟اینها برخی از سوالات اساسی می باشد که ضرورت انجام تحقیق را توجیه می کند. هدف از انجام این تحقیق، ارائه مدلی برای محاسبه بهای تمام شده فعالیتها در گمرکات استان آذربایجان شرقی می باشد، مدلی که بر پایه واقعیتها و نیازهای خاص سازمان باشد. در رابطه با سیستم بهای تمام شده خاطرنشان می گردد که این سیستم حسب مورد در واحدهای تولیدی، صنعتی و خدماتی پیاده و الگوهای متفاوتی از آن جهت تامین نیازهای اطلاعاتی این واحدها ارائه گردیده است همچنین اخیرا با الزامی شدن استفاده از نظام بودجه ریزی عملیاتی در دستگاههای که به نحوی از انحاء از بودجه دولتی استفاده می نمایند، الگوهایی از سیستم یاد شده جهت تامین نیازهای اطلاعاتی دستگاههای مزبور ارائه و مورد استفاده قرار گرفته است لیکن استفاده از سیستم مزبور تاکنون در سطح گمرکات کشور بصورت علمی رایج نبوده و الگوی مشخصی درخصوص محاسبه بهای تمام شده خدمات موجود نمی باشد و پژوهش حاضر نخستین کوشش در این زمینه می باشد. لذا تحقیق حاضر برآن است که با مطالعات کارشناسی الگوی مناسبی از سیستم مزبور را جهت تامین نیازهای اطلاعاتی این سازمان مهم اقتصادی کشور که یکی از ارکان اصلی در طرح تحول اقتصادی دولت است، ارائه نماید.
تحقیقات داخلی :
• محجوبی، (پاییز1387) به مطالعه، ارائه الگوی مناسب بهای تمام شده محصولات کشاورزی(انواع گلهای شاخه بریده رز) پرداخته که نتیجه این تحقیق ارائه الگوی مناسب بهای تمام شده محصولات کشاورزی(انواع گلهای شاخه بریده رز) بوده است.
• احسانی، (تابستان1387) به مطالعه، سیستم حسابداری بهای تمام شده طبخ غذا در شرکتهای خدماتی و ارائه الگوی مناسب، پرداخته که نتیجه، ارائه الگوی مناسب بهای تمام شده جهت تعیین بهای تمام شده طبخ غذاهای منتخب و لزوم استقرار یک سیستم حسابداری بهای تمام شده بود.
• غلا میان باروق، (1386) به مطالعه، طراحی الگوی بهینه محاسبه بهای تمام شده خدمات بانکی در موسسه مالی و اعتباری انصار،پرداخته که نتیجه حاصل، پذیرفته شدن فرضیه تحقیق مبنی برنبود مبنای مناسب، محاسبه بهای تمام شده خدمات در سیستم بانکی بود.
• زینالی، (1386) به بررسی نحوه استقرار سیستم بودجه بندی بر مبنای عملکرد در دستگاه های اجرایی استان کرمان، پرداخته که نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها حاکی ازآن بود که :
• الف) محاسبه بهای تمام شده فعالیتها به عنوان یک جزء لاینفک از سیستم بودجه بندی بر مبنای عملکرد می باشد.
• ب) سیستم حسابداری دولتی فعلی دستگاههای اجرایی به منظور پیاده سازی سیستم بودجه بندی بر مبنای عملکرد مناسب نیست.
فرضیه :
با عنایت به اینکه تحقیق حاضر از نوع توصیفی بوده و هدف از انجام آن صرفا ارائه الگو، برای محاسبه بهای تمام شده خدمات می باشد لذا تحقیق فاقد فرضیه می باشد. و از سوال تحقیق بجای فرضیه بشرح زیراستفاده می گردد.
