لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 10
بررسی رابطه سبک تفکر خلاقانه ربع مغزی D با سطح اثربخشی مدیران آموزشی
چکیده
هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه تسلط تفکر خلاق ربع مغزی Dبا اثربخشی عملکرد مدیران آموزشی در مقطع متوسطه شهر مشهد می باشد.بدین منظور از پرسشنامه 60سوالی سنجش تسلط ربع های مغزی هرمن جهت سنجش تسلط سبک تفکر خلاق ربع مغزیD در نمونه103نفری مدیران واز پرسشنامه 35سوالی سنجش اثربخشی مدل پارسونز جهت سنجش اثربخشی در نمونه 412نفری دبیران که به صورت تصادفی طبقه ای نسبی از مدیران آموزشی و دبیران مقطع متوسطه شهر مشهد در سال تحصیلی 88-1387انتخاب شدند، استفاده شد.پس از ارائه پرسشنامه ها و جمع آوری داده ها برای تجزیه و تحلیل آماری علاوه بر میانگین و انحراف استاندارد از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون نیز استفاده گردید. بر اساس نتایج به دست آمده ، تسلط سبک تفکر خلاق ربع مغزی D درسطح اطمینان 99/0رابطه مثبت و معنا داری را با اثربخشی عملکرد مدیران آ،موزشی در چهار مولفه : قابلیت انطباق، تحقق اهداف، انسجام و تداوم نشان داد.
واژه های کلیدی : مدیریت، اثربخشی، مدل مغزی هرمن، تسلط ربع های مغزی، تفکر خلاق ربع مغزی D
مقدمه
در جهانی که شکل تغییرات آن از مقیاس زمانی قرن به ثانیه تبدیل شده است، سرعت بخشیدن به تولید فکر و خلاقیت هماهنگ با این تغییرات و تحولات نو، دارای اهمیت فراوانی می باشد. بنابراین تفکر خلاق، ارتباطات اثربخش، قدرت تولید دانش و نوآوری مقولات مهمی برای تطابق افراد با عصر جدید می باشند.
در عصر ارتباطات و اطلاعات عنصر حیاتی مدیریت نقش بنیادی را ایفاء می کند. ازسوی دیگر پیشرفت تکنولوژی و ارتباطات و سرعت انتشار آن مدیریت را دچار تحولات و دگرگونی های فراوانی ساخته است. مدیران آموزشی در مدارس با جوپر چالش و درحال تغییری روبه رو هستند. برای اینکه با دانش روز جلوتر رفته و خود را برای آینده ای همیشه در حال تغییر آماده نمائیم تلاش در راستای گذر از سنت های معمول و دیرین را باید مضاعف نموده و حضور در وادی تحول و نوآوری را امری حیاتی به حساب آورد(لاننبورگ، 1382).
با اطمینان می‌توان ادعا کرد که هیچ کدام از معضلات پیچیده بشری در هیج جا و هیچ زمانی قابل رفع نخواهد بود، مگر این که افرادی باشند که بتوانند با نهاد پیوسته در حال بسط و توسعه واقعیت‌های پیش‌رو، خلاقانه رفتار کنند. درحقیقت پایه و اساس جوامع توسعه یافته خلاقیت است. این جوامع نه تنها با استفاده از خلاقیت مسائل خود را شناسایی می‌کنند.، بلکه راه حل این مسائل را نیز از طریق خلاقیت می‌جویند(بوهم،1998).رهبران تحول گرا از نفوذ ایده آل، انگیزه الهام بخش، تحریک عقلانی وملاحظات فردی برای تغییر مدارس خود استفاده می کنند(هوی ومیسکل،1387).
1- استاد تمام و ریاست دانشکده ادبیات وعلوم انسانی دانشگاه ارومیه
2- استاد یار دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد
3- کارشناس ارشد مدیریت آموزشی دانشگاه ارومیه
با توجه به اینکه به نظر می رسد تفکر خلاق تأثیر زیادی بر شیوه مدیریت مدیران، قابلیت انطباق، قدرت انسجام، تداوم، تحقق اهداف آموزشی ودر مجموع اثربخشی آنها داشته باشد، بنابراین این پژوهش با اتکاء به این مفروضه اصلی، بررسی رابطه تسلط سبک تفکر خلاق ربع مغزی Dمدیران آموزشی با سطح اثربخشی آنها در مقطع متوسطه شهر مشهد صورت پذیرفته است.
