لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 11
عنوان : بررسی و تحلیل جامعه شناختی زندانیان سیاسی قبل از انقلابموضوعات مقالات :انقلاب اسلامی● مقدمه:انقلاب اسلامی ایران، بی شک مهمترین واقعه سیاسی عصر حاضر و پدیده ای نوظهور محسوب می شود. پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷، حرکتی بزرگ در تاریخ معاصر ایران بود که موفقیت آن مرهون مبارزه توده مسلمان به رهبری امام خمینی(ره) و فعالیت گروه ها و جریانات سیاسی مختلف علیه نظام پهلوی بوده است. در جریان پیروزی انقلاب، بسیاری از شخصیت ها، احزاب، گروه ها و جریانات سیاسی، مبارزات و فعالیت های حساس و در خور توجهی داشته اند که به سبب این گونه فعالیت های سیاسی، زندانی شده اند. این محکومان سیاسی رژیم شاه که درزندان های عشرت آباد، جمشیدیه، قزل حصار، زندان موقت شهربانی و بویژه در زندان های قصر و قزل قلعه به سر می بردند، نقش مهمی در تداوم مبارزات سیاسی علیه رژیم پهلوی داشتند. زندانیان سیاسی تا سال -۱۳۵۰ با وجود گروه ها و جریانات مختلف- به دو دسته عمده اسلام گرا و مارکسیست تقسیم می شدند و در این میان، برخی از نیروهای ملی گرا نیز جزء مسلمانان های زندان به شمار می رفتند. گروه های اسلام گرای زندان در یک جمع واحد زندگی می کردند و تنها برای مشورت و رایزنی در خصوص چگونگی تعامل با مدیریت زندان با دیگر زندانیان ارتباط داشتند. زندانیان مارکسیست نیز در گروه های مختلف که به کمون (جمع) مشهور شده بود، متشکل بودند و نسبت تشکیلاتی آنان نیز با نام کمون آنان مشخص می شد (مانند کمون توده ای ها، کمون جزنی، کمون پاک نژاد و...) با وقوع حادثه ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ و تشدید فضای سرکوب و اختناق در کشور و واکنش خشونت آمیز رژیم پهلوی در قبال فعالیت های مسالمت آمیز مخالفان سیاسی، مشی مبارزه مسلحانه در میان گروه های مختلف سیاسی تقویت شد. بر این اساس با شروع فعالیت این گروه ها و دستگیری تعدادی از آنان و ورود اعضای حزب ملل اسلامی، موتلفه، چریک های فدایی، مجاهدین خلق و چندین گروه دیگر به زندان ها (بخصوص زندان قزل قلعه و قصر)، ترکیب زندانیان سیاسی، ارتباطات آنان و گروه بندی های سیاسی در زندان متحول شد. این مسئله در پرتو توافق چریک های فدایی و مجاهدین خلق برای «وحدت استراتژیک با مارکسیست ها» و سپس تغییر ایدئولوژی سازمان مجاهدین خلق در سال ۱۳۵۴ تاثیر بسیاری بر فضای زندان و تعارضات و همبستگی های درونی کمون ها گذاشت. بنابراین زندانیان سیاسی به گروه ها و جمعیت های بسیاری تقسیم شدند و آرایش نیروهای سیاسی در زندان نسبت به گذشته متفاوت گردید.(۲) این موضوع همچنین در مواضع جریانات سیاسی در قبال تحولات سیاسی ایران و بویژه انقلاب اسلامی نیز تاثیرگذارد و لذا در آستانه پیروزی انقلاب، گروه های سیاسی مختلفی با جریان اصیل اسلامی و انقلابی توده مردم همراه شده بودند که بسیاری از آنان پس از پیروزی انقلاب، در تقابل با نظام جمهوری اسلامی ایران قرار گرفتند.