سوال تحقیق:
با توجه به شرایط و مقررات حاکم بر گمرکات استان آذربایجانشرقی، چگونه می توان قیمت تمام شده فعالیت ها را به منظور پیاده سازی نظام بودجه ریزی عملیاتی محاسبه نمود؟
اهداف علمی:
• ارائه مدل محاسبه بهای تمام شده فعالیتها و برنامه ها در چارچوب بودجه ریزی عملیاتی.
• شناسایی فعالیت های ذیل هر برنامه به منظور محاسبه بهای تمام شده فعالیتها و تنظیم بودجه ریزی عملیاتی.
• ارائه بستر مناسب جهت اصلاح و بهبود نظام فعلی حسابداری و امور مالی در سازمانهای دولتی به ویژه از جنبه محاسبه بهای تمام شده خدمات.
موارد و روشها :
قلمرو مکانی تحقیق حاضر گمرکات استان آذربایجان شرقی بوده و پژوهش حاضر، در روش تحقیق بر اساس هدف، از نوع روش تحقیق کاربردی و بر اساس ماهیت و روش، تحقیق توصیفی موردی می باشد. همچنین به منظور گردآوری اطلاعات در این پژوهش، پژوهشگر از روش کتابخانه ای و میدانی بهره مند می باشد. از جهت نداشتن فرضیه، به منظور دستیابی به هدف پژوهش و تایید الگوی پیشنهادی از روش آزمون دلفی استفاده می گردد. بر این اساس الگوی پیشنهادی و تهیه شده توسط پژوهشگر در اختیار کارشناسان و متخصصین مالی و حسابداری و امور گمرکی قرار گرفته، تا نظر خود را در خصوص الگوی ارائه شده بیان نمایند.
یافته ها :
بر اساس مطالعات انجام گرفته مدل کلی محاسبه بهای تمام شده خدمات در گمرکات استان آذربایجانشرقی شامل مراحل زیر می باشد:
1-طبقه بندی هزینه ها: طبقه بندی هزینه ها بر اساس ماهیت طبیعی، مستقیم و غیرمستقیم بودن آنها و نیز شیوه ردیابی یا تخصیص آنها به دوایر پشتیبانی و عملیاتی در جدول شماره (1) نشان داده شده است. لازم به ذکر است که مستقیم و غیرمستقیم بودن هزینه ها در این بخش نسبت به دوایر در نظر گرفته شده است.
2- تعیین دوایر پشتیبانی و مبنای تخصیص هزینه های دوایرپشتیبانی به عملیاتی: واحد پشتیبانی به دایره ای از یک اداره یا سازمان گفته می شود که کارهای آن به طور مستقیم در جهت اهداف سازمان نیست بلکه فقط واحدهای دیگر را در جهت انجام امورشان (با ارائه خدماتی) حمایت می نماید. به منظور تسهیم هزینه های دوایر پشتیبانی به دوایر عملیاتی ابتدا باید روش مناسبی انتخاب گردد. با توجه به مطالعات صورت گرفته و در نظر گرفتن سهولت محاسبات، روش مستقیم و جهت انجام محاسبات دقیق، روش متقابل پیشنهاد می شود. پس از تعیین روش تسهیم مناسب، بایستی برای هر یک از دوایر پشتیبانی یک مبنای مناسب به منظور تخصیص هزینه های آن به دوایر عملیاتی تعیین نمود. این مبنا طوری انتخاب شده است که بهترین ارتباط بین هزینه و سطح فعالیت را نشان دهد. دوایر پشتیبانی و مبنای مناسب برای تخصیص هزینه های هر یک از آنها در سازمان مورد مطالعه به شرح جدول شماره(2) می باشد.
3-دوایر عملیاتی: دوایر عملیاتی آن دسته از دوایری هستند که وظایف اصلی یا به عبارتی فعالیتهای سازمان را براساس اهداف سازمان انجام می دهند. دوایر عملیاتی این سازمان به شرح زیر می باشند:
1-واحد درب خروج: این واحد وظیفه کنترل مدارک و میزان کالاهای خروجی از گمرک را برعهده دارد.