پیشینه پژوهش
تحقیقات نشان می دهند که هشت خصوصیت کلیدی تفکرشخصیتی مغزی وجود دارد که طرز تفکر و یادگیری ما را تحت تأثیر قرار می دهد. مغز ما بی نظیر1، اختصاص داده شده2، موقعیتی3،بهم پیوسته4 ،تکرارکننده5، مسلط6،قابل انعطاف7 و کامل8 است. مغز ما بی نظیر است دقیقاً مثل اثر انگشتان ما که منحصر به فرد هستند. هیچ دو نفری پیدا نمی شود که الگوی مغزی یکسانی داشته باشند. همچنین مغز ما اختصاصی است. بخش های مختلفی از مغز مخصوص و مسئول عمل های متفاوت شامل نوشتن، دیدن، نامیدن و شنیدن هستند. مغز ما تکرارگر است زیرا میلیاردها عصب با میلیون ها دریافت کننده های درونی دارد. تکرارگر یعنی اینکه ما قادر هستیم که به جلو و عقب درون مغز خود تحرک داشته باشیم و قسمت های مختلف مغزمان را در وظایف و کارهای پیچیده به کار گیریم. همچنین ما از مغز خود برطبق شرایط استفاده می کنیم. ما این قدرت و توانایی را داریم که قسمتی از مغزمان را که در شرایط خاصی نیاز داریم، روشن کنیم و به کار بگیریم. قسمت هایی از مغز ما بر قسمت های دیگر تسلط پیدا می کنند. مغز ما انعطاف پذیر و کامل است. مغز ما آنچنان انعطاف پذیر است که هیچ محدودیت ذاتی ندارد. تمام این خصوصیات به مغز کامل تأکید می کنند که همۀ به آن دسترسی دارند اما قسمت های خاصی از مغز بر قسمت های دیگر در تمایلات فکری و یادگیری تسلط پیدا می کنند (کالج میفلین هگتون، 2008).ندهرمن9 نظریه تمام مغزی را به عنوان توضیحی ازانعطاف پذیری در استفاده از سبکهای تفکر ابداع کرد که ممکن است در بعضی افراد سبک تفکر یک ربع مغز ترجیح داده شودو در بعضی دیگر سازماندهی سبب شود که سبک تفکر چهار ربع مغز مورداستفاده قرار گیرد(هرمن، 1999). با استفاده از ایده تخصص یافته، ماهیت تکراری مغز، نه فقط ممکن است فنون خلاقیت و مهارتها را به مردم آموخت بلکه همچنین می توان به آنها کمک کرد تا به استعداد خلاقیت نهفته شان دست یابند. مدل یک فرایند و یک مسیر را فراهم می کند، و آن می تواند بیشتر گسترده شده باشد تا نه فقط جنبه های شخصی خلاقیت، بلکه همچنین فرهنگی که در یک تجربه خلاقیت لمس می شود را شامل شود. (ندهرمن، 1988،70)
1- Unique 4- Interconnected 7- Malleable
2- Specialized 5- Iterative 8- Whole
3- Situational 6- Dominant 9-Ned Herrmann
در سال 1976 زمانیکه تحقیق در مورد مغز، منبع خلاقیت به شمار می‌رفت، ند هرمن نیز مانند جوزف بُگن، پائول مک لین، راجر اسپری تحقیقاتی انجام داد.از کارها و آزمایشات آنها نتیجه گیری شد که مغز دارای4 قسمت و حیطه می‌باشد. هرمن از ترکیب تئوری نیمکره راست و چپ راجر اسپری، رابرت اُرنستین (1997: 96)،هنری مینتزبرگو میچائل گازانیکا (1998: 35) با تئوری تثلیث مغز مک لین (مغز منطقی، مغز میانی و مغز اولیه) و ارتباطات فیزیکی بین نیمکره راست و چپ و رابطه بین قسمت‌های سربرال و لیمبیک مغز استفاده کرد تا مدل چهار ربعی از مغز را ارائه دهد(عبدالله، کریشنان، بالاسینگم،ایگ فونک،2002 . هرمن بین المللی، 2008). شکل زیر نشان می‌دهد که چگونه نظریه تمام مغزی( چهارربعی) هرمن، تئوری نیمکره راست و چپ مغز(براساس تحقیق در رشته عصب شناختی) و تئوری سه گانه مغز(براساس یافته‌های بدست آمده از انسان‌شناسی) را در برمی‌گیرد (بوئر، لویز، استین، توبیا، 1999. هرمن،1995: 40-31. 1996. لامزدین، لامزدین، شلنات،1999: 51).