بر این اساس با توجه به اهمیت نقش زندانیان سیاسی و تحولات گروه ها و جریانات مختلف در زندان های رژیم پهلوی، این مقاله به بررسی جامعه شناختی زندانیان سیاسی قبل از انقلاب پرداخته و فعالیت ها، اقدامات و تعاملات آنان در سال های زندان و پس از آن را مورد ارزیابی قرار می دهد؛ جریانات سیاسی و بالطبع زندانیان سیاسی تاریخ معاصر ایران، بر اساس سه محور جریانات ناسیونالیستی، اسلامی و مارکسیستی شکل گرفته اند. در واقع اگر چه مبارزات سیاسی علیه استبداد و استعمار پیشینه تاریخی طولانی داشته و فعالیت های سیاسی و زندانیان آن همواره در طول تاریخ ایران بخش مهمی از تحولات سیاسی اجتماعی را شکل داده اند، اما ظهور جریانات متشکل و سازمان یافته در تاریخ معاصر ایران محصول فعالیت های سیاسی دوران جنگ دوم جهانی می باشد. در این دوره با وقوع جنگ دوم جهانی و افول امپراتوری های انگلیس و روس و بروز اختلاف میان آنان، امکان استفاده سیاسی از این دو گانگی فراهم شده و با خروج رضاشاه و پایان دیکتاتوری پهلوی اول، فضای باز سیاسی در ایران به وجود آمده بود. از سوی دیگر آشنایی برخی از تحصیلکردگان با غرب و رشد احساسات وطن پرستی و همچنین احیای اندیشه مذهبی و بیداری مردم نیز شرایط لازم را برای فعالیت های سیاسی منسجم به وجود آورده بود. بنابراین جریانات سیاسی بر پایه سه محور فعالیت های «ناسیونالیستی»، «اسلامی» و «مارکسیستی» شکل گرفتند. با پایان جنگ جهانی و استقرار سلطنت محمدرضا پهلوی، جریانات تجزیه طلب نیز به مجموعه جریانات اپوزیسیون افزوده شده و با تداوم فعالیت های جریانات سیاسی در دهه ۵۰ شمسی، گروه های التقاطی نیز به وجود آمدند.در این میان، با پایان جنگ جهانی و بویژه تثبیت رژیم پهلوی پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، بسیاری از فعالان سیاسی به جرم مبارزه علیه رژیم و یا حضور در گروه های سیاسی، زندانی شدند و هسته اصلی زندانیان سیاسی رژیم پهلوی را شکل دادند. با توجه به تعدد جریانات مختلف سیاسی و اجتماعی و به تبع آن زندانیان سیاسی در تاریخ معاصر ایران، در اینجا تنها به زندانیان سیاسی دو دهه ۴۰ و۵۰ شمسی می پردازیم. به طور کلی زندانیان سیاسی رژیم پهلوی در دهه ۴۰ و۵۰ شمسی را می توان به پنج دسته تقسیم کرد؛۱) زندانیان سیاسی گروه های تجزیه طلباولین دسته زندانیان سیاسی که پس از پایان جنگ دوم جهانی و خروج نیروهای اشغالگر از ایران و تثبیت سلطنت محمدرضا پهلوی شکل گرفتند، فعالین سیاسی گروه های تجزیه طلب بودند. این دسته از زندانیان سیاسی شامل تجزیه طلبان آذربایجان، کردستان و خوزستان بودند؛الف) زندانیان سیاسی تجزیه طلب آذربایجانتعدادی از فعالان سیاسی بودند که در زمان جنگ دوم جهانی به رهبری پیشه وری و با کمک نیروهای اشغالگر شوروی در تجزیه آذربایجان موثر بوده و به شوروی فرار کرده بودند. این افراد، زمانی که پس از پایان غائله آذربایجان به صورت مخفیانه به ایران بازگشته بودند دستگیر و زندانی شده بودند. در میان این گروه کسانی که به آنان «معاودین» می گفتند، به اتهام جاسوسی برای شوروی دستگیر شده بودند.