2-واحد بازبینی: این واحد وظیفه کنترل مجدد کلیه مدارک مربوط به امور گمرکی اداره را برعهده دارد.
3- واحد تشخیص هویت و دریافت اسناد: تطبیق اسناد و ضمایم اظهارنامه با اصل اسناد.
4-سرویس ارزیابی: ارزیابی کالا از لحاظ ارزش، تعرفه گمرکی، تطبیق اجازه ورود کالا با بخشنامه هاو مطابقت کالا با اسناد ارائه شده وظیفه این واحد است.
5-واحد تعیین ارزش: وظیفه تعیین ارزش کالا براساس ارزشهای گمرکی بر مبنای قانون امور گمرکی و آئین نامه اجرایی آن برعهده این واحد است.
6-واحد امور ترانزیت و کارنه تیر: مسئول امور ترانزیت کالا، اعم از داخلی وخارجی، ورودو خروج موقت و کارنه تیر می باشد.
7-واحد امور متروکه و ضبطی : انجام امور مربوط به کالاهای متروکه و بلاصاحب در گمرک اعم از قضایی و تجاری. این کالاها پس از طی مراحل قانونی به نفع دولت ضبط شده و تحویل مراجع ذینفع داده می شود.
عنوان هزینه بر مبنای طبقه بندی طبیعی هزینه ها عنوان هزینه بر مبنای طبقه بندی طبیعی هزینه ها مستقیم غیر مستقیم شیوه ردیابی یا تخصیص به دوایر
حقوق و دستمزد و فوق العاده شغل • بر اساس کارمندان هر دایره به دایره مربوط ردیابی میشود
اضافه کاری • بر اساس کارمندان هر دایره به دایره مربوط ردیابی میشود
عید پایان سال • بر اساس کارمندان هر دایره به دایره مربوط ردیابی میشود
آموزش • بر اساس تعداد کارمندانی که از خدمات آموزشی استفاده کردند
ماموریت داخلی • بر اساس تعداد روزهایی که کارمندان به ماموریت رفته اند
کمک هزینه فوت و ازدواج • بر اساس تعداد کارمندان هر دایره ای که از آن استفاده کرده اند
پاداش ماده 41و آموزش • بر اساس تعداد کارمندان هر دایره ای که از آن استفاده کرده اند
مرخصی مناطق محروم • بر اساس تعداد کارمندانی که از آن استفاده کرده اند
لباس کارکنان • بر اساس تعداد کارمندان دایره
کمکهای غیرنقدی • بر اساس کارمندان هر دایره به دایره مربوط ردیابی میشود
خدمات قراردادی • به دوایر موضوع قرارداد
غذا • بر اساس کارمندان دایره
کمک هزینه مهد کودک • بر اساس تعداد کارمندان هر دایره ای که از آن استفاده کرده اند
بازنشستگی سهم دولت • بر اساس کارمندان هر دایره به دایره مربوط ردیابی میشود
پاداش پایان خدمت • به فعالیت غیرعملیاتی دیون و بازخرید کارکنان ردیابی می شود
هزینه های مربوط به بازنشستگان • به فعالیت غیرعملیاتی بازنشستگی ردیابی می شود
پرداخت دیون پرسنلی • به فعالیت غیرعملیاتی دیون و بازخرید کارکنان ردیابی می شود
بیمه خودروها • به واحد نقلیه ردیابی می شود
کمک ها رفاهی • بر اساس کارمندان هر دایره به دایره مربوط ردیابی میشود
ذخیره مرخصی • بر اساس کارمندان هر دایره به دایره مربوط ردیابی میشود
سوخت وسایل نقلیه
• واحد نقلیه
بیمه تامین اجتماعی و پس انداز کارکنان دولت • بر اساس کارمندان هر دایره به دایره مربوط ردیابی میشود
ملزومات و مواد مصرفی • بر اساس مدارک انبار به دایره استفاده کننده ردیابی می شود