شکل ترکیب تئوری نیمکره راست و نیمکره چپ با تئوری تثلیث مغز (هرمن،1995: 40)
یک مفهوم کلیدی در مدل هرمن توجه به تسلط است که یک تمایل به استفاده از یک الگوی معین، ترجیح بر دیگر ربع ها را استدلال می کند. در این باره ترجیح چیزی شبیه دست خط است. فرد دست راست یک ترجیح برای دست راست دارد اما در رویداد صدمه یا از دست دادن دست راست می تواند استفاده کردن از دست چپ را بیاموزد. آنچنان که در مدل هرمن نشان داده خواهد شد اگر بالاترین نمره شخص در ترجیح برای ربع مغزی A است شما می توانید به عنوان یک شخص منطقی، تحلیلی و کمی توصیف شوید.اگر بالاترین نمره شما در ترجیح برای ربع مغزی B است، شما احتمالاً یک شخص جزئی نگر، برنامه ریز، عمل گرا و خوب سازمان دهنده هستید. یک نمره بالا در ترجیح برای ربع مغزیC شرح می دهد که شما با احساسات، هم در خودتان و هم در دیگران سر و کار دارید. شما تمایل دارید تا هیجانی و همدرد باشید و ترجیح می دهید در گروه کار کنید. سرانجام اگر شما یک شخص با ترجیح ربع مغزی D هستید شما احتمالاً تصوری، خلاق و نوآور هستید. شما اغلب در بدست آوردن یک تصویر بزرگ برتری دارید اما شما ممکن است دشواری هایی در بیان ایده هایتان به دیگران داشته باشید(هلم و کرایان، 2000).
کلماتی که ربع مغزی D را بیشتر بیان می کنند عبارتند از: هنرمند، مبتکر، کل نگر، تخیلی، ترکیب کننده و خیال پرداز. آنها افرادی دارای ایده در یک تیم هستند و از ایده های قابل استنتاج از چند منبع برای خلق چیزی جدید ناشی از ترکیب آن لذت می برند. ( کی ویسوکی، 1381، 101) متفکران ربع D اغلب بشردوستانی هستند که یادگیری مشارکتی و بحث گروهی را ترجیح می دهند. آنها اغلب دیداری، تخیلی، فضایی، انعطاف پذیر و شهودی هستند. متفکران ربع D اغلب با امکانات، ابداعات و طرح راهبردی سر و کار دارند. همانند یادگیرندگان، این متفکران در عوض جزئیات، تصاویر بزرگ را جستجو می کنند. آنها تصاویر را به لغات ترجیح می دهند و مسائل با انتهای باز را انجام می دهند(هریس، سادوسکی، برکمن، 2006. لامزدین، 1999).
معیار اثربخشی
در این زمینه نتایج باارزش یک مدل عالی برای هدایت کردن انتخاب معیارهای مشخص، توسط «تالکوت پارسونز» تهیه شده است. وی بطور صحیح فرض می کند که بقاء سیستم اجتماعی به عملکرد چهار کارکرد حساس بستگی دارد. این کارکردها برای شناسایی سایر منابع، بنیادی است و می تواند اهداف سازمان محسوب شود. این چهار مشکل کارکردی عبارتند از: انطباق، کسب هدف، انسجام یا یگانگی ، تداوم یا پایایی ( ناپیدایی). پارسونز برای اثربخشی چهاربعد قابل است که هریک چهار شاخص دارد.
1- سازگاری: شامل شاخص های قابلیت رشد، ابتکار و توسعه.
2- تحقق هدف: شامل شاخص های قابلیت موفقیت، کیفیت، کسب منابع و کارآیی.
3- انسجام: شامل شاخص های رضایت شغلی، جو سالم، ارتباطات و تعارض.
4- مداومت: شامل شاخص های وفاداری، علایق اصلی زندگی، انگیزش و هویت را در بر می گیرد(رابینز به نقل از میرکمالی،1382: 62)
اهداف پژوهش
هدف از پژوهش حاضر تعیین رابطه تسلط سبک تفکر خلاق ربع مغزیD با سطح اثربخشی و مولفه های اثربخشی از قبیل، قابلیت انطباق، تحقق اهداف آموزشی، قدرت انسجام یا یگانگی، قدرت تداوم یا پایایی مدیران آموزشی می باشد.