ب) زندانیان سیاسی حزب دموکرات کردستان ایرانگروه دیگری از زندانیان سیاسی تجزیه طلب، کسانی بودند که زمان اشغال ایران توسط نیروهای متفقین، حزب دموکرات کردستان ایران به رهبری قاضی محمد را با هدف خودمختاری کردستان به وجود آورده بودند. این حزب نیز که مانند تجزیه طلبان آذربایجان به کمک نیروهای شوروی مستقر در ایران شکل گرفته بود، پس از مقاوله نامه قوام- سادچیکف و خروج نیروهای شوروی از ایران، توسط ارتش مرکزی ایران سرکوب شد و با اعدام قاضی محمد و دیگر رهبران آن در مهاباد، تعدادی از اعضای آن زندانی شدند.(۳(ج) زندانیان سیاسی تجزبه طلب خوزستان:یکی دیگر از مجموعه زندانیان سیاسی رژیم پهلوی کسانی بودند که به اتهام تجزیه طلبی در خوزستان دستگیر شده بودند. ویژگی عمده این گروه، جنبه ناسیونالیستی عربی آنان بود. این گروه با وجود اینکه در میان بعضی از آنان رگه های مذهبی وجود داشت؛ اما در مجموع انسان های کم ظرفیت، بی بنیه و ضعیف النفسی بودند که هیچ گونه روحیات آرمان گرایانه، انقلابی و مبارزاتی نداشتند. از سوی دیگر خانواده های این دسته از زندانیان که معمولا دارای فرزندان زیادی بودند، در روستاها و شهر آبادان زندگی می کردند و از نظر معیشتی هم مشکلات زیادی داشتند. این مسئله سبب تضعیف روحیه این زندانیان شده بود، به گونه ای که آنان به انگیزه آزادی از زندان، حتی حاضر به پذیرش جاسوسی از سایر زندانیان نیز شده بودند.به طول کلی زندانیان سیاسی گروه های تجزیه طلب که به همراه گروه دیگری از زندانیان غیر مذهبی و چپ گرای زندان به «بریده های زندان» معروف شده بودند، هیچ گونه فعالیتی در زندان نداشته و برای جلب نظر مساعد مسئولین زندان، به همکاری با آنان روی آورده بودند.(۴(۲) زندانیان سیاسی گروه های ملی گراجریانات ملی گرا یا حرکت های سیاسی ناسیونالیستی، بخش دیگری از فعالیت ها و مبارزات سیاسی در دوران رژیم پهلوی بوده است. در این میان با وجود گروه ها و تشکل های مختلف ملی گرا، مهمترین جریانات سیاسی ملی گرا، جبهه ملی و نهضت آزادی بوده اند که معمولا اکثر زندانیان سیاسی ملی گرا را نیز شامل می شده اند.الف) زندانیان سیاسی جبهه ملیجبهه ملی ایران، در آغاز ظهور نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران در ۲۵ اسفند ۱۳۲۸ توسط تعدادی ازسران احزاب و گروه هایی که در این باره اتفاق نظر داشتند و حول دکتر مصدق جمع شده بودند، به وجود آمد. در این میان «حزب ایران» که مشی و شیوه ای لیبرال و ملی گرا داشت و اغلب اعضای برجسته آن، صاحب مقامات دولتی بودند جریان غالب و مسلط جبهه ملی بود. اوج مبارزات جبهه ملی ایران در سال های ۱۳۳۰ -۱۳۳۲ و در جریان ملی شدن صنعت نفت بود، اما پس از کودتای ۲۸ مرداد، تعدادی از اعضای آن دستگیر و زندانی شدند. با این وجود، فعالیت های سیاسی جبهه ملی تداوم یافت و در سال ۱۳۳۹ جبهه ملی دوم و در ۱۳۴۴ نیز جبهه ملی سوم وسپس در سال ۱۳۵۶ جبهه ملی چهارم به وجود آمد. از سوی دیگر جبهه ملی از سال ۱۳۴۲ فعالیت هایی در خارج از کشور- آمریکا و اروپا- نیز داشته و در داخل ایران
دانلود مقاله بررسی و تحلیل جامعه شناختی زندانیان سیاسی قبل از انقلاب