هزینه ورزشی کارکنان • بر اساس تعداد کارمندانی که از خدمات ورزشی استفاده کردند
هزینه اینترنت • واحد کامپیو تر و واحدهایی که از خدمات مربوطه استفاده کرده اند
هزینه های روابط عمومی • روابط عمومی
عوارض شهرداری(خودرو و ساختمان) • بخش خودرو به واحد نقلیه ردیابی می شو دو بخش ساختمان بر مبنای سطح زیربنا به دوایر تخصیص می یابد
موبایل • بر اساس تعداد کارمندان هر دایره ای که از چنین خدماتی استفاده کردند
هزینه های مربوط به جانبازان • واحدهایی که کارمندان آن از چنین خدماتی استفاده کردند
تلفن(خطوط مستقیم) • واحد مخابرات
تلفن (غیر مستقیم) • تعداد کارکنان واحدهایی که خط مستقیم ندارند
گاز مصرفی • بر مبنای سطح زیربنا به دوایر تخصیص می یابد
آب مصرفی • بر مبنای تعداد کارکنان دوایر تخصیص می یابد
هزینه برق • بر مبنای سطح زیربنا به دوایر تخصیص می یابد
هزینه تعمیرات تاسیسات • بر مبنای سطح زیربنا به دوایر تخصیص می یابد
دیون به سایر سازمانها • به فعالیت غیرعملیاتی دیون و بازخرید ردیابی می شود
هزینه ایاب و ذهاب کارکنان • بر اساس تعداد کارمندان هر دایره ای که از آن استفاده کرده اند
حقوق،اضافه کاری و عیدی کارکنان قراردادکارمعین • بر اساس کارمندان هر دایره به دایره مربوط ردیابی می شود
هزینه پلمب • به واحد ارزیابی ردیابی می شود
هزینه های پستی • به واحد دبیر خانه ردیابی می شود
واحد پشتیبانی مبنای تخصیص
دبیرخانه تعداد مکاتبات
خدمات نقلیه زمان استفاده از وسایل نقلیه
کارپردازی تعداد درخواستهای هر واحد
امور اداری تعداد کارکنان و میزان فضای مصرفی از دستگاه اجرایی
امور مالی تعداد کارکنان و اعتبارات هر واحد
تشکیلات و طبقه بندی مشاغل و آموزش تعداد کارکنان و میزان فضای مصرفی از دستگاه اجرایی
واحد عمران و ساختمان متر مربع
گروه نظارتی حسابرسی و بازرسی تعداد کارکنان و اعتبارات هر واحد
روابط عمومی تعداد کارکنان و میزان فضای مصرفی از دستگاه اجرایی
حراست تعداد کارکنان و میزان فضای مصرفی از دستگاه اجرایی
واحد آمار حجم کار
آبدارخانه تعداد کارکنان و میزان فضای مصرفی از دستگاه اجرایی
انفورماتیک تعداد رایانه
بایگانی تعداد رکورد بایگانی
انبار(اموال) تعداد درخواست از انبار و حجم کالا های موجود در انبار
واحد مخابرات تعداد کارکنان و میزان فضای مصرفی از دستگاه اجرایی
واحد مدیریت تعداد کارکنان و میزان فضای مصرفی از دستگاه اجرایی
واحد بودجه حجم کار
8-واحد اطلاعات انبارها: نگهداری و جمع آوری اطلاعات موجودی انبارها و ثبت فرمهای رسید و خروج کالا در رایانه به عهده این واحد است.
9-واحد امور مسافری: ارزیابی کالای همراه مسافر از لحاظ ضوابط گمرکی و اخذ حقوق و عوارض مربوطه در صورت تعلق و جلوگیری از ورود کالاهای ممنوعه و غیر مجاز.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 14 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله الگوی مناسب، محاسبه بهای تمام شده فعالیت ها بر مبنای بودجه ریزی عملیاتی در گمرکات استان آذربایجان شرقی