فرضیه های پژوهش
فرضیه اصلی : بین تسلط ربع مغزیD مدیران آموزشی با سطح اثربخشی آنان رابطه وجود دارد.
فرضیه فرعی اول : بین تسلط ربع مغزیD مدیران آموزشی با قابلیت انطباق آنان رابطه وجود دارد.
فرضیه فرعی دوم : بین تسلط ربع مغزیD مدیران آموزشی با تحقق اهداف آنان رابطه وجود دارد.
فرضیه فرعی سوم : بین تسلط ربع مغزیD مدیران آموزشی با قدرت انسجام یا یگانگی آنان رابطه وجود دارد.
فرضیه فرعی چهارم : بین تسلط ربع مغزیD مدیران آموزشی با قدرت تداوم یا پایایی رابطه وجود دارد.
متغیرهای پژوهش
1-متغیرهای پیش بین: تسلط ربع مغزیA، تسلط ربع مغزی B، تسلط ربع مغزی C و تسلط ربع مغزیD.
2-متغیر ملاک:اثربخشی(بالا،پایین)، قابلیت انطباق، تحقق اهداف، انسجام یا یگانگی، تداوم یا پایایی.
روش پژوهش
پژوهش حاضر از نوع توصیفی با استفاده ازبررسی رابطه همبستگی است و جامعه آماری در این پژوهش عبارت است ازکلیه مدیران و دبیران مقطع متوسطه مشهد در سال تحصیلی8- 1387 می باشد. روشی که در نمونه گیری این تحقیق مورد استفاده قرار گرفته است، نمونه گیری تصادفی طبقه ای می باشد. بر این اساس نمونه آماری در این پژوهش 103نفر از مدیران و412 نفر از دبیران مقطع متوسطه مشهد می باشند.
ابزار سنجش
دراین پژوهش با رویکرد فرایند تمام نگر بالینی، ضمن استفاده از پرسشنامه سنجش تسلط ربع های مغزی هرمن و پرسشنامه سنجش اثربخشی عملکرد مدیران از داده های حاصل از مشاهده، مصاحبه وتست همتا بهره برداری شده است.
الف-پرسشنامه سنجش تسلط مغزی هرمن1 HBDI
در این پژوهش جهت سنجش تسلط سبک تفکر خلاق ربع مغزیDاز زیر مقیاس پرسشنامه 60 سوالی ابزار سنجش تسلط ربع های مغزی هرمن HBDIکه و به صورت فعالیت های ترجیحی هر یک از ربع های مغزی توسط ادوارد و مونیکا لامزدین (لامزدین ها،1386) و براساس مدل 4 ربعی تئوری ند هرمان (هرمن،1995)مطابقت داده شده است و شامل 60 سوال با 4 زیر مقیاس می باشد که میزان تسلط مغز را در چهار سبک تفکر ربع مغزی A، ربع مغزیB ، ربع مغزی C و ربع مغزیD و در سه سطح : تسلط، تفکر در دسترس و تفکر اجتنابی می سنجد، استفاده شده است. شایان ذکر است این پرسشنامه در ابتدا بصورت ارزیابی تسلط هریک از ربع های مغزی به صورت (4 ارزیابی 15 سوالی) جداگانه بوده ومحققین خانم هاحائری زاده و محمدحسین در سال 1380 آنها را بصورت پرسشنامه 60سوالی ترکیب نموده اند(حوریزاد،1385).
ب- پرسشنامه سنجش اثربخشی عملکرد مدیران
در این پژوهش جهت سنجش اثربخشی عملکرد مدیران، قابلیت انطباق، تحقق اهداف، انسجام و تداوم مدیران از یک پرسشنامه 35 سوالی که براساس مدل پارسونز ایجاد شده است و میزان اثر بخشی عملکرد مدیران را در 4 مؤلفه قابلیت انطباق، تحقق اهداف ، انسجام یا یگانگی و تداوم یا پایایی مورد آزمون قرار می دهد(فرخ نژاد،1376).استفاده شده است.
تحقیق درباره بررسی رابطه سبک تفکر خلاقانه ربع مغزی D با سطح اثربخشی مدیران آموزشی
